Glimepiride: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

ยานี้คืออะไร

Glimepiride (กลิเมพิไรด์) เป็นยาในกลุ่ม Sulfonylureas รุ่นที่สอง ใช้ในการรักษาโรคเบาหวานประเภท 2 โดยช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด มีประสิทธิภาพสูงและออกฤทธิ์ยาวนาน เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่ร่างกายยังผลิตอินซูลินได้แต่ไม่เพียงพอ

กลไกการออกฤทธิ์

Glimepiride ออกฤทธิ์โดย:

• กระตุ้นเซลล์เบต้าในตับอ่อนให้หลั่งอินซูลินมากขึ้น โดยเฉพาะเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูง

• เพิ่มความไวของเนื้อเยื่อต่ออินซูลินในกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อไขมัน

• ลดการสร้างกลูโคสจากตับ กลไกนี้ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดอย่างมีประสิทธิภาพ และมีความเสี่ยงต่อภาวะน้ำตาลต่ำน้อยกว่ายาในกลุ่มเดียวกันบางชนิด เช่น Glibenclamide

ยานี้ใช้รักษาโรคอะไร

Glimepiride ใช้รักษาโรคเบาหวานชนิดที่2ในผู้ใหญ่ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ด้วยการควบคุมอาหาร การออกกำลังกาย หรือการลดน้ำหนักเพียงอย่างเดียว ไม่เหมาะสำหรับไม่ใช้ในเบาหวานชนิดที่1 หรือภาวะ kdiabetic ketoacidosis

 

ขนาดและรูปแบบยาที่ใช้รักษา

• รูปแบบยา: ยาเม็ดรับประทาน ขนาด 1 มก., 2 มก., 3 มก., 4 มก.

• ขนาดยา:

  • ขนาดเริ่มต้น: 1-2 มก./วัน รับประทานครั้งเดียวพร้อมอาหารเช้า

  • ขนาดปกติ: ปรับตามการตอบสนองของผู้ป่วย โดยทั่วไป 1-4 มก./วัน

  • ขนาดสูงสุด: ไม่เกิน 8 มก./วัน

• ขนาดยาควรปรับโดยแพทย์ตามระดับน้ำตาลในเลือดและการตอบสนองของผู้ป่วย

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาพร้อมอาหารเช้าหรือมื้อแรกของวันเพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะอาหารและป้องกันภาวะน้ำตาลต่ำ

• กลืนยาเม็ดทั้งเม็ด ห้ามบดหรือเคี้ยว

• รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อรักษาระดับยาในร่างกายให้คงที่

• ปรับพฤติกรรมควบคู่ เช่น ควบคุมอาหาร ลดน้ำหนัก (ถ้ามีน้ำหนักเกิน) ออกกำลังกายสม่ำเสมอ งดสูบบุหรี่ และลดความเครียด

• ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดตามคำแนะนำของแพทย์ และพบแพทย์ตามนัด โดยเฉพาะใน 2-3 สัปดาห์แรก เพื่อปรับขนาดยา

• ตรวจสอบว่ามียาเพียงพอเมื่อต้องเดินทาง

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มี:

  • เบาหวานประเภท 1

  • ภาวะ diabetic ketoacidosis หรือ diabetic coma

  • แพ้ยา Glimepiride หรือยาในกลุ่ม Sulfonylureas

  • โรคตับหรือไตวายรุนแรง

  • การติดเชื้อรุนแรง การผ่าตัดใหญ่ หรือภาวะขาดน้ำ

• ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร เนื่องจากยานี้จัดอยู่ในประเภท C (อาจมีความเสี่ยงต่อทารก)

ข้อระวังในการใช้ยา

• ผู้สูงอายุ (>65 ปี) มีความเสี่ยงต่อภาวะน้ำตาลต่ำมากขึ้น ควรใช้ขนาดต่ำและติดตามอย่างใกล้ชิด

• ใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้ที่มี:

  • การทำงานของตับหรือไตบกพร่อง

  • ภาวะขาดสารอาหารหรืออดอาหารเป็นเวลานาน

  • ความผิดปกติของต่อมหมวกไตหรือต่อมใต้สมอง

• หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ เพราะอาจเพิ่มความเสี่ยงของภาวะน้ำตาลต่ำ หน้าแดง เหงื่อออก หายใจหอบ ปวดศีรษะ หรือคลื่นไส้

• ผู้ที่ขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักรควรระวังอาการน้ำตาลต่ำ

• การเลื่อนเวลารับประทานอาหารหรือออกกำลังกายหนักเกินไปอาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลต่ำ

ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร

• อาการที่ต้องระวัง:

  • ภาวะน้ำตาลต่ำ (hypoglycemia): เหงื่อออก ตัวสั่น หิวจัด ใจสั่น วิงเวียน สับสน ปากหรือลิ้นชา ตาพร่า หากรุนแรงอาจเป็นลม

  • อาการแพ้ยา: ผื่น คัน ลมพิษ บวม หายใจลำบาก

  • อาการทางระบบย่อยอาหาร: คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย

  • อาการตับอักเสบ: ตาหรือผิวเหลือง อุจจาระสีซีด ปัสสาวะสีเข้ม

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดเป็นประจำ

  • ตรวจ HbA1c เพื่อประเมินการควบคุมเบาหวานในระยะยาว

  • ตรวจการทำงานของตับและไตในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง

โรคหรือยาอื่นที่มีผลต่อการใช้ยา

• โรคที่อาจมีผล:

  • โรคตับหรือไต อาจเพิ่มความเสี่ยงของผลข้างเคียง

  • ภาวะติดเชื้อ ความเครียด หรือการผ่าตัด อาจรบกวนการควบคุมน้ำตาล

• ยาที่อาจมีปฏิกิริยา:

  • เพิ่มผลของยา (เสี่ยงน้ำตาลต่ำ): Beta-blockers (เช่น Propranolol), ACE inhibitors, Fluconazole, NSAIDs

  • ลดผลของยา: Corticosteroids, Diuretics (เช่น Thiazides), Rifampicin

  • ยาลดน้ำตาลอื่น เช่น Metformin หรือ Insulin อาจเสริมฤทธิ์เกินไป

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาหรืออาหารเสริมที่ใช้ทั้งหมด

ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา

• พบบ่อย:

  • ภาวะน้ำตาลต่ำ (hypoglycemia)

  • คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย

  • น้ำหนักเพิ่มเล็กน้อย

• พบน้อย:

  • ผื่น คัน ลมพิษ แพ้แสง

  • การทำงานของตับผิดปกติ (เช่น ค่าตับสูง ดีซ่าน)

  • ภาวะโลหิตจาง เกล็ดเลือดต่ำ เม็ดเลือดขาวต่ำ

• หากพบอาการรุนแรง เช่น แพ้ยารุนแรงได้แก่ anaphylaxis,Stevens-Johnson Syndrome หายใจลำบาก ไข้ เจ็บคอ หรืออาการน้ำตาลต่ำรุนแรง ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที

• ทำให้เกิดตับอักเสบ และตัวเหลืงตาเหลือง

• เกลือโซเดี่ยมต่ำ

วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียง

• รับประทานยาพร้อมอาหารเพื่อลดอาการทางกระเพาะอาหาร

• พกอาหารว่างที่มีน้ำตาลสูง เช่น ลูกอม น้ำผลไม้ หรือน้ำตาล เพื่อแก้ภาวะน้ำตาลต่ำทันทีเมื่อมีอาการ เช่น ปวดศีรษะ เหงื่อออก สั่น

• หากมีอาการรุนแรง เช่น ใกล้เป็นลม ควรรีบขอความช่วยเหลือและนำส่งโรงพยาบาล

• หลีกเลี่ยงการอดอาหาร ออกกำลังกายหนักเกินไป หรือดื่มแอลกอฮอล์

• หากมีผื่น คัน ผิวไหม้แดดผิดปกติ ตาหรือผิวเหลือง อุจจาระสีซีด ปัสสาวะสีเข้ม ไข้ หรือเจ็บคอ ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที

• ปรึกษาแพทย์หากต้องใช้ยาอื่นร่วมด้วย

หากลืมกินยาต้องทำอย่างไร

• หากลืมรับประทานยาและยังไม่ถึงเวลารับประทานครั้งถัดไป ให้รับประทานทันทีที่จำได้

• หากใกล้ถึงเวลารับประทานครั้งถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานตามตารางปกติ

• ห้ามรับประทานยาครั้งละสองเท่าเพื่อชดเชย

การเก็บยา

• เก็บยาที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) ในที่แห้งและพ้นจากแสงแดด

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้ยา

สรุป

Glimepiride เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาโรคเบาหวานประเภท 2 โดยช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดผ่านการกระตุ้นการหลั่งอินซูลินและเพิ่มความไวต่ออินซูลิน การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากมีข้อควรระวัง เช่น ภาวะน้ำตาลต่ำ ผู้ป่วยควรตรวจระดับน้ำตาลในเลือดสม่ำเสมอ ปฏิบัติตามคำแนะนำในการรับประทานยา ปรับพฤติกรรมควบคู่ และหลีกเลี่ยงปัจจัยที่อาจรบกวนการทำงานของยา เพื่อให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

วันที่เรียบเรียง: 9 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

 

• ยารักษาโรคเบาหวาน
• Sulfonyl urea
• Metformin
• Glitazone
• Acarbose
• Repaglinide
• Sitagliptin
• Insulin
• SGLT2 Inhibitors
• GLP-1 Receptor
• empaglifozin
• glyxambi
• synjardy
• glybenclamide
• gliclazide