Losartan: ข้อมูลยาและแนวทางการใช้อย่างปลอดภัย

วันที่เผยแพร่: 23 มิถุนายน 2568
ผู้เขียน: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
ที่มา: SiamHealth.net

ยานี้คืออะไร

Losartan (ชื่อการค้าในไทย เช่น Cozaar, Losar) เป็นยาในกลุ่ม Angiotensin II Receptor Blockers (ARBs) ใช้ลดความดันโลหิตและลดภาระงานของหัวใจ โดยยับยั้งการทำงานของแองจิโอเทนซิน II ซึ่งทำให้หลอดเลือดหดตัว Losartan มีรูปแบบยาเม็ดรับประทาน ขนาด 25 มก., 50 มก., และ 100 มก. มักใช้ในผู้ป่วยความดันโลหิตสูง ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือโรคไตจากเบาหวาน

กลไกการออกฤทธิ์

Losartan ออกฤทธิ์โดยจับกับตัวรับแองจิโอเทนซิน II (AT1 Receptor) ในกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดและต่อมหมวกไต ส่งผลให้:

• ลดการหดตัวของหลอดเลือด (Vasoconstriction) ทำให้หลอดเลือดขยายตัว

• ลดความดันโลหิตและภาระงานของหัวใจ

• ลดการหลั่งอัลโดสเตอโรน ลดการกักเก็บน้ำและโซเดียม

• ป้องกันความเสียหายของไตในผู้ป่วยเบาหวานที่มีโปรตีนในปัสสาวะ

Losartan รักษาโรคอะไร

• ความดันโลหิตสูง (Hypertension): ลดความดันโลหิตในผู้ใหญ่และเด็กอายุ ≥6 ปี

• ภาวะหัวใจล้มเหลว (Heart Failure): ในผู้ป่วยที่ไม่สามารถใช้ ACE Inhibitors

• โรคไตจากเบาหวาน (Diabetic Nephropathy): ชะลอความเสียหายของไตในผู้ป่วยเบาหวานประเภท 2 ที่มีโปรตีนในปัสสาวะ

• ในประเทศไทย: พบในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงและเบาหวานที่มีภาวะไตเสื่อม ซึ่งเป็นปัญหาสุขภาพหลัก

ขนาดและวิธีการใช้ยา

ขนาดยาขึ้นอยู่กับอาการและการตอบสนองของผู้ป่วย:

• ความดันโลหิตสูง:

  • ผู้ใหญ่: เริ่มที่ 50 มก. วันละครั้ง สูงสุด 100 มก./วัน

  • เด็ก (≥6 ปี): 0.7 มก./กก.น้ำหนักตัว สูงสุด 50 มก./วัน

• หัวใจล้มเหลว:

  • เริ่มที่ 12.5 มก. วันละครั้ง ค่อยๆ เพิ่มเป็น 25-50 มก./วัน

• โรคไตจากเบาหวาน:

  • 50-100 มก. วันละครั้ง

• วิธีใช้:

  • รับประทานพร้อมหรือไม่มีอาหาร

  • กลืนยาพร้อมน้ำ อย่าเคี้ยวหรือบด

  • ใช้เวลาเดิมทุกวันเพื่อผลดีที่สุด

• หมายเหตุ: แพทย์อาจปรับขนาดในผู้ป่วยที่มีปัญหาตับหรือไต

ในประเทศไทย: มักสั่งขนาด 50 มก. สำหรับความดันโลหิตสูง และติดตามผลทุก 2-4 สัปดาห์

ข้อแนะนำในการใช้ยา

• ใช้ยาตามแพทย์สั่ง อย่าหยุดยาเองแม้อาการดีขึ้น

• วัดความดันโลหิตสม่ำเสมอเพื่อติดตามผล

• ดื่มน้ำให้เพียงพอเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ

• ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ เพื่อป้องกันหน้ามืด

• แจ้งแพทย์หากตั้งครรภ์หรือวางแผนตั้งครรภ์

• ตรวจเลือดเป็นระยะเพื่อติดตามการทำงานของไตและโพแทสเซียม

ข้อระวังในการใช้ยา

• กลุ่มเสี่ยง:

  • ผู้สูงอายุ: เสี่ยงความดันต่ำหรือไตวาย

  • ผู้ป่วยโรคตับหรือไต: ต้องปรับขนาดยา

  • ผู้ที่มีโพแทสเซียมในเลือดสูง (Hyperkalemia)

• หลีกเลี่ยงการขาดน้ำ เช่น จากการออกกำลังกายหนักหรือท้องเสีย

• ระวังการใช้เกลือทดแทนที่มีโพแทสเซียม

• ในประเทศไทย: แจ้งแพทย์หากใช้สมุนไพร เช่น ฝางหรือขิง ซึ่งอาจรบกวนความดัน

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ผู้ที่แพ้ Losartan หรือ ARBs อื่น

• ผู้ป่วยตั้งครรภ์ โดยเฉพาะไตรมาสที่ 2 และ 3 (เสี่ยงต่อทารก)

• ผู้ที่มีภาวะไตวายรุนแรงหรือต้องฟอกไต

• ผู้ที่มีโพแทสเซียมในเลือดสูงรุนแรง

• ผู้ที่ใช้ Aliskiren ในผู้ป่วยเบาหวานหรือไตวาย

อาการที่ต้องระวัง

• หน้ามืด เวียนศีรษะ หรือเป็นลม

• หัวใจเต้นเร็วหรือช้าเกินไป

• บวมที่มือ เท้า หรือข้อเท้า

• ปัสสาวะน้อยลงหรือสีเข้ม

• อ่อนเพลียหรือกล้ามเนื้อเป็นตะคริว

หากมีอาการเหล่านี้: ติดต่อแพทย์ทันที หรือโทร 1669 ในประเทศไทย

อาการอะไรที่บอกว่าแพ้ยารุนแรง

อาการแพ้ยารุนแรง (Anaphylaxis) เป็นภาวะฉุกเฉิน:

• ผื่นแดง ลมพิษ หรือบวมที่หน้า, ลิ้น, คอ

• หายใจลำบากหรือหายใจมีเสียงวี๊ด

• ความดันโลหิตต่ำรุนแรง

• ใจสั่นหรือหมดสติ

การปฏิบัติ: หยุดยา เรียกรถพยาบาล (1669) หรือไปโรงพยาบาลทันที

ปฏิกิริยาระหว่างยา

• ยาที่ต้องระวัง:

  • ยาขับปัสสาวะ (Diuretics): เสี่ยงความดันต่ำ

  • NSAIDs (เช่น Ibuprofen): ลดประสิทธิภาพและเสี่ยงไตวาย

  • ยาโพแทสเซียมหรือเกลือทดแทน: เสี่ยงโพแทสเซียมสูง

  • Lithium: เพิ่มความเป็นพิษของ Lithium

  • Aliskiren: เสี่ยงไตวายในผู้ป่วยบางกลุ่ม

• วิธีป้องกัน:

  • แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาและสมุนไพรทั้งหมด

  • ในประเทศไทย: ระวังสมุนไพร เช่น ขิงหรือฝาง ซึ่งอาจส่งผลต่อความดัน

ผลข้างเคียงของยา

ที่พบบ่อย

• เวียนศีรษะหรือหน้ามืด

• อ่อนเพลียหรือเหนื่อยล้า

• ไอแห้ง (พบน้อยกว่า ACE Inhibitors)

• ปวดกล้ามเนื้อหรือข้อ

ที่รุนแรง (พบน้อย)

• โพแทสเซียมในเลือดสูง (Hyperkalemia)

• ไตวายเฉียบพลัน

• อาการแพ้ยา (เช่น ลมพิษ, หายใจลำบาก)

• ภาวะตับอักเสบ (Hepatitis)

หากพบผลข้างเคียงรุนแรง: ติดต่อแพทย์ทันที

วิธีลดผลข้างเคียง

• เวียนศีรษะ: ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ

• อ่อนเพลีย: พักผ่อนให้เพียงพอและดื่มน้ำ

• ไอแห้ง: แจ้งแพทย์เพื่อปรับยา

• หลีกเลี่ยงอาหารโพแทสเซียมสูง เช่น กล้วย, ส้ม หากมีความเสี่ยง

• ตรวจเลือดตามแพทย์นัดเพื่อติดตามโพแทสเซียมและการทำงานของไต

การเก็บยา

• เก็บที่อุณหภูมิ 15-30°C ในที่แห้ง หลีกเลี่ยงแสงแดดและความชื้น

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• อย่าเก็บในห้องน้ำหรือตู้เย็น

• ตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้

• ทิ้งยาที่หมดอายุที่จุดรับยาคืนในโรงพยาบาลหรือร้านยา

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. Losartan รักษาอะไร?
   รักษาความดันโลหิตสูง, หัวใจล้มเหลว และปกป้องไตในผู้ป่วยเบาหวาน

2. สามารถใช้ Losartan ในหญิงตั้งครรภ์ได้หรือไม่?
   ห้ามใช้ โดยเฉพาะไตรมาสที่ 2 และ 3 เพราะเสี่ยงต่อทารก

3. ทำอย่างไรหากลืมใช้ยา?
   ใช้ทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลาครั้งถัดไป ข้ามไป อย่าใช้ยาเพิ่ม

4. Losartan ทำให้ไอแห้งหรือไม่?
   พบน้อยมากเมื่อเทียบกับ ACE Inhibitors แต่หากมีอาการ แจ้งแพทย์

5. ต้องตรวจอะไรขณะใช้ยานี้?
   ตรวจความดันโลหิต, การทำงานของไต, และระดับโพแทสเซียมเป็นระยะ

สรุป

Losartan เป็นยา ARBs ที่มีประสิทธิภาพในการลดความดันโลหิต, ป้องกันภาวะหัวใจล้มเหลว, และชะลอความเสียหายของไตในผู้ป่วยเบาหวาน การใช้ยาต้องปฏิบัติตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ระวังผลข้างเคียง เช่น เวียนศีรษะหรือโพแทสเซียมสูง และหลีกเลี่ยงในหญิงตั้งครรภ์ ผู้ป่วยในประเทศไทยควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อใช้ยาอย่างปลอดภัยและเหมาะสม

valsartan | telmisartan | losartan | irbesartan | candesartan |

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin