Cholestyramine: คู่มือการใช้ยาลดคอเลสเตอรอลและบรรเทาอาการคัน

เผยแพร่เมื่อ: 6 กรกฎาคม 2568, 22:10 น.
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

1. ยานั้นคืออะไร

Cholestyramine เป็นยาในกลุ่ม bile acid sequestrant ใช้ลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือดและบรรเทาอาการคันจากปัญหาทางตับหรือท่อน้ำดีอุดตัน ตัวอย่างชื่อการค้า ได้แก่ Questran, Questran Light, และ Prevalite มีรูปแบบเป็นผงสำหรับผสมน้ำดื่ม

2. กลไกการออกฤทธิ์

ยานี้ทำงานโดยจับกับกรดน้ำดีในลำไส้ สร้างสารประกอบที่ไม่ละลายน้ำและถูกขับออกทางอุจจาระ ทำให้ร่างกายต้องใช้คอเลสเตอรอลในเลือดผลิตกรดน้ำดีเพิ่ม ส่งผลให้ระดับคอเลสเตอรอลลดลง

3. ยานี้ใช้รักษาโรคอะไร

• ลดคอเลสเตอรอลสูง (โดยเฉพาะ LDL หรือ "คอเลสเตอรอลไม่ดี") ในผู้ป่วยที่ควบคุมด้วยอาหารไม่ได้

• บรรเทาอาการคันจากท่อน้ำดีอุดตันบางส่วน (partial biliary obstruction)

• ใช้รักษาอาการท้องร่วงจากภาวะขาดกรดน้ำดีในบางกรณี

4. ตัวอย่างยาและขนาดยาที่ใช้

• รูปแบบยา: ผง 4 กรัม ต่อ 1 ซองหรือ 1 ช้อนตวง

• ขนาดยา:

  • ผู้ใหญ่: เริ่มต้น 1 ซอง (4 กรัม) วันละ 1-2 ครั้ง อาจเพิ่มเป็น 2-4 ซองต่อวัน แบ่งรับประทาน 1-6 ครั้ง

  • ผู้ป่วยท้องผูกเรื้อรัง: เริ่ม 1 ซองวันละครั้ง 5-7 วัน แล้วค่อยเพิ่มdose

  • เด็ก: ปรับขนาดตามน้ำหนักตัว 240 มก./กก. วันละ 3 ครั้ง (ปรึกษาแพทย์)

• หมายเหตุ: ปรับขนาดโดยแพทย์ตามอาการ

5. ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• ผสมผงกับน้ำ (60-180 มล.) หรือของเหลวอื่น (เช่น น้ำผลไม้, ซุป) ก่อนรับประทาน

• รับประทานพร้อมมื้ออาหารเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ

• รับประทานยาอื่นห่างอย่างน้อย 1 ชั่วโมงก่อนหรือ 4-6 ชั่วโมงหลังยานี้

6. ข้อห้ามในการใช้ยา

• ผู้แพ้ Cholestyramine หรือส่วนประกอบใดๆ

• ผู้ที่มีการอุดตันของท่อน้ำดีหรือลำไส้ทั้งหมด

7. ข้อระวังในการใช้ยา

• ระวังในผู้สูงอายุ (>60 ปี) ที่เสี่ยงท้องผูกหนัก

• ใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้ป่วยไต, ตับ, หรือภาวะขาดวิตามิน

• หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์

8. ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร

• อาการที่ต้องระวัง: ท้องผูกรุนแรง, เลือดออกผิดปกติ, ผื่นแพ้

• การตรวจพิเศษ: ตรวจระดับคอเลสเตอรอล, ไตรกลีเซอไรด์, และวิตามิน (A, D, E, K) เป็นระยะ

9. มีโรคหรือยาอื่นๆ ที่มีผลต่อการใช้ยามีอะไรบ้าง

• โรค: โรคไต, ตับ, ภาวะขาดวิตามิน, โรคหัวใจ

• ยาที่มีผล: ยาละลายลิ่มเลือด (Warfarin), NSAIDs, ยาขับปัสสาวะ, วิตามินละลายในไขมัน

10. ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา

• พบบ่อย: ท้องผูก, ท้องอืด, คลื่นไส้

• รุนแรง: เลือดออกในทางเดินอาหาร, ภาวะขาดวิตามิน, กรดในเลือดสูง

11. วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียงของยา

• ดื่มน้ำและกินใยอาหารให้เพียงพอ

• เริ่มใช้ขนาดต่ำและค่อยๆ เพิ่มdose

• ปรึกษาแพทย์หากท้องผูกมาก

12. หากได้รับยาเกินขนาดต้องทำอย่างไร

• อาการ: ท้องผูกรุนแรง, อุดตันในลำไส้

• วิธีแก้ไข: รีบพบแพทย์ทันทีเพื่อรับการรักษา

13. หากลืมใช้ยาต้องทำอย่างไร

• รับประทานทันทีที่นึกได้ ถ้าใกล้เวลาครั้งถัดไปให้ข้าม ไม่เพิ่มdose

14. การเก็บยา

• เก็บที่อุณหภูมิห้อง (20-25°C) หลีกเลี่ยงความชื้น

• เก็บในภาชนะเดิม พ้นมือเด็ก

15. สรุป

Cholestyramine เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการลดคอเลสเตอรอลและบรรเทาอาการคันจากปัญหาท่อน้ำดี แต่ต้องใช้อย่างระมัดระวัง โดยเฉพาะในผู้ที่มีความเสี่ยงท้องผูกหรือขาดวิตามิน ควรรับประทานตามคำแนะนำแพทย์และติดตามอาการอย่างสม่ำเสมอ

 

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว