Acarbose: คู่มือการรักษาเบาหวานประเภท 2 อย่างครบถ้วน
เผยแพร่เมื่อ: 5 กรกฎาคม 2568, 12:06 น.
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
1. ยานั้นคืออะไร
Acarbose เป็นยาในกลุ่ม alpha-glucosidase inhibitors (เช่น Glucobay, Precose, Basen) ใช้รักษาเบาหวานประเภท 2 โดยช่วยชะลอการดูดซึมน้ำตาลจากอาหารในลำไส้
2. กลไกการออกฤทธิ์
Acarbose ยับยั้งเอนไซม์ alpha-glucosidase ในลำไส้เล็ก ชะลอการย่อยคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน (เช่น แป้ง, น้ำตาลซูโครส) ให้กลายเป็นกลูโคส ลดระดับน้ำตาลหลังอาหาร (PPG) ได้เฉลี่ย 51 มก.% ลด FPG 16-20 มก.% และ HbA1c 0.59%
3. ยานี้ใช้รักษาโรคอะไร
-
รักษาเบาหวานประเภท 2 ที่ระดับน้ำตาลสูงไม่มาก
-
ควบคุมน้ำตาลหลังอาหารสูง
-
ใช้ร่วมกับยาอื่น (เช่น metformin, insulin) หรือเดี่ยวในเบาหวานชนิดที่ 2
-
ไม่แนะนำในเบาหวานชนิดที่ 1
4. ตัวอย่างยาและขนาดยาที่ใช้
-
รูปแบบยา: ยาเม็ด (25 มก., 50 มก., 100 มก.)
-
ขนาดยาที่ใช้:
-
เริ่มต้น: 25 มก. วันละ 3 ครั้ง กับมื้ออาหาร
-
ปรับเพิ่ม: ทุก 4 สัปดาห์ ครั้งละ 25 มก. (เจาะน้ำตาลหลังอาหาร 1 ชม.)
-
สูงสุด: 50 มก. (น้ำหนัก <60 กก.) หรือ 100 มก. (น้ำหนัก >60 กก.) ต่อมื้อ วันละ 3 ครั้ง
-
หมายเหตุ: ปรับขนาดโดยแพทย์
5. ข้อแนะนำในการรับประทานยา
-
รับประทานพร้อมคำแรกของมื้ออาหาร
-
ควบคุมอาหาร (ลดคาร์โบไฮเดรต) และออกกำลังกาย
-
พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจระดับน้ำตาล
-
เตรียมยาให้เพียงพอเมื่อเดินทาง
6. ข้อห้ามในการใช้ยา
-
โรคทางเดินอาหาร (แผลกระเพาะ, ลำไส้อักเสบ, อุดตัน)
-
ไตเสื่อมหรือตับแข็ง
-
แพ้ Acarbose
-
เบาหวานชนิดที่ 1 (ไม่ได้รับ insulin)
7. ข้อระวังในการใช้ยา
-
ติดตามการทำงานของตับทุก 3 เดือนในปีแรก (เฉพาะขนาด >50 มก. วันละ 3 ครั้ง)
-
หยุดยาก่อนผ่าตัดหรือฉีดสี
-
แจ้งแพทย์หากมีโรคไต, ตับ, หรือใช้ยาอื่น (เช่น ยาขับปัสสาวะ)
8. ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร
-
อาการที่ต้องระวัง: ลมพิษ, หายใจลำบาก, บวมใบหน้า/ลิ้น/คอ, ปวดกระเพาะรุนแรง, จ้ำเลือด, คลื่นไส้, ตัวเหลือง/ตาเหลือง
-
การตรวจพิเศษ: ตรวจระดับ ALT, AST (ตับ), HbA1c, และน้ำตาลหลังอาหาร
9. มีโรคหรือยาอื่นๆ ที่มีผลต่อการใช้ยามีอะไรบ้าง
-
โรค: โรคไต/ตับรุนแรงเพิ่มความเสี่ยงผลข้างเคียง
-
ยาที่มีผล: ยาขับปัสสาวะ, สเตียรอยด์, digoxin อาจรบกวนการควบคุมน้ำตาล
10. ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา
-
พบบ่อย: ท้องอืด, ท้องเสีย, ปวดท้อง
-
รุนแรง: ภาวะน้ำตาลต่ำ (เมื่อใช้ร่วมยาอื่น), ตับอักเสบ, อาการแพ้ หยุดยาและแจ้งแพทย์ทันที
11. วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียงของยา
-
เริ่มยาขนาด 25 มก. และค่อยๆ เพิ่ม
-
รับประทานพร้อมอาหารมื้อเล็ก
-
หลีกเลี่ยงผู้ป่วยไตเสื่อม
12. หากได้รับยาเกินขนาดต้องทำอย่างไร
-
อาการ: ท้องเสียรุนแรง, ลมในท้องมาก, อ่อนเพลีย
-
วิธีแก้ไข: รีบพบแพทย์ อาจต้องล้างกระเพาะ
13. หากลืมใช้ยาต้องทำอย่างไร
14. การเก็บยา
-
เก็บในอุณหภูมิห้อง (15-30°C), ปิดภาชนะให้สนิท
-
หลีกเลี่ยงความชื้นและแสงแดด, พ้นมือเด็ก
15. สรุป
Acarbose เป็นยาที่ช่วยลดน้ำตาลหลังอาหารในเบาหวานประเภท 2 โดยยับยั้งการย่อยคาร์โบไฮเดรตในลำไส้ การใช้ยาควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เพื่อป้องกันผลข้างเคียง เช่น ตับอักเสบ และปรับการรักษาให้เหมาะสม
ทบทวนวันที่
โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
