Doxazosin: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

วันที่เรียบเรียง: 18 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

ยานี้คืออะไร

Doxazosin (ดอกซาโซซิน) เป็นยาในกลุ่ม Alpha-1 Adrenergic Blockers ใช้รักษาความดันโลหิตสูง (Hypertension) และอาการจากต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia, BPH) ในผู้ชาย ยานี้ช่วยคลายกล้ามเนื้อเรียบในหลอดเลือดและทางเดินปัสสาวะ ลดความดันโลหิตและบรรเทาอาการปัสสาวะลำบาก เช่น ปัสสาวะบ่อย, ปัสสาวะไม่พุ่ง, หรือปัสสาวะค้าง ในประเทศไทย มีจำหน่ายในชื่อการค้า เช่น Cardura, Cardura XL, Doxadura, Cascor, Carduran หรือยาสามัญ รูปแบบยา ได้แก่ ยาเม็ดธรรมดา (1, 2, 4 มก.) และยาเม็ดออกฤทธิ์นาน (4, 8 มก.) Cardura XL ใช้เฉพาะสำหรับ BPH ไม่ใช้รักษาความดันโลหิตสูง

กลไกการออกฤทธิ์

Doxazosin ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งตัวรับ Alpha-1 ในกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือด, ต่อมลูกหมาก, และคอกระเพาะปัสสาวะ ทำให้:

  • หลอดเลือดขยายตัว ลดแรงต้านของหลอดเลือดส่วนปลายและความดันโลหิต

  • กล้ามเนื้อในต่อมลูกหมากและท่อปัสสาวะคลายตัว ช่วยให้ปัสสาวะไหลสะดวก

• ไม่ทำให้ต่อมลูกหมากหดตัว แต่ลดอาการปัสสาวะขัด, กระแสปัสสาวะอ่อน, และปัสสาวะบ่อยตอนกลางคืน

• ลดภาระการทำงานของหัวใจและป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น โรคหลอดเลือดสมองหรือหัวใจวาย

ข้อบ่งชี้การใช้

Doxazosin ใช้เพื่อ:

• ความดันโลหิตสูง (Hypertension): ใช้เดี่ยวหรือร่วมกับยาลดความดันอื่น เช่น Thiazide Diuretics, Beta-Blockers, ACE Inhibitors เพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง, หัวใจวาย, และปัญหาไต

• ต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia, BPH): บรรเทาอาการ เช่น:

  • ปัสสาวะลำบากหรือเริ่มปัสสาวะยาก

  • ปัสสาวะไม่พุ่งหรือกระแสอ่อน

  • ปัสสาวะบ่อย (โดยเฉพาะตอนกลางคืน)

  • ปัสสาวะค้างในกระเพาะปัสสาวะ

• ภาวะอื่น (Off-Label): เช่น อาการปัสสาวะลำบากจากนิ่วในท่อไต (Ureteral Stones)

ขนาดและวิธีใช้

• รูปแบบยา:

  • ยาเม็ดธรรมดา: 1, 2, 4 มก.

  • ยาเม็ดออกฤทธิ์นาน (Cardura XL): 4, 8 มก. (ใช้สำหรับ BPH เท่านั้น)

• วิธีใช้:

  • รับประทานวันละ 1 ครั้ง ก่อนนอน เพื่อลดความเสี่ยงวิงเวียนหรือหน้ามืดจากความดันต่ำ (First-Dose Effect)

  • รับประทานพร้อมหรือไม่มีอาหารก็ได้ (สำหรับยาเม็ดธรรมดา) หรือพร้อมอาหารเช้า (สำหรับ Cardura XL)

  • กลืนยาทั้งเม็ดพร้อมน้ำ 1 แก้ว ห้ามบด, หัก, หรือเคี้ยว (โดยเฉพาะ Cardura XL)

  • ขนาดยาขึ้นอยู่กับสภาวะโรค, การตอบสนอง, และการทำงานของตับ/ไต

  • ห้ามหยุดยาทันทีโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะอาจทำให้ความดันสูงขึ้นหรืออาการ BPH แย่ลง

• ขนาดยา:

  • ความดันโลหิตสูง:

    • เริ่มต้น: 1 มก./วัน (ก่อนนอน)

    • ปรับขนาดทุก 1-2 สัปดาห์: 2, 4, 8, สูงสุด 16 มก./วัน

    • ระวังความดันต่ำเมื่อขนาดยาเกิน 4 มก.

  • ต่อมลูกหมากโต (BPH):

    • เริ่มต้น: 1 มก./วัน (ก่อนนอน)

    • ปรับขนาดทุก 1-2 สัปดาห์: 2, 4, สูงสุด 8 มก./วัน

  • ผู้สูงอายุ/ตับหรือไตบกพร่อง: เริ่มขนาดต่ำ (1 มก./วัน) และติดตามอย่างใกล้ชิด

• หมายเหตุ:

  • ตรวจความดันโลหิตหลังรับประทานยาครั้งแรกและทุกครั้งที่ปรับขนาดยา (ภายใน 2-6 ชม.) เพื่อป้องกัน First-Dose Syncope

  • หากหยุดยานาน (>2-3 วัน) ต้องเริ่มขนาดต่ำใหม่

  • อาการ BPH ควรดีขึ้นภายใน 1-2 สัปดาห์ หากไม่ดีขึ้น แจ้งแพทย์

  • การปรับขนาดยาควรทำโดยแพทย์ตามการตอบสนองและผลข้างเคียง

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาเวลาเดียวกันทุกวัน (ก่อนนอน) เพื่อผลการรักษาที่ดี

• เปลี่ยนอิริยาบถช้า ๆ (เช่น ลุกจากนั่งหรือนอน) โดยเฉพาะช่วงเริ่มใช้ยา เพื่อป้องกันวิงเวียนหรือหน้ามืด

• ตรวจความดันโลหิตสม่ำเสมอ (แจ้งแพทย์หาก <90/60 mmHg หรือ >140/90 mmHg)

• ควบคุมอาหารโซเดียมต่ำ, ออกกำลังกายเบา ๆ (เช่น เดิน 30 นาที/วัน), หยุดสูบบุหรี่, และลดน้ำหนักเพื่อสนับสนุนการรักษาความดันโลหิต

• ดื่มน้ำเพียงพอเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ เพราะเพิ่มความเสี่ยงความดันต่ำและง่วงซึม

• หลีกเลี่ยงการยืนนาน, ออกกำลังกายหนักในอากาศร้อน, หรือสถานการณ์ที่เสี่ยงต่อการล้ม

• ไม่ใช้ยาลดน้ำหนัก, ยาแก้หวัด/ไอ, หรือยาแก้แพ้โดยไม่ปรึกษาแพทย์

• แจ้งแพทย์หากอาการปัสสาวะไม่ดีขึ้นภายใน 4-6 สัปดาห์ หรือมีอาการ เช่น ใจสั่น, บวม, ผื่น, หรืออวัยวะเพศแข็งตัวนาน

• พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจการทำงานของตับ (LFT), ไต (CrCl), และประเมินอาการ BPH ด้วย International Prostate Symptom Score (IPSS)

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาทั้งหมด รวมถึงยาซื้อเอง, วิตามิน, และสมุนไพร

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ที่มี:

  • แพ้ Doxazosin หรือ Alpha-1 Blockers อื่น เช่น Alfuzosin, Prazosin, Silodosin, Tamsulosin, Terazosin

  • ความดันโลหิตต่ำ (Orthostatic Hypotension) รุนแรง

  • ตับวายรุนแรง

  • การอุดตันในทางเดินอาหาร (เช่น กระเพาะอาหารหรือลำไส้) สำหรับ Cardura XL

  • ประวัติลมพิษหรืออาการแพ้รุนแรง จากยานี้

• ห้ามใช้ Cardura XL เพื่อรักษาความดันโลหิตสูง

ข้อระวังในการใช้ยา

• ใช้ด้วยความระวังในผู้ที่มี:

  • ตับหรือไตบกพร่อง (ปรับขนาดยาและตรวจการทำงานของอวัยวะ)

  • ผู้สูงอายุ (>65 ปี) เนื่องจากไวต่อผลข้างเคียง เช่น ความดันต่ำและเสี่ยงล้ม

  • โรคหัวใจ เช่น หัวใจล้มเหลว, กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด, หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ

  • ความดันโลหิตต่ำหรือประวัติ Orthostatic Hypotension

  • ท้องผูกอย่างรุนแรง (โดยเฉพาะ Cardura XL)

  • กำลังจะผ่าตัดต้อกระจกหรือต้อหิน (เสี่ยง Intraoperative Floppy Iris Syndrome, IFIS)

  • โรคตับ (ย่อยยาช้า อาจเพิ่มผลข้างเคียง)

  • มะเร็งต่อมลูกหมาก (ต้องแยกจาก BPH ก่อนใช้ยา)

• หญิงตั้งครรภ์ (ประเภท C): ใช้ได้หากจำเป็น ภายใต้การดูแลแพทย์ ปรึกษาแพทย์ถึงความเสี่ยงและประโยชน์

• หญิงให้นมบุตร: ปรึกษาแพทย์ เพราะยาอาจขับออกในน้ำนม

• หลีกเลี่ยงยาที่ทำให้ความดันต่ำ เช่น PDE-5 Inhibitors (Sildenafil, Tadalafil), ยาลดความดันอื่น

• ไม่ขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักรใน 24 ชม. หลังรับประทานยาครั้งแรกหรือปรับขนาดยา

• แจ้งแพทย์หากมีอาการ เช่น ตัวเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม, หรืออวัยวะเพศแข็งตัวนาน

อาการที่ต้องระวัง

• ความดันโลหิต:

  • ความดันต่ำ (Orthostatic Hypotension): วิงเวียน, หน้ามืด, เป็นลม (โดยเฉพาะหลังรับประทานยาครั้งแรกหรือปรับขนาด)

  • ความดันสูงขึ้นหากหยุดยาทันที

• หัวใจ:

  • ใจสั่น, หัวใจเต้นเร็ว/แรง, เจ็บหน้าอก, หัวใจเต้นไม่เป็นจังหวะ

• ตับ:

  • ตัว/ตาเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม, แน่นท้อง (ตับอักเสบ)

• ผิวหนัง:

  • ผื่น, ลมพิษ, คัน, บวมหน้า/ปาก/คอ

• ระบบปัสสาวะ/เพศ:

  • อวัยวะเพศแข็งตัวนาน (>4 ชม.) หรือเจ็บปวด (Priapism)

  • ปัสสาวะลำบากหรือปัสสาวะน้อยลง

• เลือด:

  • Neutropenia (เม็ดเลือดขาวต่ำ): เสี่ยงติดเชื้อ, มีไข้, เจ็บคอ

• อื่น ๆ:

  • บวมมือ/แขน/ขา/เท้า, ชาบริเวณมือ/เท้า

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจความดันโลหิตและชีพจรสม่ำเสมอ (โดยเฉพาะ 2-6 ชม. หลังรับประทานยา)

  • ตรวจ LFT, CrCl, และ CBC ในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง

  • ประเมินอาการ BPH ด้วย IPSS หรืออัลตราซาวนด์

ปฏิกิริยาระหว่างยา

• ยาที่เพิ่มผลข้างเคียง Doxazosin:

  • PDE-5 Inhibitors (เช่น Sildenafil, Tadalafil, Vardenafil): เพิ่มความเสี่ยงความดันต่ำ

  • ยาลดความดันอื่น (เช่น Diuretics, Beta-Blockers, ACE Inhibitors): เสี่ยงความดันต่ำ

  • Alpha-1 Blockers อื่น (เช่น Prazosin, Tamsulosin): เสี่ยงความดันต่ำ

  • Cimetidine, Azole Antifungals (เช่น Itraconazole, Ketoconazole), Macrolide Antibiotics (เช่น Clarithromycin), HIV Protease Inhibitors (เช่น Lopinavir, Ritonavir): เพิ่มระดับ Doxazosin ในเลือด

• ยาที่ลดประสิทธิภาพ Doxazosin:

  • NSAIDs (เช่น Ibuprofen, Naproxen): ลดผลลดความดัน

• ยาที่ Doxazosin อาจรบกวน:

  • ยารักษาภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ: เสี่ยงความดันต่ำ

  • ยาขับปัสสาวะ: เสี่ยงความดันต่ำ

• อาหาร/เครื่องดื่ม:

  • แอลกอฮอล์: เพิ่มความเสี่ยงความดันต่ำและง่วงซึม

  • อาหารที่มีส่วนผสมเพิ่มความดัน (เช่น ยาแก้หวัด, ยาลดน้ำหนัก): ลดประสิทธิภาพยา

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยา, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรทั้งหมด

ผลข้างเคียง

• พบบ่อย:

  • วิงเวียน, หน้ามืด, เป็นลม (โดยเฉพาะหลังรับประทานยาครั้งแรกหรือปรับขนาด)

  • ปวดศีรษะ, ง่วงซึม, อ่อนเพลีย

  • คัดจมูก, เจ็บคอ

  • คลื่นไส้, ปวดท้อง, ท้องผูก

  • ความดันโลหิตต่ำ, ชาบริเวณมือ/เท้า

• รุนแรง (พบน้อย):

  • อาการแพ้: ผื่นลมพิษ, บวมหน้า/ปาก/ลิ้น/คอ, หายใจลำบาก

  • ความดันต่ำรุนแรง: หน้ามืด, เป็นลม, อ่อนแรง

  • หัวใจเต้นผิดจังหวะ: ใจสั่น, เจ็บหน้าอก, หัวใจเต้นเร็ว/แรง

  • อวัยวะเพศแข็งตัวนาน (>4 ชม.) หรือเจ็บปวด (Priapism): หยุดยาและพบแพทย์ทันที

  • ตับอักเสบ: ตัว/ตาเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม

  • Neutropenia: มีไข้, เจ็บคอ, ติดเชื้อบ่อย

  • บวมมือ/แขน/ขา/เท้า

• หากพบอาการรุนแรง เช่น หายใจลำบาก, หน้ามืดเป็นลม, อวัยวะเพศแข็งตัวนาน, หรือตัวเหลือง หยุดยาและพบแพทย์ทันที

วิธีลดผลข้างเคียง

• รับประทานยาตามขนาดที่แพทย์สั่ง โดยเฉพาะก่อนนอน

• เปลี่ยนอิริยาบถช้า ๆ (จากนอนเป็นยืน) หากหน้ามืด นั่งหรือนอนราบไม่หนุนหมอน

• ดื่มน้ำเพียงพอและหลีกเลี่ยงการยืนนานหรืออากาศร้อน

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์, การขับรถ, หรือทำงานกับเครื่องจักรใน 24 ชม. หลังรับประทานยาครั้งแรกหรือปรับขนาด

• รับประทานอาหารครั้งละน้อยแต่บ่อยเพื่อลดคลื่นไส้หรือท้องผูก

• ใช้ครีมกันแดดหรือสวมเสื้อผ้าป้องกันหากมีผื่น

• หยุดยาและพบแพทย์หากมีสัญญาณรุนแรง เช่น ใจสั่น, ผื่นลมพิษ, หรือ Priapism

การลืมรับประทานยา

• หากลืมภายใน 12 ชม. รับประทานทันทีที่นึกได้

• หากเกิน 12 ชม. ข้ามมื้อนั้นและรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ อย่ารับประทานสองเท่า

• หากลืมเกิน 2-3 วัน ปรึกษาแพทย์ เพราะอาจต้องเริ่มขนาดต่ำใหม่

• แจ้งแพทย์หากลืมบ่อยหรือมีอาการ เช่น ความดันสูงหรือปัสสาวะขัด

การรับประทานยาเกินขนาด

• อาการ: ความดันต่ำรุนแรง, วิงเวียน, เป็นลม, หัวใจเต้นเร็ว, สับสน

• ติดต่อโรงพยาบาลทันที อาจต้องให้สารน้ำหรือยาเพิ่มความดัน

การเก็บยา

• เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท ป้องกันแสงและความชื้น

• เก็บที่อุณหภูมิ 15-30°C ห่างจากความร้อนและห้องน้ำ

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ทิ้งยาที่หมดอายุโดยปรึกษาเภสัชกรหรือหน่วยกำจัดขยะ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. Doxazosin ใช้รักษาอะไร?
   ใช้รักษาความดันโลหิตสูงและอาการจากต่อมลูกหมากโต เช่น ปัสสาวะลำบาก, ปัสสาวะบ่อย

2. ทำไมต้องรับประทาน Doxazosin ก่อนนอน?
   เพื่อลดความเสี่ยงวิงเวียนหรือหน้ามืดจากความดันต่ำ (First-Dose Effect)

3. ต้องหลีกเลี่ยงอะไรเมื่อใช้ Doxazosin?
   หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์, PDE-5 Inhibitors (เช่น Sildenafil), การยืนนาน, อากาศร้อน, และแจ้งแพทย์หากจะผ่าตัดต้อกระจก

4. Doxazosin ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์หรือไม่?
   ใช้ได้หากจำเป็น (ประเภท C) แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลแพทย์

5. ผลข้างเคียง เช่น วิงเวียนหรือ Priapism จัดการอย่างไร?
   เปลี่ยนอิริยาบถช้า ๆ, ดื่มน้ำเพียงพอ, หยุดยาและพบแพทย์ทันทีหากอวัยวะเพศแข็งตัวนานเกิน 4 ชม.

สรุป

Doxazosin เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาความดันโลหิตสูงและอาการจากต่อมลูกหมากโต ช่วยคลายกล้ามเนื้อในหลอดเลือดและทางเดินปัสสาวะ การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากเสี่ยงต่อผลข้างเคียง เช่น ความดันต่ำ, วิงเวียน, หรือ Priapism ผู้ป่วยควรตรวจความดันโลหิตและอาการปัสสาวะสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และยาที่รบกวน ควบคุมอาหารโซเดียมต่ำ และเปลี่ยนอิริยาบถช้า ๆ การปฏิบัติตามคำแนะนำและปรับพฤติกรรมจะช่วยให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin