Gemfibrozil: การจัดการไขมันในเลือดอย่างมีประสิทธิภาพ
ภาวะไขมันในเลือดสูง เช่น ไตรกลีเซอไรด์และคอเลสเตอรอลสูง เป็นสาเหตุสำคัญของโรคหัวใจและหลอดเลือด Gemfibrozil เป็นยาในกลุ่ม Fibrates ที่ช่วยลดระดับไขมันและปกป้องสุขภาพหัวใจ บทความนี้จะอธิบายถึงประโยชน์ วิธีใช้ ผลข้างเคียง และข้อควรระวัง เพื่อให้ผู้ใช้เข้าใจและใช้ยานี้อย่างปลอดภัย
Gemfibrozil คืออะไร?
Gemfibrozil เป็นยาที่ออกแบบมาเพื่อลดระดับไขมันในเลือด โดยเฉพาะไตรกลีเซอไรด์สูง ซึ่งอาจนำไปสู่ตับอ่อนอักเสบ และช่วยปรับสมดุลคอเลสเตอรอลผิดปกติที่เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหัวใจ ยานี้ทำงานโดยกระตุ้นเอนไซม์ในตับชื่อ PPAR-alpha ซึ่งช่วยสลายไขมันส่วนเกิน ลดการสร้างไขมันใหม่ และกำจัด LDL (ไขมันไม่ดี) ออกจากร่างกาย
กลไกการทำงาน
ยานี้เพิ่มการเผาผลาญไขมันผ่าน PPAR-alpha ลดการผลิตไตรกลีเซอไรด์ในตับ และช่วยเพิ่มระดับ HDL (ไขมันดี) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการป้องกันโรคหลอดเลือดหัวใจ
ประโยชน์ของ Gemfibrozil
- ลดระดับไตรกลีเซอไรด์ในเลือดอย่างชัดเจน
- เพิ่มระดับ HDL เพื่อปกป้องสุขภาพหัวใจ
- ลดความเสี่ยงตับอ่อนอักเสบในผู้ป่วยที่มีไตรกลีเซอไรด์สูงมาก
- อาจช่วยลดโอกาสเกิดโรคหัวใจในผู้ป่วยบางกลุ่ม
วิธีใช้และขนาดยา
รับประทาน Gemfibrozil ตามคำแนะนำแพทย์ โดยทั่วไป:
- ขนาดยา: 600 มก. วันละ 2 ครั้ง ก่อนอาหารเช้าและเย็น ครึ่งชั่วโมง
- รูปแบบยา: มีทั้งเม็ด 600 มก. และแคปซูล 300 มก.
- คำแนะนำ: รับประทานให้ตรงเวลา หากลืมให้กินทันทีที่จำได้ แต่ถ้าใกล้เวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามไป อย่าเพิ่มขนาดเป็นสองเท่า
- ข้อควรปฏิบัติ: หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ขณะใช้ยา
แจ้งแพทย์หากมีเงื่อนไขเหล่านี้
- ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
- เป็นเบาหวาน, โรคไต, โรคตับ, หรือนิ่วในถุงน้ำดี
- กำลังใช้ยาอื่น โดยเฉพาะ Warfarin (ต้องตรวจการแข็งตัวของเลือดบ่อยขึ้น)
- ใช้ยาไป 3 เดือนแต่ระดับไขมันไม่ลด ควรหยุดยา
- ความเสี่ยงพิเศษ: ผู้ป่วยโรคไตอาจเสี่ยงกล้ามเนื้อสลาย (Myopathy/Rhabdomyolysis) โดยเฉพาะเมื่อใช้ร่วมกับ Statins
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น
Gemfibrozil ปลอดภัยสำหรับคนส่วนใหญ่ แต่บางรายอาจพบ:
- ปวดท้อง, ท้องอืด, ท้องเสีย, คลื่นไส้
- ปวดกล้ามเนื้อและข้อ, อักเสบที่ตับ
- นิ่วในถุงน้ำดี, ปวดศีรษะ, ผื่นคัน
- อาการรุนแรง: หากมีผื่นลมพิษ, หายใจลำบาก, บวมที่ใบหน้า หรือปาก ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที
ข้อควรระวัง
- ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
- ผู้ป่วยตับหรือไตควรใช้ด้วยความระวัง
- แจ้งแพทย์หากแพ้ยา Fibrates หรือมีโรคประจำตัว
- หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ขณะใช้ยา
แจ้งแพทย์หรือเภสัชกร
- ประวัติแพ้ยา Gemfibrozil หรือยาอื่น
- ยาที่ใช้อยู่ รวมถึงวิตามิน, อาหารเสริม, และสมุนไพร (โดยเฉพาะ Warfarin)
- ประวัติโรคตับ, ไต, หรือถุงน้ำดี
- การตั้งครรภ์หรือวางแผนมีบุตร
- การผ่าตัดหรือทำฟัน ต้องแจ้งแพทย์ล่วงหน้า
หากลืมรับประทานยา
- รับประทานทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามไปและรับประทานตามปกติ อย่าเพิ่มขนาด
การใช้ร่วมกับยาอื่น
ใช้ร่วมกับ Statins อาจเพิ่มความเสี่ยงกล้ามเนื้ออักเสบและไตวาย แจ้งแพทย์ทุกยาที่ใช้อยู่
ข้อควรสังเกตสำหรับผู้ใช้
หยุดยาและปรึกษาแพทย์หากพบ:
- ปวดท้องหลังอาหาร, ตัวเหลือง/ตาเหลือง
- ตามัว, ปวดตา, เห็นแสงเป็นวง
- ปัสสาวะแสบร้อน, ไข้, ปวดกล้ามเนื้อ, อ่อนแรง
บทสรุป
Gemfibrozil ช่วยลดไขมันในเลือดและป้องกันโรคหัวใจได้ดี แต่ต้องใช้ตามคำสั่งแพทย์และตรวจสุขภาพเป็นระยะ ผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงหรือใช้ยาร่วมอื่นควรปรึกษาแพทย์ก่อน
เผยแพร่เมื่อ:
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว