หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | ยารักษาโรค |วัคซีน | อาหารเพื่อสุขภาพ
ยารักษาโรคเบาหวานคู่มือฉบับสมบูรณ์สำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแล (อัปเดต 2025)
การรักษาเบาหวานมุ่งเน้น เพื่อลดระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงปกตเพื่อลดอาการข้างเคียงจากน้ำตาลในเลือดสูง และป้องกันโรคแทรกซ้อนในระยะยาว ในการรักษาเบาหวานมีหลักการที่สำคัญคือการควบคุมอาหาร และการออกกำลังกาย การรักษาจะไม่ได้ผลหากผู้ป่วยมาคุมอาหารหรือออกกำลังกาย การรักษามีทั้งอิซูลินและยาเม็ดรับประทาน ยาอินซูลินจะใช้รักษาเบาชนิดที่1และชนิดที่สองที่ไม่สามารถควบคุมโรคด้วยยาชนิดรับประทาน ส่วนเบาหวานชนิดที่สองใช้ยาชนิดรับประทาน และเสริใด้วยอินซูลินในกรณีที่ควบคุมเบาหวานไม่ได้่ ปัจจุบันการรักษาด้วยยา ได้รับความนิยมใช้ในการรักษาโรคเบาหวานชนิดที่สอง เนื่องจากปัจจัยดังต่อไปนี้้
แต่อย่างไรก็ตามก่อนให้ยาเม็ดลดระดับน้ำตาลควรได้ควบคุมอาหาร และออกกำลังกายอย่างที่เสียก่อน
ยาเม็ดลดระดับน้ำตาลในเลือดมีกี่ประเภท เราแบ่งยาเม็ดลดระดับน้ำตาลออกเป็น 2 ประเภท
- ยารักษาโรคเบาหวานโดยเพิ่มการหลั่งของอินซูลิน ยาในกลุ่มนี้เพิ่มการหลั่งของอินซูลิน ได้แก่
- ยารักษาโรคเบาหวานโดย่ป้องกันแตกของแป้งในลำไส้ ยาเหล่าจะชลอการเพิ่มของระดับน้ำตาลหลังจากเรารับประทานอาหารได้แก่ยา Acarbose และยา meglitol
- ยารักษาโรคเบาหวานโดยการเพิ่มการหลั่งของอินซูลินและลดการสร้างกลูโคส ได้แก่ยาในกลุ่ม DPP-4 inhibitor เช่นยา sitagliptin (Januvia).ยากลุ่มนี้จะเพิ่มการสร้างอินซูลินและลดการสร้างน้ำตาล
- ยารักษาโรคเบาหวานกลุ่ม GLP-1 ( glucagon-like peptide-1) receptor agonists ซึ่ง GLP-1 เป็นฮอร์โมนในทางเดินอาหารที่เรียกว่า incretins หลั่งจากเซลล์จากลำไส้เล็กส่วนปลาย มีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด โดยออกฤทธิ์กระตุ้นการหลั่งอินซูลินจากตับอ่อน เมื่อ GLP-1 เข้าสู่กระแสเลือดและถูกทำให้หมดฤทธิ์โดยเอนไซม์ dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4) ฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดของ GLP-1 จะทำให้มีการหลั่งอินซูลินเพิ่มและลดการหลั่งกลูคากอนในภาวะที่น้ำตาลในเลือดสูงขึ้น ปัจจุบันมียาหลายชนิดในกลุ่ม GLP-1 receptor agonists ได้แก่ exenatide, liraglutide, lixisenatide และ albiglutide ยาเหล่านี้ใช้ฉีดเข้าใต้ผิวหนังบริเวณท้อง ต้นขา หรือต้นแขน เพื่อลดน้ำตาลในเลือดสำหรับรักษาผู้ป่วยโรคเบาหวานแบบที่ 2 ร่วมกับการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย สำหรับ albiglutide ซึ่งเป็นยาตัวล่าสุดในกลุ่มนี้ที่วางจำหน่ายนั้นเป็น recombinant fusion protein ทนต่อเอนไซม์ DPP-4 ขนาดยาที่แนะนำคือฉีดเข้าใต้ผิวหนัง 30 มิลลิกรัม สัปดาห์ละ 1 ครั้ง (ฉีดในวันเดียวกันของทุกสัปดาห์) โดยไม่ต้องคำนึงถึงมื้ออาหาร หากยังควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ตามต้องการสามารถเพิ่มเป็น 50 มิลลิกรัม สัปดาห์ละ 1 ครั้ง
- ยารักษาโรคเบาหวานกลุ่มSodium-glucose transporter (SGLT) 2 inhibitors ยากลุ่มนี้ลดน้ำตาลในเลือดโดยการลดการให้ไตขับน้ำตาลออกทางปัสสาวะยาในกลุ่มนี้ได้แก่
ตารางยาลดน้ำตาล คุณสมบัติ ขนาด และวิธีใช้
| ชื่อสามัญ | ขนาดเม็ด (มก.) | ขนาดยาต่อวัน (มก.) | วิธีการใช้ (ครั้ง/วัน) | ระยะเวลาออกฤทธิ์ (ชม.) | ทางขับยา |
|---|---|---|---|---|---|
| Metformin | 500, 850 | 500-3000 | 2-3 หลังอาหาร | 5-6 | ไต |
| Acarbose | 50, 100 | 150-300 | 3 พร้อมอาหาร | - | ไม่ถูกดูดซึม |
| Troglitazone | 200 | 200-600 | 1 | 9 | - |
| Glibenclamide | 5 | 2.5-30 | 1-2 | 20-24 | ไต 50% |
| Glipizide | 5 | 2.5-30 | 2 | 12-14 | ไต 85% |
| Glicazide | 80 | 40-320 | 1-2 | 10-15 | ไต 60-70% |
| Gliquidone | 30 | 15-120 | 1-2 | 8-12 | ไต 5-10% |
| Glimepiride | 1, 2, 3 | 1-6 | 1 | 24 | ไต 60% |
| Repaglinide | 1, 2, 3 | 1-16 | 3 | - | - |
คำแนะนำในการให้ยารักษาโรคเบาหวาน
สำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 แนะนำการใช้ยาดังนี้
5 ข้อควรปฏิบัติเพื่อการใช้ยาเบาหวานอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
การรักษาโรคเบาหวานมุ่งเป้าไปที่การลดระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงปกติและป้องกันภาวะแทรกซ้อนระยะยาว เช่น โรคหัวใจและไต การควบคุมอาหารและการออกกำลังกายเป็นรากฐานสำคัญ แต่ในเบาหวานประเภท 2 การใช้ยามีบทบาทเพิ่มขึ้น เนื่องจากหลักฐานยืนยันว่าการควบคุมน้ำตาลที่ดีช่วยลดภาวะแทรกซ้อน และเกณฑ์วินิจฉัย (ระดับน้ำตาล ≥126 มก./%) ช่วยให้เริ่มการรักษาได้เร็วขึ้น โดยยาสมัยใหม่มีความปลอดภัยสูงและลดความเสี่ยงภาวะน้ำตาลต่ำ (American Diabetes Association) อย่างไรก็ตาม การใช้ยาควรเริ่มหลังจากควบคุมอาหารและออกกำลังกายแล้วไม่สำเร็จ
บทสรุป
ยารักษาเบาหวานเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการช่วยให้คุณบรรลุเป้าหมายการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด การทำความเข้าใจกลไกการทำงานของยาแต่ละชนิดและปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด จะช่วยให้คุณสามารถใช้ยาได้อย่างปลอดภัยและเกิดประโยชน์สูงสุด โปรดจำไว้เสมอว่ายาทำงานได้ดีที่สุดเมื่อใช้ควบคู่ไปกับการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต ทั้งด้านโภชนาการและการออกกำลังกาย
ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรของคุณเพื่อรับข้อมูลที่ละเอียดและเหมาะสมกับคุณที่สุด
ทบทวนวันที่
โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว