ทำไมต้องซื้อรองเท้าตอนบ่ายหรือเย็นเท่านั้น?

เพราะในระหว่างวัน เท้าของคนเราจะมีการขยายขนาดหรือบวมขึ้นเล็กน้อยตามธรรมชาติ การซื้อรองเท้าในช่วงที่เท้ามีขนาดใหญ่ที่สุด จะช่วยให้แน่ใจว่ารองเท้าจะไม่คับแน่นจนเกินไปในระหว่างวัน และลดความเสี่ยงจากการกดทับได้

ถุงเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวานแตกต่างจากถุงเท้าทั่วไปอย่างไร?

ถุงเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวานมักถูกออกแบบมาเป็นพิเศษ คือ ไม่มีตะเข็บเพื่อลดการเสียดสี ทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ผ้าฝ้าย ที่ซับเหงื่อและระบายอากาศได้ดีเพื่อลดความอับชื้น และมียางรัดที่ไม่แน่นจนเกินไปเพื่อไม่ให้กระทบต่อการไหลเวียนของเลือด

หัวข้อ: วิธีเลือกรองเท้าผู้ป่วยเบาหวาน (ฉบับสมบูรณ์): ครบทุกเรื่องที่ต้องรู้เพื่อป้องกันแผล

สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน "รองเท้า" ไม่ใช่แค่เครื่องแต่งกาย แต่คือเครื่องมือทางการแพทย์ชิ้นสำคัญที่สุดในการปกป้องเท้าของคุณ ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายอย่าง ปลายประสาทเสื่อม (Neuropathy) ทำให้เท้าชา ไม่รู้สึกเจ็บ และ หลอดเลือดตีบ ทำให้เลือดไปเลี้ยงเท้าน้อยลงและแผลหายช้า การเลือกรองเท้าที่ไม่เหมาะสมจึงเป็นสาเหตุสำคัญอันดับต้นๆ ของการเกิดแผล ซึ่งอาจนำไปสู่การติดเชื้อรุนแรงจนถึงขั้นถูกตัดขาได้

คู่มือฉบับสมบูรณ์นี้ได้รวบรวมทุกหลักการและเคล็ดลับที่คุณต้องรู้ เพื่อเลือกรองเท้าที่เปรียบเสมือนเกราะป้องกันที่ดีที่สุดสำหรับเท้าของคุณ

หลักการที่ 1: รูปแบบและวัสดุของรองเท้า

ส่วนหัวต้องกว้างและลึก (Wide & Deep Toe Box): ห้ามเลือกรองเท้าหน้าแคบหรือหัวแหลมเด็ดขาด เพราะจะบีบรัดนิ้วเท้า ควรเลือกทรงหัวมนหรือเหลี่ยมที่มีพื้นที่ให้นิ้วเท้าขยับได้อย่างอิสระ
วัสดุต้องยืดหยุ่นและระบายอากาศ: เลือกรองเท้าที่ทำจากหนังแท้เนื้อนิ่มหรือผ้าใบคุณภาพดีที่มีความยืดหยุ่นสูง เพื่อลดการเสียดสี และช่วยระบายอากาศ ลดความอับชื้น หลีกเลี่ยงรองเท้าที่ทำจากยางหรือพลาสติกแข็ง
ต้องเป็นรองเท้าหุ้มส้นและปิดนิ้วเท้า: เพื่อป้องกันเท้าจากอุบัติเหตุ การชน หรือสิ่งแปลกปลอม ควรเลือกรองเท้าแบบหุ้มส้น หรือมีสายรัดส้นเพื่อป้องกันเท้าเลื่อนหลุด ห้ามใส่รองเท้าแตะแบบคีบหรือแบบที่เปิดปลายนิ้ว
ภายในต้องเรียบ ไร้ตะเข็บ: ใช้มือลูบด้านในรองเท้า ต้องไม่มีตะเข็บแข็งหรือรอยต่อที่อาจกดทับหรือเสียดสีผิวหนังจนเป็นแผล
ปรับความกระชับได้: ควรเป็นรองเท้าชนิดผูกเชือก หรือมีสายรัดเวลโคร (Velcro) ที่สามารถปรับให้พอดีกับความกว้างของเท้าซึ่งอาจเปลี่ยนแปลงได้ในระหว่างวัน

หลักการที่ 2: ลักษณะของพื้นรองเท้า

พื้นด้านใน (Insole): ต้องนุ่ม ยืดหยุ่น และหนาพอที่จะรองรับแรงกระแทกได้ดี ควรเข้ารูปกับฝ่าเท้าเพื่อช่วยประคองเท้าได้ทุกส่วน
พื้นด้านนอก (Outsole): ต้องแข็งแรงทนทาน ไม่บิดงอง่าย และกันลื่นได้ดี
ส้นรองเท้า: ควรเป็นส้นเตี้ยและกว้างเพื่อการทรงตัวที่ดีและลดแรงกดที่หน้าเท้า ส้นรองเท้าควรทำจากยางเพื่อป้องกันการลื่นล้ม

หลักการที่ 3: การเลือกขนาดและความพอดี (สำคัญที่สุด!)

"อย่าเชื่อเบอร์รองเท้า"

คือคำที่ต้องจำให้ขึ้นใจ เพราะขนาดรองเท้าแต่ละยี่ห้อและแต่ละรุ่นไม่มีมาตรฐานเดียวกัน ต้องลองสวมและใช้หลักการเหล่านี้เสมอ:

ไปซื้อตอนบ่าย: เลือกซื้อรองเท้าในช่วงบ่ายหรือเย็น ซึ่งเป็นเวลาที่เท้าขยายตัวเต็มที่
วัดเท้าทั้งสองข้าง: เท้าคนเรามักมีขนาดไม่เท่ากัน ให้ยึดข้างที่ใหญ่กว่าเป็นหลัก
เช็กตำแหน่งที่กว้างที่สุด: ตำแหน่งของข้อนิ้วหัวแม่เท้า (จุดที่กว้างที่สุดของเท้า) ควรตรงกับส่วนที่กว้างที่สุดของรองเท้า
เผื่อที่ว่างปลายเท้า: ควรมีระยะห่างระหว่างปลายนิ้วเท้าที่ยาวที่สุดกับปลายรองเท้าประมาณ 1 - 1.5 ซม. (ประมาณความกว้างของนิ้วโป้งมือ)
ลองในท่ายืนเสมอ: ต้องลองสวมรองเท้าทั้งสองข้างในท่ายืนและเดินไปมา เพื่อให้น้ำหนักลงเต็มที่และประเมินความพอดีได้อย่างถูกต้อง สังเกตว่ามีรอยกดทับผิดปกติหรือไม่

ขนาดที่พอดี... ไม่ใช่แค่ความยาว:

วัดเท้าช่วงบ่าย: ควรเลือกซื้อหรือลองรองเท้าในช่วงบ่ายหรือเย็น เพราะเป็นช่วงที่เท้าจะขยายตัวเต็มที่
เผื่อที่ว่าง 1/2 นิ้ว: ควรมีระยะห่างระหว่างปลายนิ้วเท้าที่ยาวที่สุดกับปลายรองเท้าประมาณ 1 - 1.5 เซนติเมตร (ประมาณความกว้างของนิ้วหัวแม่มือ)
ความกว้างต้องพอดี: รองเท้าไม่ควรบีบรัดด้านข้างของเท้า ส่วนที่กว้างที่สุดของเท้าควรพอดีกับส่วนที่กว้างที่สุดของรองเท้า

ส่วนหัวของรองเท้าต้องกว้างและสูง (Wide & Deep Toe Box):

หลีกเลี่ยงรองเท้าหัวแหลมหรือหัวตัดที่บีบปลายนิ้วเท้า ควรเลือกรองเท้าที่มีหัวมนหรือหัวเหลี่ยม ซึ่งมีพื้นที่ให้นิ้วเท้าสามารถขยับได้อย่างอิสระ ช่วยลดการเสียดสีและการเกิดภาวะนิ้วเท้างอ (Hammer Toes)

เคล็ดลับการสวมใส่และดูแลในชีวิตประจำวัน

ถุงเท้าคือเพื่อนแท้:
- ต้องใส่ถุงเท้าทุกครั้ง ก่อนสวมรองเท้า
- เลือกถุงเท้าที่ทำจาก ผ้าฝ้าย (Cotton) หรือผ้าขนสัตว์ (Wool) เพื่อช่วยซับเหงื่อและระบายอากาศได้ดี หลีกเลี่ยงไนลอน
- เลือกถุงเท้าที่ ไม่มีตะเข็บ หรือกลับด้านในออกเพื่อไม่ให้ตะเข็บกดผิวหนัง
- ถุงเท้าต้องไม่รัดแน่นจนเกินไป และควรเปลี่ยนทุกวัน
ตรวจก่อนใส่เสมอ: ก่อนสวมรองเท้าทุกครั้ง ให้ใช้มือล้วงเข้าไปสำรวจด้านในว่าไม่มีสิ่งแปลกปลอม เช่น กรวด หิน หรือของมีคม
ใส่รองเท้าตลอดเวลา: ควรใส่รองเท้าที่เหมาะสมแม้จะอยู่ในบ้าน เพื่อป้องกันการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นได้
ค่อยๆ ทำความคุ้นเคยกับรองเท้าใหม่: เมื่อซื้อรองเท้าคู่ใหม่ ไม่ควรใส่เดินนานๆ ต่อเนื่องในครั้งแรก ควรใส่สลับกับคู่เก่าเพื่อให้เท้าค่อยๆปรับตัว และป้องกันแผลพุพอง

รองเท้าที่ผู้ป่วยเบาหวานควรหลีกเลี่ยง

รองเท้าส้นสูง: ทำให้แรงกดไปรวมอยู่ที่หน้าเท้ามากเกินไป
รองเท้าหัวแหลม: บีบและสร้างแรงกดทับที่นิ้วเท้า
รองเท้าแตะแบบคีบ: เสี่ยงต่อการเสียดสีและไม่มีการป้องกัน
รองเท้าพลาสติกหรือไวนิล: ไม่ระบายอากาศ ทำให้เกิดความอับชื้น
รองเท้าที่ใส่เดินในบ้าน (Slippers) ที่ไม่มีการป้องกัน: ควรเลือกรองเท้าที่ให้การปกป้องแม้จะอยู่ในบ้านก็ตาม