Warfarin: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

วันที่เรียบเรียง: 11 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

ยานี้คืออะไร

Warfarin (วาร์ฟาริน) เป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือด (Anticoagulant) ในกลุ่ม Vitamin K Antagonist ใช้ป้องกันและรักษาการเกิดลิ่มเลือด เช่น ลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ (Deep Vein Thrombosis, DVT), ลิ่มเลือดในปอด (Pulmonary Embolism, PE), และลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจเต้นสั่นพริ้ว (Atrial Fibrillation) หรือลิ้นหัวใจเทียม ในประเทศไทย มีจำหน่ายในชื่อการค้า เช่น Coumadin หรือยาสามัญ (Generic) รูปแบบยาเป็นยาเม็ดรับประทาน ขนาด 1 มก., 2 มก., และ 5 มก.

กลไกการออกฤทธิ์

Warfarin ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งเอนไซม์ Vitamin K Epoxide Reductase ซึ่งจำเป็นต่อการสร้างปัจจัยการแข็งตัวของเลือด (Factors II, VII, IX, X) และโปรตีนต้านการแข็งตัว (Protein C, S)

• ลดการสร้างปัจจัยการแข็งตัว ทำให้เลือดแข็งตัวช้าลง

• ป้องกันการเกิดและการขยายตัวของลิ่มเลือด

• การออกฤทธิ์ขึ้นอยู่กับระดับ INR (International Normalized Ratio) ซึ่งต้องตรวจเป็นประจำเพื่อปรับขนาดยา (เป้าหมาย INR: 2.0-3.0 หรือ 2.5-3.5 ในบางกรณี เช่น ลิ้นหัวใจเทียม)

ข้อบ่งชี้การใช้

Warfarin ใช้เพื่อ:

• ป้องกันและรักษาลิ่มเลือด:

  • ลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ (DVT)

  • ลิ่มเลือดในปอด (PE)

• ลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง:

  • ผู้ป่วยที่มี หัวใจเต้นสั่นพริ้วAtrial Fibrillation(AF) ที่ไม่ใช่จากลิ้นหัวใจ

  • ผู้ป่วยที่มีลิ้นหัวใจเทียม (Mechanical Heart Valves)

  • ผู้ป่วยภาวะหัวใจวายที่มีความเสี่ยงลิ่มเลือด

• ป้องกันลิ่มเลือดในภาวะอื่น:

  • ผู้ป่วยที่มีประวัติลิ่มเลือดอุดตันซ้ำ

  • หลังผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า/สะโพก หรือผ่าตัดเปลี่ยนลิ้นหัวใจ

  • ภาวะ Antiphospholipid Syndrome

ขนาดและวิธีใช้

• รูปแบบยา: ยาเม็ดรับประทาน ขนาด 1 มก., 2 มก., 5 มก.

• วิธีใช้:

  • รับประทานวันละ 1 ครั้ง ในเวลาเดียวกัน (แนะนำตอนเย็น) พร้อมหรือไม่มีอาหารก็ได้

  • ขนาดยาขึ้นอยู่กับระดับ INR และข้อบ่งชี้ ต้องตรวจ INR เป็นประจำ

  • ห้ามปรับขนาดยาเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์

  • อาจใช้ร่วมกับ Heparin ในช่วงเริ่มยา (3-5 วัน) จนกว่า INR จะถึงเป้าหมาย

• ขนาดยา:

  • เริ่มต้น: 2-5 มก./วัน (1-2 มก./วัน ในผู้สูงอายุหรือผู้ที่มีความเสี่ยงเลือดออก)

  • ปรับขนาด: ปรับตาม INR ทุก 3-7 วันจนถึงเป้าหมาย

  • INR 2.0-3.0: สำหรับ DVT, PE, Atrial Fibrillation

  • INR 2.5-3.5: สำหรับลิ้นหัวใจเทียมหรือบางกรณี

  • ขนาดรักษา: ปกติ 1-10 มก./วัน (แตกต่างในแต่ละบุคคล)

  • ผู้ป่วยตับ/ไตบกพร่อง: เริ่มขนาดต่ำและติดตาม INR อย่างใกล้ชิด

• หมายเหตุ: การหยุดยาต้องค่อยๆ ลดขนาดตามคำแนะนำแพทย์เพื่อป้องกันลิ่มเลือด

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อรักษาระดับยาในร่างกาย

• รักษาการบริโภควิตามิน K ให้สม่ำเสมอ (เช่น ผักใบเขียว: คะน้า, บรอกโคลี, ผักโขม) เพราะการเปลี่ยนแปลงอาจกระทบ INR

• หากต้องการลดน้ำหนักหรือเปลี่ยนอาหาร ปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการ

• แจ้งแพทย์หรือทันตแพทย์ก่อนผ่าตัด, ทำฟัน, หรือฉีดวัคซีน เพราะอาจต้องหยุดยาชั่วคราว

• พกบัตรประจำตัวผู้ใช้ Warfarin เพื่อแจ้งบุคลากรทางการแพทย์ในกรณีฉุกเฉิน

• ตรวจ INR ตามกำหนด (ทุก 1-4 สัปดาห์เมื่อ INR คงที่)

• หลีกเลี่ยงกิจกรรมเสี่ยงต่อการบาดเจ็บ เช่น กีฬาที่มีการปะทะ

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ เพราะอาจเพิ่มความเสี่ยงเลือดออก

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ที่มี:

  • แพ้ Warfarin หรือส่วนประกอบของยา

  • ความเสี่ยงเลือดออกสูง เช่น แผลในกระเพาะอาหาร, เลือดออกในสมอง, ความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้

  • ภาวะตับหรือไตวายรุนแรง

  • เกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia) หรือความผิดปกติของการแข็งตัว

• หญิงตั้งครรภ์: ห้ามใช้ในไตรมาส 1 และใกล้คลอด (ประเภท X) เพราะอาจทำให้ทารกพิการหรือเลือดออก

• ห้ามใช้ในผู้ที่ไม่สามารถตรวจ INR เป็นประจำ

ข้อระวังในการใช้ยา

• ใช้ด้วยความระวังในผู้ที่มี:

  • โรคตับ, ไต, ต่อมไทรอยด์, ลำไส้อักเสบ (Diverticulitis), โรคเลือด, เบาหวาน, สะเก็ดเงิน, ลิ้นหัวใจอักเสบ

  • ผู้สูงอายุ (>65 ปี) เนื่องจากเสี่ยงเลือดออกมากขึ้น

  • ประวัติการผ่าตัดล่าสุดหรือภาวะขาดโปรตีน/วิตามิน

• แจ้งแพทย์หากมีอาการ เช่น อุจจาระดำ, ปัสสาวะแดง, จ้ำเลือด, เลือดกำเดาไหล

• หลีกเลี่ยงยา, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะอาจกระทบ INR

 

อาการที่ต้องระวัง

• เลือดออก:

  • เลือดกำเดาไหลนาน, เหงือกเลือดออก, อุจจาระดำ, ปัสสาวะแดง, อาเจียนเป็นเลือด, จ้ำเลือด, ประจำเดือนมามาก

  • เลือดออกในสมอง (ปวดศีรษะรุนแรง, สับสน, อ่อนแรง, ชัก)

• ลิ่มเลือด: ปวด, บวม, แดงที่ขา (DVT) หรือหายใจลำบาก, เจ็บหน้าอก (PE)

• ผิวหนังผิดปกติ: ผื่น, ผิวเปลี่ยนสี (เช่น นิ้วเท้าสีม่วง), Warfarin-Induced Skin Necrosis

• INR ผิดปกติ:

  • INR >4.0: เสี่ยงเลือดออก

  • INR <1.5: เสี่ยงลิ่มเลือด

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจ INR เป็นประจำ

  • ตรวจการทำงานของตับ (LFT) และไต (CrCl) ในบางกรณี

ปฏิกิริยาระหว่างยา

• ยาที่เพิ่ม INR (เสี่ยงเลือดออก):

  • ยาแก้ปวด: NSAIDs ((Ibuprofen)), Aspirin

  • ยาปฏิชีวนะ: Metronidazole, Amoxicillin

  • ยาต้านเชื้อรา: Fluconazole

  • Allopurinol, Cimetidine, Omeprazole

• ยาที่ลด INR (เสี่ยงลิ่มเลือด):

  • ยากันชัก: Carbamazepine, Phenytoin

  • อาหารเสริม: Vitamin K, St. John’s Wort

• สมุนไพรที่ต้องระวัง: Bromelains, Coenzyme Q10, Cranberry, Danshen, Dong Quai, กระเทียม, ใบแปะก๊วย, โสม

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยา, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรทั้งหมด

ผลข้างเคียง

• พบบ่อย:

  • เลือดออกเล็กน้อย (เลือดกำเดา, เหงือกเลือด)

  • จ้ำเลือดหรือรอยช้ำ

  • การรับรสเปลี่ยน, เบื่ออาหาร, ผมร่วง, ลมในกระเพาะ

• รุนแรง (พบน้อย):

  • เลือดออกในสมอง, ทางเดินอาหาร, หรือตา

  • ผื่นแพ้, ลมพิษ, หายใจลำบาก, บวมหน้า/คอ

  • Warfarin-Induced Skin Necrosis (ผิวหนังตายในช่วงเริ่มยา)

  • กระดูกพรุน (จากการใช้ยานาน)

  • อาการแพ้รุนแรง: ไข้, หนาวสั่น, คลื่นไส้, ตา/ตัวเหลือง

• หากพบอาการรุนแรง เช่น เลือดออกรุนแรง, ปวดศีรษะเฉียบพลัน, หายใจลำบาก, หรือผื่นรุนแรง หยุดยาและพบแพทย์ทันที

วิธีลดผลข้างเคียง

• รักษาการบริโภควิตามิน K สม่ำเสมอ

• หลีกเลี่ยงการบาดเจ็บ (ใช้แปรงสีฟันขนนุ่ม, มีดโกนไฟฟ้า)

• ใช้ยาแก้ปวดอย่าง Paracetamol แทน NSAIDs

• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีวิตามิน K สูงมาก (เช่น น้ำมันถั่วเหลือง, Canola) หรือน้ำแครนเบอร์รี่

• หยุดยาและพบแพทย์หากมีสัญญาณเลือดออก

การลืมรับประทานยา

• หากลืมภายใน 8 ชม. รับประทานทันทีที่นึกได้

• หากเกิน 8 ชม. ข้ามมื้อนั้นและรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ อย่ารับประทานสองเท่า

• จดบันทึกวันที่ลืมและแจ้งแพทย์ในการพบครั้งถัดไป

• หากลืม 2 วันขึ้นไป ปรึกษาแพทย์ทันที

การรับประทานยาเกินขนาด

• อาการ: เลือดออกผิดปกติ, INR สูงเกิน, อ่อนแรง, ปวดศีรษะรุนแรง

• ติดต่อโรงพยาบาลหรือศูนย์พิษวิทยาทันที อาจต้องให้ Vitamin K หรือ Plasma เพื่อแก้พิษ

การเก็บยา

• เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท ป้องกันแสง

• เก็บที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) ห่างจากความร้อน, ความชื้น, และแสงแดด

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ทิ้งยาที่หมดอายุ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. Warfarin ใช้รักษาอะไร?
   ใช้ป้องกันและรักษาลิ่มเลือด เช่น DVT, PE และลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองใน Atrial Fibrillation หรือลิ้นหัวใจเทียม

2. Warfarin ทำให้เลือดออกง่ายหรือไม่?
   ใช่ เป็นผลข้างเคียงพบบ่อย เช่น เลือดกำเดา, จ้ำเลือด หากเลือดออกรุนแรง ต้องพบแพทย์ทันที

3. ต้องหลีกเลี่ยงอาหารอะไรเมื่อใช้ Warfarin?
   รักษาการบริโภควิตามิน K สม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงผักใบเขียวมากเกินไป, น้ำมันถั่วเหลือง, และน้ำแครนเบอร์รี่

4. Warfarin ใช้ในหญิงตั้งครรภ์ได้หรือไม่?
   ห้ามใช้ในไตรมาส 1 และใกล้คลอด เพราะอาจทำให้ทารกพิการหรือเลือดออก

5. ต้องตรวจอะไรเมื่อใช้ Warfarin?
   ต้องตรวจ INR เป็นประจำเพื่อปรับขนาดยา และอาจตรวจการทำงานของตับ/ไตในบางกรณี

สรุป

Warfarin เป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือดที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันและรักษาลิ่มเลือด รวมถึงลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากเสี่ยงต่อการเลือดออกและต้องตรวจ INR เป็นประจำ ผู้ป่วยควรรักษาการบริโภควิตามิน K สม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงยาหรืออาหารที่กระทบ INR และแจ้งแพทย์หากมีอาการผิดปกติ เช่น เลือดออกหรือจ้ำเลือด การปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์และปรับพฤติกรรมจะช่วยให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

 

 

warfarin

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin