Simvastatin: ยาลดคอเลสเตอรอลที่มีประสิทธิภาพ
เผยแพร่เมื่อ:
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
Simvastatin เป็นยาในกลุ่ม Statin ที่ใช้ในการลดระดับคอเลสเตอรอลและป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด บทความนี้จะให้ข้อมูลครบถ้วนเกี่ยวกับ Simvastatin รวมถึงกลไกการออกฤทธิ์ ประโยชน์ ข้อบ่งชี้ วิธีใช้ ผลข้างเคียง และข้อควรระวัง เพื่อช่วยให้ผู้ใช้ยานี้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
Simvastatin คืออะไร?
Simvastatin เป็นยาในกลุ่ม HMG-CoA reductase inhibitors (Statins) ที่ช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลชนิด LDL (Low-Density Lipoprotein) หรือ "คอเลสเตอรอลไม่ดี" ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของการสะสมในหลอดเลือดและนำไปสู่โรคหัวใจและหลอดเลือดอุดตัน ยานี้มีชื่อทางการค้า เช่น Zocor และถูกใช้อย่างแพร่หลายในการควบคุมระดับไขมันในเลือด
กลไกการออกฤทธิ์
Simvastatin ทำงานโดยยับยั้งเอนไซม์ HMG-CoA reductase ในตับ ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญในการผลิตคอเลสเตอรอล ผลที่ตามมา:
- ลดการผลิตคอเลสเตอรอลในตับ
- เพิ่มการดูดกลับ LDL จากกระแสเลือด
- ลดระดับ LDL (ลดได้ 30-50%) และไตรกลีเซอไรด์ (ลดได้ 7-30%)
- เพิ่มระดับ HDL (High-Density Lipoprotein) หรือ "คอเลสเตอรอลดี" เล็กน้อย (เพิ่มได้ 5-15%)
- ลดการอักเสบของหลอดเลือด ช่วยป้องกันการเกิดคราบพลัค (Atherosclerosis)
ประโยชน์ของ Simvastatin
- ลดระดับคอเลสเตอรอล LDL และไตรกลีเซอไรด์ในเลือด
- ลดความเสี่ยงของโรคหัวใจขาดเลือด (Heart Attack), โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke), และภาวะหัวใจล้มเหลว
- ลดปัจจัยเสี่ยงจากโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ป้องกันการสะสมของคราบพลัคในหลอดเลือด
ข้อบ่งชี้ในการรักษา
- ลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด (Hypercholesterolemia)
- ลดปัจจัยเสี่ยงจากโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อโรคหัวใจ เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวาน, ความดันโลหิตสูง, หรือมีประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
- ผู้ที่มีภาวะไขมันในเลือดสูงแบบผสม (Mixed Dyslipidemia)
ขนาดและวิธีใช้ยา
- ขนาดยา: มักเริ่มที่ 10-20 มก. ต่อวัน ก่อนนอน (เนื่องจากตับผลิตคอเลสเตอรอลมากในตอนกลางคืน) และอาจเพิ่มสูงสุดถึง 80 มก. ต่อวัน ตามคำแนะนำของแพทย์
- วิธีใช้:
- รับประทานพร้อมอาหารเพื่อเพิ่มการดูดซึม
- รับประทานให้ตรงเวลา
- หลีกเลี่ยงน้ำเกรปฟรุต เนื่องจากอาจเพิ่มระดับยาในเลือด
- ปรับขนาดยา: ผู้ป่วยโรคไตหรือผู้สูงอายุอาจต้องลดขนาดยา
- ระยะเวลา: ใช้ระยะยาว ควรปรึกษาแพทย์ก่อนหยุดยา
- วิธีการใช้ยาชนิดนี้
- ยาชนิดนี้ปกติให้รับประทานหลังอาหารเย็น แต่หากต้องรับประทานในขนาดสูงก็สามารถแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง
- ก่อนการใช้ยาทุกชนิดให้อ่านสลากที่มากับกล่องยาโดยละเอียดซึ่งจะมีรายละเอียดวิธีการใช้ยา ผลข้างเคียงของยา
- ให้ใช้ยาตามแพทย์หรือเภสัชแนะนำ
- ยานี้จะรับประทานก่อนหรือหลังอาหารก็ได้
- ระหว่างที่รับประทานยานี้ไม่ควรที่จะดื่มน้ำองุ่น เนื่องจากสารเคมีในน้ำองุ่นจะเพิ่มปริมาณของยานี้ในกระแสเลือด ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงของยา
- หากลืมก็ให้รับประทานยาทันทีที่จำได้ ไม่ควรเพิ่มขนาดยา
- ห้ามหยุดใช้ยาด้วยตัวเองโดยไม่ปรึกษาแพทย์ผู้รักษาก่อน
- หลีกเลี่ยงสุราในระหว่างรับประทานยานี้
- ห้ามให้นมบุตร
ลดไขมันในเลือด
- ผู้ที่มีระดับไขมันสูงไม่มากและความเสี่ยงโรคหัวใจต่ำ: เริ่มที่ 10 มก. วันละครั้งตอนเย็น ปรับขนาดยาทุก 4 สัปดาห์ สูงสุด 80 มก. ต่อวัน
- ผู้ที่มีไขมันในเลือดสูงมากและความเสี่ยงโรคหัวใจสูง: เริ่มที่ 40 มก. วันละครั้งตอนเย็น
- ผู้ป่วยไตเสื่อม: เริ่มที่ 5 มก. วันละครั้ง และติดตามอย่างใกล้ชิด
ลดปัจจัยเสี่ยงจากโรคหัวใจและหลอดเลือด
- ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงมากหรือเป็นโรคเบาหวานที่มีโรคหัวใจ: เริ่มที่ 20-40 มก. วันละครั้ง
- ผู้ที่มีความเสี่ยงปานกลาง: เริ่มที่ 10 มก. วันละครั้ง
- ผู้ป่วยไตเสื่อม: เริ่มที่ 5 มก. วันละครั้ง และติดตามอย่างใกล้ชิด
การใช้ร่วมกับยาอื่น
ผู้ที่รับประทานยา Verapamil, Diltiazem, หรือ Dronedarone:
- ขนาดของ Simvastatin ไม่ควรเกิน 10 มก. ต่อวัน
ผู้ที่รับประทานยา Amiodarone, Amlodipine, หรือ Ranolazine:
- ขนาดของ Simvastatin ไม่ควรเกิน 20 มก. ต่อวัน
หากใช้ร่วมกับ Fibrate หรือ Nicotinic Acid:
- เริ่มที่ไม่เกิน 20 มก. ต่อวัน
วิธีการใช้ยา
- รับประทานหลังอาหารเย็น หากใช้ในขนาดสูงสามารถแบ่งรับประทานวันละ 3 ครั้ง
- รับประทานก่อนหรือหลังอาหารได้
- หลีกเลี่ยงน้ำองุ่น (Grapefruit Juice) เนื่องจากเพิ่มระดับยาในเลือด
- หากลืมรับประทาน: รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามไป อย่าเพิ่มขนาดยา
- ห้ามหยุดยาโดยไม่ปรึกษาแพทย์
- หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และห้ามให้นมบุตรขณะใช้ยา
ต้องแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา
ก่อนใช้ยา Simvastatin ควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับ:
- การตั้งครรภ์, วางแผนตั้งครรภ์, หรือให้นมบุตร
- โรคตับ, โรคไต, โรคไทรอยด์
- ปวดกล้ามเนื้อหรือมีปัญหาเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ
- ประวัติดื่มสุราเป็นประจำ
- ประวัติแพ้ยา Simvastatin หรือยาอื่นในกลุ่ม Statin
- ยาที่ใช้อยู่ เช่น Cyclosporine, ยารักษาเชื้อรา (เช่น Itraconazole), หรือวิตามิน/สมุนไพร โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ยาฆ่าเชื้อ (antibiotics) (clarithromycin, erythromycin) ยาต้านการแข็งตัวของเลือด (warfarin)
- หากต้องเข้ารับการผ่าตัดหรือทำฟัน
ผลข้างเคียงของ Simvastatin
ผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย:
- ปวดกล้ามเนื้อหรืออ่อนแรง (พบ 5-10%)
- คลื่นไส้, ท้องอืด, ท้องร่วง, หรือท้องผูก
- ปวดศีรษะ
- เลนส์ตาขุ่น ตามัว
- หย่อนสมรรถภาพทางเพศ
- ซึมเศร้า นอนไม่หลับ
ผลข้างเคียงที่รุนแรง (ต้องแจ้งแพทย์ทันที):
- กล้ามเนื้อสลาย (Rhabdomyolysis): อาการปวดกล้ามเนื้อรุนแรง, อ่อนแรง, ปัสสาวะสีเข้ม ต้องหยุดยาทันที
- ตับอักเสบ:ผลเลือดตรวจการทำงานของตับเพิ่มพบได้ร้อยะ 1ของผู้ที่ใช้ยาชนิดนี้ดังนั้นควรจะเจาะเลือดก่อนที่จะใช้ยาชนิดนี้ และติดตามเมื่อมีอาการเปลี่ยนแปลง ตัวเหลือง, ตาเหลือง, ปวดท้องด้านขวา (พบ 0.5-2%)
- เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด: อาจเพิ่มความเสี่ยงเบาหวานในบางราย
- ความจำเสื่อม: พบในบางกรณี แต่หยุดยาแล้วอาการหาย
- ไตวายจากกล้ามเนื้อตายเป็นผลข้างเคียงที่สำคัญที่สุด ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดภาวะนี้ได้แก่
- ขนาดยาที่มากกว่า 80 มิลิกรัม
- ใช้ร่วมกับยาชนิด
- มีความดันโลหิตต่ำ
- มีภาวะที่เสี่ยงต่อไตวายเช่น โลหิตเป็นพิษ การผ่าตัด ความดันโลหิตต่ำ เกลือแร่ผิดปกติ โรคลมชักที่คุมอาการไม่ได้ ซึ่งอาจจะต้องหยุดยานี้ และไปใช้ยาอื่นที่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า
อาการของผลข้างเคียงจากยา
- ปวดกล้ามเนื้อ, กล้ามเนื้ออ่อนแรง, เป็นตะคริว, ปัสสาวะสีเข้ม (อาจนำไปสู่ไตวายจากกล้ามเนื้อตาย)
- ตัวหรือตาเหลือง, ปวดท้องด้านขวา, คลื่นไส้, เหนื่อยผิดปกติ (ตับอักเสบ พบ 1%)
- ไข้, อ่อนเพลีย, อาการคล้ายไข้หวัดใหญ่
- มีเลือดออกหรือรอยช้ำผิดปกติ, ผื่นลมพิษ, หายใจลำบาก
- บวมที่หน้า, คอ, ตา, ริมฝีปาก, ลิ้น, มือ, เท้า
- ปัสสาวะแสบขัด, ปัสสาวะลำบาก, ปัสสาวะสีเข้ม
- เลนส์ตาขุ่น, ตามัว
- หย่อนสมรรถภาพทางเพศ
ปัจจัยเสี่ยงกล้ามเนื้อตาย (Rhabdomyolysis):
- ขนาดยาเกิน 80 มก.
- ใช้ร่วมกับยาอื่น
- ความดันโลหิตต่ำ
- ภาวะเสี่ยงต่อไตวาย (เช่น โลหิตเป็นพิษ, การผ่าตัด, เกลือแร่ผิดปกติ, ลมชักที่ควบคุมไม่ได้)
ปัจจัยเสี่ยง:
- อายุมาก, เพศหญิง, รูปร่างเล็ก, โรคตับ/ไต, ดื่มแอลกอฮอล์, หรือใช้ยาหลายชนิด
ข้อห้ามในการใช้ยา
- โรคตับอักเสบหรือผลการตรวจเลือดผิดปกติโดยไม่ทราบสาเหตุ
- การตั้งครรภ์
- การให้นมบุตร
- Porphyria
- ใช้ยาน้อยกว่า 80 มก. หากใช้ร่วมกับ Niacin
ยาที่ไม่ควรใช้ร่วมกับ Simvastatin:
- ยารักษาเชื้อรา (Itraconazole, Ketoconazole, Posaconazole, Voriconazole, Erythromycin, Clarithromycin, Telithromycin): ต้องหยุด Simvastatin หากใช้ยาเหล่านี้
- Cyclosporine, Danazol, Gemfibrozil: เพิ่มความเสี่ยงกล้ามเนื้อตาย
- Fibrates (ยกเว้น Fenofibrate): ต้องระวังและติดตาม
- Amiodarone, Dronedarone, Ranolazine, Calcium Channel Blockers: ต้องปรับขนาดยา
- Niacin: เพิ่มความเสี่ยง Rhabdomyolysis
- Digoxin: เพิ่มระดับ Digoxin ในเลือด
- Coumarin Anticoagulants (เช่น Warfarin): เพิ่มความเสี่ยงเลือดออก
- Colchicine: เพิ่มความเสี่ยงกล้ามเนื้ออักเสบ
ตารางปฏิกิริยาระหว่างยา:
Drug Interactions Associated with Increased Risk of Myopathy/Rhabdomyolysis |
| Interacting Agents |
คำแนะนำ |
Itraconazole
Ketoconazole
Posaconazole
Erythromycin
Clarithromycin
Telithromycin
HIV protease inhibitors (eg, nelfinavir)
Nefazodone
Ciclosporin
Danazol
Gemfibrozil |
ไม่ควรให้ยา Simvastatin |
| Other Fibrates (ยกเว้น Fenofibrate) |
10 มก. ต่อวัน |
Amiodarone
Amlodipine
Verapamil
Diltiazem |
ขนาดยา Simvastatin ไม่เกิน 20 มก. |
| Fusidic Acid |
ติดตามอย่างใกล้ชิด อาจหยุด Simvastatin ชั่วคราว |
| Grapefruit Juice |
หลีกเลี่ยงน้ำองุ่น |
ข้อควรระวัง
หยุดยาและปรึกษาแพทย์หากมีอาการ:
- ปวดกล้ามเนื้อ, กดเจ็บกล้ามเนื้อ, อ่อนแรง
- ไข้, อ่อนเพลีย, ปัสสาวะสีเข้ม
- ปวดแสบขณะปัสสาวะ, บวม, น้ำหนักขึ้น, ปัสสาวะน้อย
- ปวดท้อง, คลื่นไส้, เบื่ออาหาร, ปัสสาวะสีเข้ม
ข้อควรระวัง
- ตรวจค่าเอนไซม์ตับ (LFT) และกล้ามเนื้อ (CPK) เป็นระยะ
- หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และน้ำเกรปฟรุต
- ระวังการใช้ร่วมกับยาอื่นที่อาจเพิ่มผลข้างเคียง เช่น Fibrates หรือยาที่ยับยั้ง CYP3A4
วิธีการใช้ยาอย่างปลอดภัย
- รับประทานตามแพทย์สั่ง ครั้งละ 10-80 มก. ก่อนนอน
- หลีกเลี่ยงน้ำเกรปฟรุตและแอลกอฮอล์
- ตรวจเลือดเป็นระยะเพื่อติดตามตับและกล้ามเนื้อ
- หากลืมรับประทาน รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามไป
- เก็บยาในที่แห้ง อุณหภูมิห้อง ห่างจากแสงแดด
การเก็บรักษายา
- เก็บในภาชนะบรรจุเดิม ปิดให้สนิท พ้นมือเด็ก
- เก็บที่อุณหภูมิห้อง (ไม่เกิน 30°C) ห่างจากแสงแดดและความชื้น
การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต
เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของ Simvastatin:
- รับประทานอาหารไขมันต่ำ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- ควบคุมน้ำหนักและเลิกสูบบุหรี่
- ลดการดื่มแอลกอฮอล์
บทสรุป
Simvastatin เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการลดคอเลสเตอรอลและป้องกันโรคหัวใจ แต่ต้องใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด ควรระวังผลข้างเคียง เช่น ปวดกล้ามเนื้อและตับอักเสบ และหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยาที่มีปฏิกิริยา การใช้ยาควบคู่กับการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตจะช่วยให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
เผยแพร่เมื่อ:
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
