Angiotensin Receptor Antagonists (ARBs): คู่มือการรักษาความดันโลหิตสูงและโรคหัวใจ

เผยแพร่เมื่อ: 29 มิถุนายน 2568, 13:30 น.
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

1. ยานั้นคืออะไร

Angiotensin Receptor Antagonists (ARBs) หรือยาในกลุ่มแองจิโอเทนซินรีเซพเตอร์แอนตาโกนิสต์ เป็นยาที่ใช้รักษาความดันโลหิตสูง, ภาวะหัวใจล้มเหลว, และชะลอความเสียหายของไตในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง โดยเฉพาะในผู้ที่ไม่สามารถทนต่อผลข้างเคียงของยา ACE Inhibitors เช่น ไอแห้ง

2. กลไกการออกฤทธิ์

ARBs ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งตัวรับ Angiotensin II (AT1): ป้องกันการหดตัวของหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดคลายตัวและลดความดันโลหิต

• ลดการคั่งของโซเดียมและน้ำ: ช่วยลดอาการบวมในผู้ป่วยหัวใจล้มเหลว

• ลดภาระงานของหัวใจ: ช่วยให้หัวใจทำงานได้ดีขึ้นและลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด

• ปกป้องไต: ชะลอความเสียหายของไตในผู้ป่วยเบาหวานหรือโรคไตเรื้อรัง

3. ยานี้ใช้รักษาโรคอะไร

• ความดันโลหิตสูง (Hypertension): ลดความดันโลหิตเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น โรคหลอดเลือดสมองและหัวใจ

• ภาวะหัวใจล้มเหลว (Heart Failure): ลดอาการหายใจลำบากและบวม ลดอัตราการเสียชีวิตและการเข้ารักษาในโรงพยาบาล

• ป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด (Cardiovascular Risk Reduction): ในผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่มีประวัติกล้ามเนื้อหัวใจตายหรือเบาหวาน

• โรคไตจากเบาหวาน (Diabetic Nephropathy): ชะลอความเสียหายของไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

• ภาวะอื่นๆ: เช่น ป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูง

4. ตัวอย่างยาในกลุ่ม ARBs และขนาดยาที่ใช้

• รูปแบบยา: ยาเม็ด (รับประทานวันละ 1-2 ครั้ง โดยทั่วไปไม่ต้องคำนึงถึงมื้ออาหาร)

• ขนาดยาที่ใช้:

  • Candesartan: 4-32 มก. วันละครั้ง

  • Irbesartan: 150-300 มก. วันละครั้ง

  • Losartan: 25-100 มก. วันละครั้ง

  • Telmisartan: 20-80 มก. วันละครั้ง

  • Valsartan: 80-320 มก. วันละครั้ง (ในภาวะหัวใจล้มเหลว อาจแบ่งให้วันละ 2 ครั้ง สูงสุด 320 มก./วัน)

• หมายเหตุ: ขนาดยาขึ้นอยู่กับคำสั่งแพทย์ การปรับขนาดยาใช้เวลา 4-8 สัปดาห์ อาจใช้ร่วมกับยาขับปัสสาวะ (เช่น Hydrochlorothiazide) หากควบคุมความดันไม่ได้

5. ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาตามเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อรักษาระดับยาในร่างกาย

• ห้ามหยุดยาทันทีโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เนื่องจากอาจทำให้ความดันโลหิตสูงขึ้นหรืออาการหัวใจล้มเหลวแย่ลง

• ดื่มน้ำเพียงพอเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ

• พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจความดันโลหิต, การทำงานของไต, และระดับโพแทสเซียม

• ปฏิบัติตามคำแนะนำแพทย์ เช่น ลดอาหารรสเค็ม, ไขมันสูง, และออกกำลังกายสม่ำเสมอ

• เตรียมยาให้เพียงพอเมื่อเดินทางหรือท่องเที่ยว

6. ข้อห้ามในการใช้ยา

• แพ้ยาในกลุ่ม ARBs หรือส่วนประกอบของยา

• ตั้งครรภ์ในไตรมาส 2-3 (Pregnancy Category D): เสี่ยงต่อทารกในครรภ์

• สตรีให้นมบุตร: ข้อมูลความปลอดภัยจำกัด

• ตับเสียหายรุนแรง หรือ ทางเดินน้ำดีอุดกั้น

• ไตเสื่อมรุนแรง (CrCl <30 มล./นาที โดยไม่ได้รับการฟอกไต)

• เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี: ไม่แนะนำเนื่องจากขาดข้อมูลความปลอดภัย

7. ข้อระวังในการใช้ยา

• สตรีตั้งครรภ์/ให้นมบุตร: Pregnancy Category C (ไตรมาสแรก), Category D (ไตรมาส 2-3); หลีกเลี่ยงในสตรีให้นมบุตร

• ภาวะขาดน้ำ: จากยาขับปัสสาวะ, อาเจียน, หรือท้องร่วง ต้องแก้ไขก่อนให้ยา

• หลอดเลือดไตตีบ (Renal Artery Stenosis): เสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำและไตวาย

• ระดับโพแทสเซียมสูง (Hyperkalemia): ตรวจระดับโพแทสเซียมในเลือด

• โรคตับ/ไต: ปรับขนาดยาและติดตามการทำงานของอวัยวะ

• ภาวะหัวใจล้มเหลว/ลิ้นหัวใจตีบ: เสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำ

• การใช้ร่วมกับ ACE Inhibitors: อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำ, ไตวาย, และ Hyperkalemia

8. ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร

• อาการที่ต้องระวัง:

  • ความดันโลหิตต่ำ: วิงเวียน, หน้ามืด, ใจสั่น

  • อาการแพ้: ผื่น, คัน, บวมหน้า/คอ (Angioedema)

  • ไตวาย: ปัสสาวะน้อยลง, บวมข้อเท้า/ขา

  • ระดับโพแทสเซียมสูง: อ่อนแรง, ใจสั่น

  • ตัว/ตาเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม (ปัญหาตับ)

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจความดันโลหิตและชีพจรเป็นประจำ

  • ตรวจการทำงานของไต (CrCl, Serum Creatinine) และระดับโพแทสเซียม

  • ตรวจการทำงานของตับในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง

9. มีโรคหรือยาอื่นๆ ที่มีผลต่อการใช้ยามีอะไรบ้าง

• โรค:

  • โรคตับ/ทางเดินน้ำดีอุดกั้น: เพิ่มความเสี่ยงต่อการสะสมยา

  • โรคไต/หลอดเลือดไตตีบ: เสี่ยงต่อไตวาย

  • เบาหวาน: อาจเพิ่มความเสี่ยง Hyperkalemia

  • หัวใจล้มเหลว: เสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำ

• ยาที่มีผลต่อ ARBs:

  • ยาขับปัสสาวะสงวนโพแทสเซียม (เช่น Spironolactone): เพิ่มความเสี่ยง Hyperkalemia

  • ยาแก้ปวด NSAIDs (เช่น Ibuprofen): ลดประสิทธิภาพของ ARBs และอาจกระทบไต

  • ยาเสริมโพแทสเซียม: เพิ่มความเสี่ยง Hyperkalemia

  • ACE Inhibitors (เช่น Ramipril): เสี่ยงต่อความดันโลหิตต่ำ, ไตวาย, และ Hyperkalemia

  • Fluconazole, Rifampin: ลดระดับ Losartan ในเลือด

  • Lithium: อาจเพิ่มระดับ Lithium ในเลือด

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาทุกชนิด รวมถึงยาที่ซื้อเองและสมุนไพร

10. ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา

• ผลข้างเคียงที่พบบ่อย:

  • วิงเวียน, หน้ามืด, ปวดศีรษะ

  • อ่อนเพลีย, คลื่นไส้, ท้องร่วง

  • ปวดกล้ามเนื้อ, ปวดหลัง

  • ไอ (พบน้อยกว่า ACE Inhibitors)

• ผลข้างเคียงรุนแรง (หยุดยาและแจ้งแพทย์ทันที):

  • ความดันโลหิตต่ำ, เป็นลม, ใจสั่น

  • อาการแพ้: ผื่น, ลมพิษ, บวมหน้า/คอ (Angioedema)

  • ไตวาย: ปัสสาวะน้อยลง, บวมข้อเท้า

  • ระดับโพแทสเซียมสูง: อ่อนแรง, ใจสั่น

  • ตัว/ตาเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม

• หมายเหตุ: อาการรุนแรง เช่น Angioedema หรือไตวาย ต้องพบแพทย์ทันที

11. วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียงของยา

• เปลี่ยนท่าทางช้าๆ เพื่อป้องกันความดันโลหิตต่ำ

• ดื่มน้ำเพียงพอและหลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์

• หลีกเลี่ยงแดดจัดหรือความร้อนเพื่อลดอาการวิงเวียน

• หยุดยาและพบแพทย์หากมีอาการรุนแรง เช่น บวมหน้า/คอ หรือปัสสาวะน้อยลง

12. หากได้รับยาเกินขนาดต้องทำอย่างไร

• อาการเมื่อได้รับยาเกินขนาด:

  • ความดันโลหิตต่ำ: วิงเวียน, หน้ามืด, เป็นลม, ใจสั่น

  • อาจมีอาการง่วงซึมหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ

• วิธีแก้ไข:

  • นอนราบและยกเท้าสูงเพื่อเพิ่มการไหลเวียน

  • รีบพบแพทย์ทันทีหากอาการไม่ดีขึ้น

13. หากลืมใช้ยาต้องทำอย่างไร

• รับประทานทันทีที่นึกได้ หากห่างจากมื้อถัดไปเกิน 4 ชั่วโมง

• หากใกล้ถึงเวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานตามกำหนดปกติ

• ห้ามเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่า

• แจ้งแพทย์หากลืมยาบ่อยครั้ง

14. การเก็บยา

• เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท และพ้นมือเด็ก

• เก็บที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) หลีกเลี่ยงความร้อน, ความชื้น, และแสงแดด

• ตรวจสอบวันหมดอายุและทิ้งยาที่เสื่อมสภาพ

15. สรุป

Angiotensin Receptor Antagonists (ARBs) เป็นกลุ่มยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาความดันโลหิตสูง, ภาวะหัวใจล้มเหลว, และชะลอความเสียหายของไต โดยเฉพาะในผู้ที่ไม่สามารถใช้ ACE Inhibitors ได้ การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ ควรปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดเพื่อความปลอดภัยและประสิทธิผลสูงสุด

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin