siamhealth

หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน | อาหารเพื่อสุขภาพ

คอเลสเตอรอล: ทำความเข้าใจ ความเสี่ยง และวิธีจัดการเพื่อสุขภาพที่ดี

คอเลสเตอรอล เป็นสารที่จำเป็นต่อร่างกาย แต่หากอยู่ในระดับที่สูงเกินไป อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรง เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือดสมอง บทความนี้จัดทำโดย นพ.ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์ที่มีประสบการณ์ 30 ปี เพื่อให้คุณเข้าใจเกี่ยวกับคอเลสเตอรอล ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น และวิธีจัดการอย่างมีประสิทธิภาพ

คอเลสเตอรอลคืออะไร?

คอเลสเตอรอล (Cholesterol) เป็นสารคล้ายขี้ผึ้งที่ผลิตจากตับ และอยู่ในทุกเซลล์ของร่างกาย ร่างกายต้องการคอเลสเตอรอลเพื่อสร้างเซลล์ที่มีสุขภาพดี, ผลิตฮอร์โมน, วิตามินดี, และน้ำดีที่ช่วยย่อยอาหาร คอเลสเตอรอลในร่างกายมาจากสองแหล่งหลัก:

คอเลสเตอรอลไหลเวียนในเลือดโดยรวมตัวกับโปรตีนเป็นอนุภาคที่เรียกว่าไลโปโปรตีน (Lipoproteins) ซึ่งมีฟอสโฟลิปิด (Phospholipid) ห่อหุ้มอยู่ด้านนอก และคอเลสเตอรอลอยู่ด้านใน

ประเภทของคอเลสเตอรอล

คอเลสเตอรอลมีหลายประเภทที่สำคัญ ดังนี้:

ภาพแสดงโครงสร้างของไลโปโปรตีน (Lipoproteins) ที่ประกอบด้วยฟอสโฟลิปิดห่อหุ้มคอเลสเตอรอล
ภาพแสดงโครงสร้างของไลโปโปรตีน (Lipoproteins) ที่ช่วยขนส่งคอเลสเตอรอลในเลือด

คอเลสเตอรอลสูงคืออะไร?

คอเลสเตอรอลสูง หรือภาวะคอเลสเตอรอลสูง (Hypercholesterolemia) คือภาวะที่ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเกินเกณฑ์ปกติ ซึ่งอาจทำให้เกิดการสะสมของไขมันในหลอดเลือด (คราบพลัค) จำกัดการไหลเวียนของเลือด และเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจวาย, โรคหลอดเลือดสมอง, และปัญหาหัวใจและหลอดเลือดอื่นๆ ภาวะนี้อาจไม่มีอาการชัดเจน ดังนั้นคนที่ไม่เคยตรวจเลือดอาจไม่รู้ตัวว่ามีคอเลสเตอรอลสูง

ผู้ที่มี LDL สูงมีความเสี่ยงต่อโรคหลอดเลือดหัวใจตีบมากขึ้น ในขณะที่ผู้ที่มี HDL สูงจะมีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจต่ำ หากคราบไขมันเกาะในหลอดเลือดมากเกินไป อาจทำให้หลอดเลือดตีบ เลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บหน้าอก โดยเฉพาะเมื่อออกกำลังกาย และหากคราบแตกออก อาจนำไปสู่โรคหลอดเลือดหัวใจเฉียบพลัน

อะไรทำให้เกิดคอเลสเตอรอลสูง?

ภาวะคอเลสเตอรอลสูงเกิดได้จากหลายปัจจัย ดังนี้:

ความเสี่ยงจากคอเลสเตอรอลสูง

หากปล่อยให้คอเลสเตอรอลสูงโดยไม่จัดการ อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรง ดังนี้:

คอเลสเตอรอลทำให้เกิดโรคอะไร
ภาพแสดงความเสี่ยงจากคอเลสเตอรอลสูง

อาการของคอเลสเตอรอลสูง

ภาวะคอเลสเตอรอลสูงมักไม่มีอาการชัดเจน ประชาชนที่ไม่เคยเจาะเลือดตรวจจะไม่ทราบว่าไขมันในเลือดสูง ดังนั้น การตรวจคอเลสเตอรอลเป็นประจำจึงมีความสำคัญ โดยเฉพาะในผู้ที่มีอายุมากกว่า 20 ปี ซึ่งควรได้รับการตรวจทุก 4-6 ปี หรือบ่อยกว่านั้นหากมีปัจจัยเสี่ยง

การวินิจฉัยคอเลสเตอรอลในเลือด

การวินิจฉัยคอเลสเตอรอลในเลือดสูงทำได้โดยการเจาะเลือดตรวจ (Lipid Profile) ซึ่งควรงดอาหารและน้ำ (ยกเว้นน้ำเปล่า) 9-12 ชั่วโมงก่อนเจาะเลือด เพื่อให้ผลแม่นยำ การตรวจจะวัดระดับไขมันดังนี้:

หากต้องการตรวจเฉพาะ Total Cholesterol และ HDL Cholesterol ไม่จำเป็นต้องอดอาหาร แต่หากค่า Total Cholesterol มากกว่า 200 mg/dL หรือ HDL น้อยกว่า 40 mg/dL ควรตรวจเพิ่มเติม

ระดับคอเลสเตอรอลปกติคือเท่าไหร่?

ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดวัดเป็นมิลลิกรัมต่อเดซิลิตร (mg/dL) โดยมีเกณฑ์ดังนี้:

ประเภท ระดับ หมวดหมู่
Total Cholesterol
ต่ำกว่า 200 mg/dL ปกติ Desirable
200–239 mg/dL กลุ่มเสี่ยง Borderline High
240 mg/dL ขึ้นไป สูง High
LDL Cholesterol
ต่ำกว่า 100 mg/dL เหมาะสม Optimal
100–129 mg/dL ใกล้เหมาะสม Near Optimal/Above Optimal
130–159 mg/dL กลุ่มเสี่ยง Borderline High
160–189 mg/dL สูง High
190 mg/dL ขึ้นไป สูงมาก Very High
HDL Cholesterol
ต่ำกว่า 40 mg/dL (ชาย), 50 mg/dL (หญิง) ต่ำ ความเสี่ยงต่อโรคหัวใจสูง
40–59 mg/dL ปกติ ยิ่งสูงยิ่งดี
60 mg/dL ขึ้นไป ดี ป้องกันโรคหัวใจ
Triglycerides
ต่ำกว่า 150 mg/dL ปกติ Desirable
150–199 mg/dL กลุ่มเสี่ยง Borderline High
200 mg/dL ขึ้นไป สูง High (ควรได้รับการรักษา)

สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงสูง เช่น เป็นความดันโลหิตสูง, สูบบุหรี่, มีประวัติครอบครัวเป็นโรคหลอดเลือดก่อนวัย (ชาย: 45 ปี, หญิง: 55 ปี), มี HDL ต่ำกว่า 40 mg/dL, หรือมีน้ำหนักเกิน ควรควบคุม LDL ให้ต่ำกว่า 70 mg/dL

วิธีลดคอเลสเตอรอลสูง

นพ.ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร แนะนำวิธีลดคอเลสเตอรอล ดังนี้:

เมื่อใดควรพบแพทย์?

การตรวจคอเลสเตอรอลเป็นประจำเป็นสิ่งสำคัญ โดยเฉพาะหากคุณมีปัจจัยเสี่ยง เช่น ประวัติครอบครัวที่มีโรคหัวใจ, น้ำหนักเกิน, สูบบุหรี่, หรือเป็นเบาหวาน การตรวจพบตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้สามารถจัดการได้ทันเวลาและลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อน

สรุป

คอเลสเตอรอลเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับร่างกาย แต่หากสูงเกินไปจะเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ, โรคหลอดเลือดสมอง, ตาบอด, และไตวาย การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เช่น รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ, ออกกำลังกาย, และเลิกสูบบุหรี่ สามารถช่วยจัดการระดับคอเลสเตอรอลได้ ควรตรวจคอเลสเตอรอลเป็นประจำและปรึกษาแพทย์เพื่อคำแนะนำที่เหมาะสม

ทบทวนวันที่: 24 เมษายน 2568
โดย: นพ.ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์

เอกสารอ้างอิง

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับคอเลสเตอรอล (FAQ)

คอเลสเตอรอลคืออะไร?

คอเลสเตอรอลเป็นสารคล้ายขี้ผึ้งที่ผลิตจากตับ อยู่ในทุกเซลล์ของร่างกาย จำเป็นต่อการสร้างเซลล์ ฮอร์โมน วิตามินดี และน้ำดีที่ช่วยย่อยอาหาร

คอเลสเตอรอลสูงคืออะไร?

คอเลสเตอรอลสูง หรือภาวะคอเลสเตอรอลสูง คือภาวะที่ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเกินเกณฑ์ปกติ ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด

อะไรทำให้เกิดคอเลสเตอรอลสูง?

สาเหตุของคอเลสเตอรอลสูง รวมถึงอาหารที่มีไขมันสูง, ขาดการออกกำลังกาย, สูบบุหรี่, ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป, น้ำหนักเกิน, พันธุกรรม, โรคบางชนิด เช่น เบาหวาน, โรคไต, ไทรอยด์ทำงานน้อย, และยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ, ยาคุมกำเนิด

คอเลสเตอรอลสูง มีอาการอย่างไร?

คอเลสเตอรอลสูง มักไม่มีอาการชัดเจน แต่สามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ, เส้นเลือดตีบ, หรือโรคหลอดเลือดสมองได้

ลดคอเลสเตอรอลสูง ได้อย่างไร?

ลดคอเลสเตอรอลสูง ได้ด้วยการกินอาหารที่มีไขมันต่ำ, ออกกำลังกายสม่ำเสมออย่างน้อย 150 นาทีต่อสัปดาห์, เลิกสูบบุหรี่, จำกัดแอลกอฮอล์ (ชาย: 2 หน่วย/วัน, หญิง: 1 หน่วย/วัน), ลดน้ำหนัก, รักษาปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ เช่น ความดันโลหิตสูง, และอาจใช้ยาลดคอเลสเตอรอล เช่น สแตติน ตามคำแนะนำของแพทย์

fbfgfgfj

คอเลสเตอรอล Cholesterol คืออะไร

g

คอเลสเตอรอล Cholesterol เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของร่างกาย การสร้างฮอร์โมน วิตามินดี และสารสำคัญ รวมทั้งการทำงานของเซลล์ต่างๆล้วนต้องอาศัยโคเลสเตอรอล คอเลสเตอรอลในร่างกายมาจากสองแหล่งคือมาจากการรับประทานประมาณ 300 ถึง 700 มิลิกรัมต่อวัน (25%) และมาจากการสร้างที่ตับประมาณ 800 ถึง 1200 มิลิกรัมต่อวัน(75%) นอกจากนั้นยังมีปัจจัยทีทำให้ไขมันในเลือดสูงได้แก่โรค เบาหวาน โรคไต ไตรั่ว ไทรอยด์ทำงานน้อย อายุมาก ยาบางชนิดเช่นยาขับปัสสาวะ ยาคุมกำเนิด

คอเลสเตอรอล

คอเลสเตอรอลเป็นสารทำจำเป็นของร่างกายเป็นส่วนประกอบของเซลล์ และเป็นสารตั้งต้นในการผลิตฮอร์ดมน ร้อยละ 75 ของคอเลสเตอรอลในเลือดเราจะถูกสร้างที่ตับ ร้อยละ 25 เกิดจากเรารับประทานอาหาร ระดับคอเลสเตอรอลสูงเกินไปไม่เป็นผลดีต่อสุขภาพ คอเลสเตอรอล ที่ตรวจเลือดจะมีทั้งคอเลสเตอรอลที่ดีได้แก่ HDL Cholesterol และไขมันไม่ดีคือ LDL Cholesterol

 

คอเลสเตอรอลในเลือดจะใหลเวียนอยู่ในรูป Phospholipid โดยรวมกับ lipoproteins อยู่รอบนอก และคอเลสเตอรอลอยู่ด้านใน lipoproteins ทีนำคอเลสเตอรอลมีอยู่สองชนิดคือ

ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูงหมายถึงภาวะที่มีระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงกว่าปกติ ภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูงจะไม่มีอาการ ดังนั้นคนทั่วไปที่ไม่เคยตรวจเลือดหาระดับไขมันจึงไม่ทราบว่าเป็นคอเลสเตอรอลในเลือดสูง ผู้ที่มีคอเลสเตอรอลในเลือดสูงจะเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ ผู้ที่มีไขมันคอเลสเตอรอลLDL สูงจะเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ ส่วนผู้ที่มีHDL สูงก็จะเกิดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจต่ำ

หลอดเลือดแข็ง

จากภาพจะแสดงตำแหน่งของหัวใจ ลักษณะของหลอดเลือดปกติ และลักษณะของหลอดเลือดที่มีคราบไขมันเกาะ ซึ่งหากมีคราบไขมันเกาะมากก็จะทำให้หลอดเลือดตีบเลือดไปเลี้ยงหัวใจไม่พอ เกิดอาการเจ็บหน้าอกเวลาออกกำลังกาย หากเปลือกที่หุ้มคราบแตกก็จะเกิดอาการของโรคหลอดเลือดหัวใจเฉียบพลัน

คราบไขมันจะเกาะและพอกหลอดเลือดของร่างกายและเกิดอาการตามอวัยวะเช่น โรคหลอดเลือดสมอง โรคหลอดเลือดแดงขาตีบ เป็นต้น

สาเหตุของคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

อาการของคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

ผู้ที่มีคอเลสเตอรอลสูงจะไม่มีอาการ ประชาชนที่ไม่เคยเจาะเลือดตรวจจะไม่ทราบว่าไขมันในเลือดสูง สำหรับคนที่อายุมากกว่า 20 ปี ควรจะได้รับการตรวจไขมันในเลือดทุก 5 ปี อาการของคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

การวินิจฉัยคอเลสเตอรอลในเลือด

การวินิจฉัยคอเลสเตอรอลในเลือดสูงทำได้โดยการเจาะเลือดตรวจ ก่อนการตรวจเลือดจะต้องงดอาหาร 9-12 ชั่วโมง การตรวจไขมันในเลือดจะตรวจ

หากต้องการเจาะไขมัน Total cholesterol และ HDL cholesterol ไม่จำเป็นต้องอดอาหาร หากค่า total cholesterol มากกว่า 200 mg/dl หรือHDL cholesterol น้อยกว่า 40 mg/dl แสดงว่าเกิดความผิดปกติของไขมัน



คอเลสเตอรอลเท่าไรจึงจะสูง

ตารางแสดงค่าไขมันที่ต้องการ

Total Cholesterol Level Total Cholesterol Category
Less than 200 mg/dL Desirable
200–239 mg/dL Borderline high
240 mg/dL and higher High
LDL Cholesterol Level LDL Cholesterol Category
Less than 100 mg/dL Optimal
100–129 mg/dL Near optimal/above optimal
130–159 mg/dL Borderline high
160–189 mg/dL High
190 mg/dL and higher Very high
HDL Cholesterol Level HDL Cholesterol Category
Less than 40 mg/dL A major risk factor for heart disease
40–59 mg/dL The higher, the better
60 mg/dL and higher Considered protective against heart disease

ไขมันTriglycerides หากสูงก็เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจดังนั้นหากไขมัน Triglycerides มากกว่า 200 mg/dL ควรได้รับการรักษา

การรักษาคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

เนื่องจกคอเลสเตอรอลในเลือดสูงเป็นระยะเวลานานจะทำให้เกิดโรคหลอดเลือดแดงแข็งซึ่งจะทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองตามมา ดังนั้นจึงจำเป็นต้องรักษาคอเลสเตอรอลในเลือดสูง และจะต้องรกาาปัจัยเสี่ยงของการเกิดโรคอื่นๆเช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง เลิกสูบบุหรี่ cholesterol การรักษาคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

คอเลสเตอรอล เรื่องที่กับคอเลสเตอรอลที่ควรทราบ การตรวจเลือดคอเลสเตอรอล สาเหตุคอเลสเตอรอลในเลือดสูง การป้องกันคอเลสเตอรอลในเลือดสูง การรักษาคอเลสเตอรอลในเลือดสูง การลดคอเลสเตอรอลด้วยอาหาร น้ำหนักเกิน

เพิ่มเพื่อน