Digoxin: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

วันที่เรียบเรียง: 16 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

ยานี้คืออะไร

Digoxin (ดิจอกซิน) เป็นยาในกลุ่ม Cardiac Glycosides ใช้รักษาภาวะเป็นยาที่ใช้รักษาภาวะหัวใจล้มเหลว (Heart Failure) และหัวใจเต้นผิดปกติชนิดสั่นพริ้วAtrial Fibrillationหรือ Atrial Flutter ช่วยเพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจ ทำให้เลือดไปเลี้ยงร่างกายได้ดีขึ้น และลดอาการ เช่น หายใจเหนื่อย, เท้าบวม ในประเทศไทย มีจำหน่ายในชื่อการค้า เช่น Lanoxin หรือยาสามัญ (Generic) รูปแบบยา ได้แก่ ยาเม็ด (0.125 มก., 0.25 มก.), ยาน้ำ, และยาฉีด (0.25 มก./มล.)

กลไกการออกฤทธิ์

Digoxin ออกฤทธิ์โดย:

• เพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจ (Positive Inotropic Effect) โดยยับยั้ง Na+/K+-ATPase ทำให้แคลเซียมในเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจเพิ่มขึ้น
• ลดอัตราการเต้นของหัวใจ (Negative Chronotropic Effect) โดยกระตุ้นเส้นประสาทวากัส (Vagus Nerve) และชะลอการนำไฟฟ้าที่ปม AV (Atrioventricular Node)
• ช่วยลดอาการหัวใจล้มเหลว เช่น บวมน้ำ, หายใจลำบาก และควบคุมจังหวะหัวใจใน Atrial Fibrillation

ข้อบ่งชี้การใช้

Digoxin ใช้เพื่อ:

• ภาวะหัวใจล้มเหลว:
  • บรรเทาอาการ เช่น หายใจหอบ, เท้า/ข้อเท้าบวม, อ่อนเพลีย ในผู้ป่วยที่มีการทำงานของหัวใจลดลง (Systolic Dysfunction)
  • มักใช้ร่วมกับยาอื่น เช่น ACE Inhibitors, Beta-Blockers, Diuretics
• ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ:
  • ควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจใน Atrial Fibrillation หรือ Atrial Flutter
  • ลดการตอบสนองของหัวใจห้องล่าง (Ventricular Rate)
• Paroxysmal Supraventricular Tachycardia (PSVT) ในบางกรณี

ขนาดและวิธีใช้

• รูปแบบยา:
  • ยาเม็ด: 0.125 มก., 0.25 มก.
  • ยาน้ำ: ความเข้มข้นแตกต่างกัน (ใช้ในเด็กหรือผู้ป่วยที่กลืนยาเม็ดไม่ได้)
  • ยาฉีด: 0.25 มก./มล. (ใช้ในโรงพยาบาล)
• วิธีใช้:
  • รับประทานวันละ 1 ครั้ง พร้อมหรือไม่มีอาหารก็ได้ แนะนำให้รับประทานเมื่อท้องว่างเพื่อการดูดซึมที่ดี
  • ใช้ยาในรูปแบบและยี่ห้อเดียวกันเพื่อป้องกันความแตกต่างในปริมาณยา
  • ขนาดยาขึ้นอยู่กับน้ำหนักตัว, การทำงานของไต, และระดับยาในเลือด (Therapeutic Range: 0.5-2.0 นาโนกรัม/มล.)
  • ต้องตรวจระดับยาในเลือด (Digoxin Level) และการทำงานของไตเป็นประจำ
  • ห้ามปรับขนาดยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์
• ขนาดยา:
  • ผู้ใหญ่ (หัวใจล้มเหลวหรือ Atrial Fibrillation):
    • โหลดขนาด (Loading Dose): 0.5-1 มก. แบ่งให้ใน 24 ชม. (เช่น 0.25 มก. ทุก 6 ชม.)
    • ขนาดรักษา (Maintenance Dose): 0.125-0.25 มก./วัน
    • ผู้สูงอายุ (>65 ปี): เริ่ม 0.0625-0.125 มก./วัน
    • ผู้ป่วยไตบกพร่อง:
      • CrCl 10-50 มล./นาที: 0.0625-0.125 มก./วัน
      • CrCl <10 มล./นาที: ใช้ด้วยความระวังหรือหลีกเลี่ยง
  • เด็ก: ขนาดขึ้นอยู่กับน้ำหนักและอายุ (ใช้ภายใต้การดูแลแพทย์)
• หมายเหตุ:
  • การโหลดขนาดใช้ในกรณีฉุกเฉิน (เช่น ในโรงพยาบาล)
  • ระดับยาในเลือด >2.0 นาโนกรัม/มล. เสี่ยงพิษ (Digoxin Toxicity)

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน
• ตรวจชีพจรก่อนรับประทาน (หาก <60 ครั้ง/นาทีในผู้ใหญ่ หรือ >100 ครั้ง/นาทีใน Atrial Fibrillation แจ้งแพทย์)
• ควบคุมอาหารโซเดียมต่ำเพื่อลดภาระหัวใจ
• เพิ่มอาหารที่มีโพแทสเซียม (เช่น กล้วย, อะโวคาโด) เพื่อป้องกันโพแทสเซียมต่ำ
• หลีกเลี่ยงอาหารใยอาหารสูง (เช่น รำข้าว, ผักใบเขียวจำนวนมาก) ใกล้เวลารับประทานยา เพราะลดการดูดซึม
• แจ้งแพทย์หากมีอาการ เช่น คลื่นไส้, มองเห็นภาพเหลือง, หรือหัวใจเต้นผิดปกติ
• พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจระดับยา, อิเล็กโทรไลต์ (โพแทสเซียม, แมกนีเซียม), การทำงานของไต, และคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG)
• เรียนรู้การนับชีพจรจากแพทย์หรือพยาบาล
• เขียนรายการยาทั้งหมด (รวมสมุนไพร) ให้แพทย์ทราบ

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ที่มี:
  • แพ้ Digoxin, Digitoxin, หรือ Cardiac Glycosides อื่น
  • Ventricular Fibrillation หรือ Ventricular Tachycardia (ยกเว้นบางกรณี)
  • Hypertrophic Obstructive Cardiomyopathy (HOCM)
  • AV Block ระดับรุนแรง (2nd หรือ 3rd Degree) โดยไม่มีเครื่องกระตุ้นหัวใจ
  • ระดับโพแทสเซียมหรือแมกนีเซียมในเลือดต่ำที่ไม่ได้รับการแก้ไข

ข้อระวังในการใช้ยา

• ใช้ด้วยความระวังในผู้ที่มี:
  • ไตบกพร่อง (ลดขนาดยาและตรวจระดับยา)
  • ผู้สูงอายุ (>65 ปี) หรือน้ำหนักตัวน้อย เนื่องจากไวต่อพิษจากยา
  • ภาวะโพแทสเซียมต่ำ (Hypokalemia), แมกนีเซียมต่ำ (Hypomagnesemia), หรือแคลเซียมสูง (Hypercalcemia)
  • โรคไทรอยด์ (Hypothyroidism หรือ Hyperthyroidism), มะเร็ง, โรคปอดเรื้อรัง
  • ประวัติหัวใจเต้นผิดจังหวะอื่น
• หญิงตั้งครรภ์ (ประเภท C): ใช้ได้หากจำเป็น แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลแพทย์
• หญิงให้นมบุตร: Digoxin ขับออกในน้ำนม ปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
• หลีกเลี่ยงยาหรืออาหารเสริมที่กระทบระดับยา โดยไม่ปรึกษาแพทย์

อาการที่ต้องระวัง

• พิษจาก Digoxin (Digoxin Toxicity):
  • คลื่นไส้, อาเจียน, เบื่ออาหาร
  • มองเห็นภาพเหลือง/เขียว (Xanthopsia), ภาพมัว, เห็นแสงวาบ
  • หัวใจเต้นช้า (<60 ครั้ง/นาที), เต้นเร็ว (>100 ครั้ง/นาที), หรือผิดจังหวะ
  • สับสน, ซึม, หูแว่ว, เห็นภาพหลอน
• อาการหัวใจล้มเหลวแย่ลง:
  • หายใจเหนื่อยมากขึ้น, ไม่สามารถขึ้นบันไดหรือเดินเร็ว, ตื่นนอนกลางคืนจากแน่นหน้าอก, เท้าบวม, น้ำหนักเพิ่ม, ปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน
• อาการหัวใจเต้นผิดจังหวะ:
  • ใจสั่น, หน้ามืด, เป็นลม, ชีพจร >100 ครั้ง/นาที
• การตรวจพิเศษ:
  • ตรวจระดับ Digoxin ในเลือด (0.5-2.0 นาโนกรัม/มล.)
  • ตรวจโพแทสเซียม, แมกนีเซียม, การทำงานของไต (CrCl)
  • ตรวจ ECG หากสงสัยพิษหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ

ปฏิกิริยาระหว่างยา

• ยาที่เพิ่มระดับ Digoxin (เสี่ยงพิษ):
  • Amiodarone, Verapamil, Diltiazem
  • Clarithromycin, Erythromycin
  • Spironolactone, Cyclosporine
• ยาที่ลดระดับ Digoxin:
  • Rifampin, St. John’s Wort
  • Cholestyramine, Sulfasalazine, Metoclopramide
  • ยาลดกรด (Aluminum/Magnesium), Kaolin-Pectin, Psyllium
• ยาที่เพิ่มความเสี่ยงพิษ:
  • ยาขับปัสสาวะ (เช่น Furosemide): ทำให้โพแทสเซียมต่ำ
  • Steroids, Calcium Supplements: เพิ่มแคลเซียมในเลือด
• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยา, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรทั้งหมด

ภาวะที่เสี่ยงต่อการเกิดพิษได้แก่

• น้ำหนักตัวน้อย
• อายุมาก
• ไตเสื่อม
• โปแทสเซี่ยมในเลือดต่ำ hypokalemia,
• ภาวะแคลเซี่ยมในเลือดสูง hypercalcemia,
• ภาวะแมกนีเซี่ยมในเลือดต่ำ hypomagnesemia 

ผลข้างเคียง

• พบบ่อย:
  • คลื่นไส้, เบื่ออาหาร, ท้องร่วง
  • ปวดศีรษะ, วิงเวียน, อ่อนเพลีย
  • การมองเห็นเปลี่ยน (เช่น เห็นภาพเหลือง, มัว)
• รุนแรง (พบน้อย):
  • พิษจาก Digoxin (หัวใจเต้นผิดจังหวะ, สับสน, มองเห็นภาพเหลือง)
  • หัวใจเต้นช้าเกิน (Bradycardia) หรือเร็วเกิน
  • อาการแพ้: ผื่นลมพิษ, บวมหน้า/คอ, หายใจลำบาก
  • อุจจาระเป็นเลือด, ถ่ายดำ
  • จุกเสียดลิ้นปี่, น้ำหนักเพิ่ม, บวมเท้า/มือ
• หากพบอาการรุนแรง เช่น มองเห็นภาพเหลือง, ใจสั่น, สับสน, หรือหายใจลำบาก หยุดยาและพบแพทย์ทันที

วิธีลดผลข้างเคียง

• รับประทานยาตามขนาดที่แพทย์สั่ง
• รับประทานเมื่อท้องว่าง และหลีกเลี่ยงอาหารใยอาหารสูงใกล้เวลายา
• ตรวจชีพจรก่อนรับประทานยา
• รักษาระดับโพแทสเซียมด้วยอาหาร (เช่น ส้ม, มะเขือเทศ)
• หลีกเลี่ยงยาลดกรด, Cholestyramine, หรือ Metoclopramide
• หยุดยาและพบแพทย์หากมีสัญญาณพิษ

การลืมรับประทานยา

• หากลืมภายใน 12 ชม. รับประทานทันทีที่นึกได้
• หากเกิน 12 ชม. ข้ามมื้อนั้นและรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ อย่ารับประทานสองเท่า
• แจ้งแพทย์หากลืมบ่อยหรือมีอาการผิดปกติ

การรับประทานยาเกินขนาด

• อาการ: คลื่นไส้รุนแรง, มองเห็นภาพเหลือง, หัวใจเต้นผิดจังหวะ, สับสน
• ติดต่อโรงพยาบาลทันที อาจต้องให้ Digoxin Immune Fab หรือแก้ไขอิเล็กโทรไลต์

การเก็บยา

• เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท ป้องกันแสง
• เก็บที่อุณหภูมิ 15-30°C ห่างจากความร้อน, ความชื้น, และแสงแดด
• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
• ทิ้งยาที่หมดอายุ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. Digoxin ใช้รักษาอะไร?
   ใช้รักษาหัวใจล้มเหลวและควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจใน Atrial Fibrillation หรือ Atrial Flutter
2. Digoxin ทำให้มองเห็นภาพเหลืองหรือไม่?
   ใช่ เป็นสัญญาณพิษจากยา (Digoxin Toxicity) ต้องหยุดยาและพบแพทย์ทันที
3. ต้องตรวจอะไรเมื่อใช้ Digoxin?
   ต้องตรวจระดับ Digoxin ในเลือด, โพแทสเซียม, แมกนีเซียม, การทำงานของไต, และ ECG เป็นประจำ
4. Digoxin ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์หรือไม่?
   ใช้ได้หากจำเป็น (ประเภท C) แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลแพทย์
5. อาหารอะไรที่ต้องหลีกเลี่ยงเมื่อใช้ Digoxin?
   หลีกเลี่ยงอาหารใยอาหารสูงใกล้เวลารับประทานยา และควบคุมโซเดียมต่ำ

สรุป

Digoxin เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาหัวใจล้มเหลวและควบคุมจังหวะหัวใจใน Atrial Fibrillation ช่วยเพิ่มแรงบีบตัวของหัวใจและลดอาการ เช่น บวมน้ำหรือหายใจลำบาก การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากเสี่ยงต่อพิษจากยา โดยเฉพาะในผู้ป่วยไตบกพร่อง, ผู้สูงอายุ, หรือมีอิเล็กโทรไลต์ผิดปกติ ผู้ป่วยควรตรวจระดับยา, อิเล็กโทรไลต์, และชีพจรสม่ำเสมอ รวมถึงหลีกเลี่ยงยาและอาหารที่กระทบการดูดซึม การปฏิบัติตามคำแนะนำและปรับพฤติกรรมจะช่วยให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

 

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin