ยาลดไขมัน Atorvastatin: แนวทางการใช้ยาและข้อควรรู้

สรรพคุณของยา Atorvastatin

ยา Atorvastatin มีประโยชน์หลักในการจัดการระดับไขมันในเลือดและป้องกันโรคที่เกี่ยวข้องกับหลอดเลือด ดังนี้:

• ลดระดับ คอเลสเตอรอลรวม และ LDL (คอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี)
• ลดระดับไตรกลีเซอไรด์ในเลือด
• เพิ่มระดับ HDL (คอเลสเตอรอลชนิดดี)
• ป้องกันภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง (Atherosclerosis)
• ลดความเสี่ยงของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง และการเสียชีวิตจากโรคหัวใจ

ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา Atorvastatin

แพทย์อาจสั่งจ่ายยา Atorvastatin ในกรณีต่อไปนี้:

1. การป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด

• ในผู้ที่ยังไม่มีโรคหัวใจ แต่มีความเสี่ยงสูง เช่น ผู้ที่มี ความดันโลหิตสูง, เบาหวาน, ระดับ HDL ต่ำ, หรือมีประวัติสูบบุหรี่ เพื่อลดความเสี่ยงของ:
  • ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
  • โรคหลอดเลือดสมอง
• ในผู้ป่วย เบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น มี โรคแทรกซ้อนทางตา หรือ โปรตีนในปัสสาวะ เพื่อลดความเสี่ยงของ โรคหัวใจและหลอดเลือด
• ในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคหัวใจ เพื่อป้องกันการเกิดซ้ำของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

2. การรักษาภาวะไขมันในเลือดสูง

• ในผู้ใหญ่ที่มีภาวะคอเลสเตอรอลสูงหรือระดับไตรกลีเซอไรด์สูง
• ในเด็กและวัยรุ่น (อายุ 10-17 ปี) ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูงจากพันธุกรรม (Heterozygous Familial Hypercholesterolemia)

วิธีการใช้ยา Atorvastatin

• รับประทานวันละ 1 ครั้ง โดยสามารถรับประทานได้ทั้งก่อนหรือหลังอาหาร
• ขนาดยาเริ่มต้นทั่วไป: 10-20 มิลลิกรัมต่อวัน
• ขนาดยาสูงสุด: 80 มิลลิกรัมต่อวัน (ขึ้นอยู่กับคำแนะนำของแพทย์)
• ควรรับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อให้ร่างกายได้รับยาอย่างสม่ำเสมอ
• หากลืมรับประทานยา ให้รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่หากใกล้ถึงเวลาของมื้อถัดไป (น้อยกว่า 12 ชั่วโมง) ให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานมื้อถัดไปตามปกติ อย่าเพิ่มขนาดยาเป็นสองเท่า

 

ข้อห้ามใช้ยา Atorvastatin และข้อมูลสำคัญสำหรับผู้ป่วย (ปรับปรุงข้อมูล ณ วันที่ 28 กันยายน 2567)

ข้อห้ามใช้

• แพ้ยา Atorvastatin: หากมีประวัติแพ้ยา Atorvastatin หรือส่วนประกอบใดๆ ในยา ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยา
• โรคตับที่กำลังดำเนินอยู่ หรือระดับเอนไซม์ตับสูงโดยไม่ทราบสาเหตุ: โรคตับหรือตับแข็ง ผู้ป่วยที่มีภาวะดังกล่าว ควรหลีกเลี่ยงการใช้ยา Atorvastatin
• การตั้งครรภ์ และให้นมบุตร: ยา Atorvastatin มีผลต่อทารกในครรภ์ และอาจผ่านทางน้ำนมได้ จึงห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ และหญิงให้นมบุตร

ข้อควรระวัง

• ผลข้างเคียงต่อระบบประสาท: อาจเกิดผลข้างเคียงต่อระบบประสาท เช่น ความจำเสื่อม หรือ สับสน ซึ่งมักไม่รุนแรงและสามารถกลับมาเป็นปกติได้
• ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น: การใช้ยา Atorvastatin อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือด และระดับ HbA1c สูงขึ้น
• ผู้สูงอายุ: ควรใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้สูงอายุ เนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง
• ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ, ผู้ป่วยโรคไต, ผู้ที่มีประวัติเป็นโรคตับ: ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง
• ภาวะตับวาย: พบภาวะตับวาย ทั้งแบบรุนแรงถึงเสียชีวิต และแบบไม่รุนแรง แต่พบได้น้อยมาก
• ภาวะกล้ามเนื้อสลาย: ยา Atorvastatin อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะกล้ามเนื้อสลาย
• ปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสการเกิดภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง: การใช้ยาร่วมกับยาบางชนิด เช่น fibrates, niacin, cyclosporine, macrolides, telaprevir, boceprevir, ยาต้านไวรัส HIV บางชนิด, หรือยาต้านเชื้อราบางชนิด
• การหยุดยาชั่วคราวหรือถาวร: ควรหยุดยาชั่วคราวหรือถาวร หากผู้ป่วยมีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง, ไตวาย, หรือระดับเอนไซม์ตับสูงเกิน 3 เท่าของค่าปกติ
• การผ่าตัด: ควรหยุดยาชั่วคราว หากผู้ป่วยต้องเข้ารับการผ่าตัด หรือมีภาวะที่บ่งชี้ว่าอาจเกิดภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือภาวะไตวายจากกล้ามเนื้อสลาย
• ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรงชนิดภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง (IMNM): พบได้น้อย แต่เป็นภาวะที่รุนแรง โดยจะมีระดับเอนไซม์ Creatine Kinase ในเลือดสูง แม้จะหยุดยา Atorvastatin แล้วก็ตาม
• ผู้ป่วยโรคตับ หรือผู้ป่วยที่มีประวัติโรคหลอดเลือดสมอง: ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง
• ปฏิกิริยาระหว่างยา: ยา Atorvastatin ถูกเปลี่ยนแปลงโดยเอนไซม์ CYP3A4 ในตับ จึงควรหลีกเลี่ยงการรับประทานส้มโอ หรือน้ำส้มโอ และควรระมัดระวังการใช้ยาร่วมกับยาอื่นๆ ที่มีผลต่อเอนไซม์ CYP3A4
• การวินิจฉัยโรค: ควรหาสาเหตุอื่นๆ ของภาวะไขมันในเลือดสูง ก่อนเริ่มการรักษาด้วยยา Atorvastatin

ข้อควรระวังในการใช้ยา Atorvastatin

• ผู้ที่มีประวัติการดื่มสุรา
• ประวัติเคยเป็นโรคตับ
• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อโรคกล้ามเนื้อ
• ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย
• เด็กอายุน้อยกว่า 10 ปี
• ควรบอกแพทย์หากเป็นโรคตับ โรคไต โรคหัวใจ หรือโรคติดเชื้อรุนแรง ความดันเลือดต่ำ โรคลมชัก หรือโรคภูมิแพ้
• กำลังรับประทานยาอื่นอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งยาต้านเลือดแข็ง warfarin ยากดภูมิต้านทาน cyclosporine ยาปฏิชีวนะ erythromycin ยาลดไขมัน gemfibrozil, cholestyramine, fenofibrate และ niacin

ฉันควรหลีกเลี่ยงอะไรในขณะที่ใช้อะตอร์วาสแตติน?

• หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีไขมันหรือคอเลสเตอรอลสูง ไม่เช่นนั้นยาจะไม่มีประสิทธิภาพ
• การดื่มแอลกอฮอล์อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดความเสียหายต่อตับ
• เกรปฟรุตอาจโต้ตอบกับอะตอร์วาสแตตินและทำให้เกิดผลข้างเคียง หลีกเลี่ยงการรับประทานผลิตภัณฑ์จากเกรปฟรุตและดื่ม น้ำเกรปฟรุตมากกว่า 1.2 ลิตรต่อวัน

ข้อควรระวังในการใช้ยา Atorvastatin

• ผู้ที่มีประวัติ ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ เนื่องจากอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อความเสียหายของตับ
• ผู้ที่มีประวัติโรคตับ หรือ โรคไต
• ผู้ที่มี ภาวะไทรอยด์ทำงานน้อย ที่ควบคุมได้ไม่ดี
• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อภาวะกล้ามเนื้อสลาย (Rhabdomyolysis) เช่น ผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยโรคไต
• เด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี ไม่ควรใช้ยานี้
• หลีกเลี่ยงการดื่ม น้ำส้มโอ (เกรปฟรุต) เกิน 1.2 ลิตรต่อวัน เนื่องจากอาจเพิ่มระดับยาในเลือดและทำให้เกิดผลข้างเคียง
• ควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ เช่น ยาต้านการแข็งตัวของเลือด (Warfarin), ยากดภูมิคุ้มกัน (Cyclosporine), ยาปฏิชีวนะ (Erythromycin, Clarithromycin), หรือยาลดไขมันอื่น ๆ (Gemfibrozil, Fenofibrate, Niacin)

สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยงขณะใช้ยา

• หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันหรือคอเลสเตอรอลสูง เพราะอาจลดประสิทธิภาพของยา
• งดดื่มแอลกอฮอล์ เพื่อลดความเสี่ยงต่อความเสียหายของตับ

การใช้ยานี้ร่วมกับยาชนิดอื่น

• Clarithromycin และ Itraconazole: ควรใช้ Atorvastatin ไม่เกิน 20 มก. เนื่องจากยาเหล่านี้อาจเพิ่มระดับ Atorvastatin ในเลือด
• Gemfibrozil และ Cyclosporine: ไม่ควรใช้ร่วมกัน เนื่องจากเพิ่มความเสี่ยงของภาวะกล้ามเนื้อสลาย
• Fibrates และ Niacin: ควรใช้ด้วยความระมัดระวัง และอาจต้องลดขนาดยา Atorvastatin
• Digoxin: Atorvastatin อาจเพิ่มระดับ Digoxin ในเลือดได้ประมาณ 20%

ผลข้างเคียงของยา Atorvastatin

ผลข้างเคียงรุนแรง (หยุดยาและพบแพทย์ทันที):

• ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนแรง หรือเป็นตะคริว (อาจบ่งบอกถึงภาวะกล้ามเนื้อสลาย)
• อาการแพ้ เช่น ผื่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้า คอ ลิ้น หรือแขนขาบวม
• อาการของปัญหาเกี่ยวกับตับ เช่น ตัวหรือตาเหลือง เบื่ออาหาร ปวดท้องด้านขวาบน ปัสสาวะสีเข้ม
• มีไข้ อ่อนเพลียผิดปกติ เจ็บหน้าอก หรือปัสสาวะลำบาก

ผลข้างเคียงทั่วไป (หากรุนแรงหรือรบกวนชีวิตประจำวัน ให้ปรึกษาแพทย์):

• ท้องผูก ท้องร่วง คลื่นไส้ มีลมในกระเพาะ
• ปวดศีรษะ
• นอนไม่หลับ

การเก็บรักษายา Atorvastatin

เก็บยาให้ถูกวิธีเพื่อรักษาคุณภาพ:

• เก็บที่อุณหภูมิห้อง (20-25 องศาเซลเซียส) ห่างจากแสงแดดและความชื้น
• ไม่เก็บในห้องน้ำ หรือในที่ที่มีความร้อนสูง
• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
• ทิ้งยาที่หมดอายุหรือไม่ใช้แล้วอย่างเหมาะสม อย่าทิ้งลงในชักโครกหรือท่อระบายน้ำ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับยา Atorvastatin

ยา Atorvastatin ใช้ทำอะไร?

ยา Atorvastatin เป็นยาลดไขมันในกลุ่มสแตติน ใช้รักษาภาวะคอเลสเตอรอลสูง ลดระดับ LDL และไตรกลีเซอไรด์ เพิ่ม HDL และลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง

ผลข้างเคียงของยา Atorvastatin มีอะไรบ้าง?

ผลข้างเคียงที่รุนแรง เช่น ปวดกล้ามเนื้อ อ่อนแรง อาการแพ้ หรืออาการเกี่ยวกับตับ เช่น ตัวเหลือง ส่วนผลข้างเคียงทั่วไป เช่น ท้องผูก คลื่นไส้ ปวดศีรษะ

ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ยา Atorvastatin?

ผู้ที่แพ้ยานี้ ผู้ป่วยโรคตับหรือตับแข็ง สตรีตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร ไม่ควรใช้ยานี้

ยา Atorvastatin ใช้อย่างไร?

รับประทานวันละ 1 ครั้ง ขนาดยาเริ่มต้น 10-20 มก. สามารถรับประทานก่อนหรือหลังอาหารได้ ควรรับประทานในเวลาเดียวกันทุกวัน

คำแนะนำเพิ่มเติม

• ควบคุมอาหารโดยลดการบริโภคอาหารที่มีไขมันและคอเลสเตอรอลสูง
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และควบคุมน้ำหนักหากมีน้ำหนักเกิน
• งดสูบบุหรี่ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของยา
• พบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามผลการรักษา และตรวจเลือดตามคำแนะนำของแพทย์
• หากมีข้อสงสัยเกี่ยวกับการใช้ยา Atorvastatin ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร

สรุปเกี่ยวกับยา Atorvastatin

ยา Atorvastatin เป็นยาลดไขมันในกลุ่มสแตตินที่มีประสิทธิภาพในการลดระดับคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) และไตรกลีเซอไรด์ พร้อมทั้งเพิ่มระดับคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) เหมาะสำหรับ:

• ผู้ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูง
• ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดหัวใจ เพื่อลดความเสี่ยงของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง
• ผู้ป่วยเบาหวานที่มีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ

อย่างไรก็ตาม ควรใช้ยานี้ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ เนื่องจากอาจมีผลข้างเคียงและข้อควรระวังที่ต้องคำนึงถึง

ข้อควรจำ: บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ข้อมูลทั่วไปเท่านั้น ไม่สามารถใช้แทนคำแนะนำทางการแพทย์เฉพาะบุคคล โปรดปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรเพื่อคำแนะนำที่เหมาะสม

เอกสารอ้างอิง

• สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กระทรวงสาธารณสุข. เอกสารกำกับยา Atorvastatin. สืบค้นจาก https://www.fda.moph.go.th
• U.S. National Library of Medicine, MedlinePlus. Atorvastatin. สืบค้นจาก https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a600045.html
• U.S. Food and Drug Administration (FDA). Lipitor (Atorvastatin Calcium) Prescribing Information. สืบค้นจาก https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2023/020702s076lbl.pdf

atorvastatin | การใช้ยา | ขนาดยาที่ใช้ | คำเตือน | ผลข้างเคียงของยา | ผลต่อตับ | ผลต่อไต | ผลต่อน้ำตาล | การป้องกันโรค | ห้ามใช้ร่วมกับยา