หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน | อาหารเพื่อสุขภาพ
Acipimox: ยาลดไขมันในเลือดเพื่อสุขภาพหัวใจ
บทนำ
ในปัจจุบัน ภาวะไขมันในเลือดสูงเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของโรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสี่ยงต่อชีวิต การควบคุมระดับไขมันในเลือดสามารถทำได้ผ่านการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตและการใช้ยา Acipimox เป็นยาลดไขมันที่มีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะในการลดระดับไตรกลีเซอไรด์และคอเลสเตอรอลชนิดเลว (LDL) พร้อมเพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือด ยานี้อยู่ในกลุ่มอนุพันธ์ของไนอาซิน (Niacin) และมีข้อดีที่ผลข้างเคียงน้อยกว่าไนอาซินดั้งเดิม บทความนี้จะให้ข้อมูลครอบคลุมเกี่ยวกับกลไกการทำงาน ประโยชน์ วิธีใช้ และข้อควรระวังของ Acipimox
Acipimox คืออะไรและกลไกการทำงาน
Acipimox เป็นยาลดไขมันที่พัฒนามาจากกรดนิโคตินิก (Nicotinic Acid Derivatives) มีโครงสร้างคล้ายไนอาซิน แต่มีคุณสมบัติพิเศษที่ลดโอกาสเกิดผลข้างเคียง เช่น อาการหน้าแดง กลไกการทำงานของ Acipimox ครอบคลุมดังนี้:
- ยับยั้งเอนไซม์ไลเปส: ลดการแตกตัวของไตรกลีเซอไรด์ในเนื้อเยื่อไขมัน ส่งผลให้การปล่อยกรดไขมันอิสระเข้าสู่กระแสเลือดลดลง
- ลดระดับ LDL: ลดการหลั่ง Very-low-density lipoprotein (VLDL) ซึ่งเป็นตัวตั้งต้นของ LDL ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลชนิดเลวลดลง
- เพิ่มระดับ HDL: ช่วยเพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี (HDL) ซึ่งทำหน้าที่นำไขมันเลวออกจากหลอดเลือดไปทำลายที่ตับ
- ลดระดับ cAMP และการสลายไขมัน: ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ AMPK ลดการสลายไขมันโดย lipase ส่งผลให้ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดลดลง
ประโยชน์ของ Acipimox
Acipimox มีประโยชน์สำคัญในการจัดการไขมันในเลือดและป้องกันโรคหัวใจ:
- ลดระดับไตรกลีเซอไรด์: เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะ hypertriglyceridemia (Fredrickson type IV)
- ลดระดับ LDL: ลดคอเลสเตอรอลชนิดเลวในระดับปานกลาง โดยเฉพาะในผู้ป่วย Fredrickson type IIb
- เพิ่ม HDL-C: เพิ่มคอเลสเตอรอลชนิดดี ช่วยลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือด
- ลดความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด: ลดโอกาสเกิดโรคหัวใจขาดเลือดและหลอดเลือดตีบ
- ผลข้างเคียงน้อยกว่าไนอาซิน: ลดอาการหน้าแดงและผลกระทบต่อตับเมื่อเทียบกับไนอาซิน
- ออกฤทธิ์ยาวนาน: ถูกขับออกจากร่างกายช้ากว่าไนอาซิน จึงให้ผลยาวนานกว่า
แหล่งที่มาและการใช้งาน
Acipimox ไม่พบในอาหารตามธรรมชาติ แต่เป็นยาที่สังเคราะห์ขึ้น:
- รูปแบบยา: มีจำหน่ายในรูปแบบแคปซูล (เช่น Olbetam) ในบางประเทศ เช่น ออสเตรีย เบลเยียม เยอรมนี เดนมาร์ก ลักเซมเบิร์ก เนเธอร์แลนด์ อิตาลี และสหราชอาณาจักร
- ข้อบ่งใช้:
- รักษาภาวะไขมันในเลือดสูงที่ควบคุมไม่ได้ด้วยการปรับพฤติกรรมหรืออาหารเพียงอย่างเดียว (Fredrickson type IIb และ type IV)
- ลดความเสี่ยงโรคหัวใจในผู้ป่วยที่มีไตรกลีเซอไรด์สูง
- ข้อจำกัด: European Medicines Agency (EMA) จำกัดการใช้ในปี 2013 ให้เหมาะสมกับประโยชน์และความเสี่ยง(
Acipimox ควรใช้เป็นการรักษาเมื่อการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วไม่ได้ผล หรือทางเลือกสำหรับภาวะไขมันในเลือดสูงประเภท 2b และประเภท 4 เท่านั้น เมื่อการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและยาอื่น ๆ ไม่เพียงพอ)
วิธีการใช้และปริมาณที่แนะนำ
- ปริมาณทั่วไป: 250 มก. วันละ 2-3 ครั้ง รับประทานหลังอาหารเพื่อลดอาการระคายเคืองกระเพาะ
- วิธีใช้:
- อ่านสลากยาในกล่องก่อนใช้
- กลืนแคปซูลทั้งเม็ดพร้อมน้ำ
- รับประทานหลังอาหารทันทีและตรงเวลา
- อาจใช้แอสไพริน 20-30 นาทีก่อนรับประทานเพื่อลดอาการหน้าแดง
- คำแนะนำ: ปรับขนาดและติดตามระดับไขมันในเลือดตามคำแนะนำของแพทย์ ควบคู่กับการปรับวิถีชีวิต เช่น อาหารไขมันต่ำและออกกำลังกาย
ข้อบ่งใช้และข้อควรระวัง
ข้อบ่งใช้: รักษาภาวะไขมันในเลือดสูง (type IIb และ type IV) และลดความเสี่ยงโรคหัวใจ
ข้อควรระวัง:
- แจ้งแพทย์หากตั้งครรภ์ วางแผนตั้งครรภ์ หรือให้นมบุตร
- ระวังในผู้ป่วยโรคตับ เบาหวาน เกาต์ หรือมีประวัติแผลในกระเพาะอาหาร
- หลีกเลี่ยงในผู้ที่มีโรคไตเรื้อรังรุนแรงหรือหัวใจวายล่าสุด
- ตรวจติดตามการทำงานของตับและไตเป็นระยะ
ผลข้างเคียง
ผลข้างเคียงที่พบบ่อย (≥10%): หน้าแดง (Flushing) รู้สึกร้อนวูบวาบ, อาหารไม่ย่อย, ใจสั่น
ผลข้างเคียงอื่น ๆ: คลื่นไส้, อาเจียน, ท้องเสีย, ปวดท้อง, ปวดศีรษะ, วิงเวียน, อ่อนเพลีย
ผลข้างเคียงรุนแรง: อาจเพิ่มระดับน้ำตาลหรือกรดยูริก (เสี่ยงโรคเกาต์) หรือผลกระทบต่อตับในบางกรณี
ข้อห้ามใช้
- ผู้แพ้ Acipimox หรือส่วนประกอบ
- ผู้ป่วยแผลในกระเพาะอาหาร, โรคไตเสื่อมรุนแรง, ตั้งครรภ์, ให้นมบุตร
- ผู้ที่มีเลือดออกเฉียบพลัน, หัวใจวายล่าสุด, หรือภาวะหัวใจล้มเหลวเฉียบพลัน
การใช้ร่วมกับยาอื่นและปฏิกิริยา
- แอสไพริน: ใช้ลดอาการหน้าแดง (รับประทานล่วงหน้า 20-30 นาที)
- ยาลดความดันโลหิตและยาต้านการแข็งตัวของเลือด: อาจเพิ่มผลของยา ควรแจ้งแพทย์
- สแตติน: ระวังผลต่อตับหรือกล้ามเนื้อ ควรติดตามอย่างใกล้ชิด
การเก็บรักษายา
- เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท พ้นมือเด็ก
- เก็บที่อุณหภูมิห้อง (<30°C) หลีกเลี่ยงแสงแดด บริเวณเปียกหรือชื้น
- ใช้ภาชนะกันแสง เช่น ขวดหรือซองสีชา
สรุป
Acipimox เป็นยาลดไขมันที่มีประสิทธิภาพในการลดไตรกลีเซอไรด์และ LDL เพิ่ม HDL และลดความเสี่ยงโรคหัวใจ โดยมีข้อดีที่ผลข้างเคียงน้อยกว่ายาไนอาซิน อย่างไรก็ตาม การใช้ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัวหรือใช้ยาอื่นร่วมด้วย การปรับวิถีชีวิตควบคู่ไปกับการใช้ยาจะช่วยเพิ่มผลลัพธ์ในการดูแลสุขภาพหัวใจอย่างยั่งยืน
หมายเหตุ: ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา
เผยแพร่เมื่อ:
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
