ทำไมคนท้องที่เป็นเบาหวานถึงเสี่ยงความดันสูง?

เพราะภาวะดื้อต่ออินซูลินและระดับน้ำตาลที่สูงในผู้ป่วยเบาหวานขณะตั้งครรภ์ สามารถส่งผลให้เกิดการอักเสบและทำให้หลอดเลือดทำงานผิดปกติ ซึ่งนำไปสู่ภาวะความดันโลหิตสูงและครรภ์เป็นพิษได้ง่ายขึ้น

อาการเตือนของครรภ์เป็นพิษที่ต้องรีบไปพบแพทย์มีอะไรบ้าง?

หากมีอาการปวดศีรษะรุนแรง, ตาพร่ามัวหรือเห็นแสงวูบวาบ, จุกแน่นลิ้นปี่, หรือมีอาการบวมที่ใบหน้าและมืออย่างรวดเร็ว ควรรีบไปพบแพทย์ทันที เพราะเป็นสัญญาณอันตรายของภาวะครรภ์เป็นพิษ

จะป้องกันภาวะครรภ์เป็นพิษในผู้ป่วยเบาหวานขณะตั้งครรภ์ได้อย่างไร?

วิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์เป้าหมายอย่างสม่ำเสมอ ผ่านการควบคุมอาหารและการออกกำลังกายตามคำแนะนำของแพทย์ ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนนี้ได้โดยตรง

เบาหวานขณะตั้งครรภ์ (GDM) เพิ่มความเสี่ยงความดันโลหิตสูงและครรภ์เป็นพิษได้อย่างไร?

ผู้ป่วยเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational Diabetes - GDM) มีความสัมพันธ์โดยตรงและมีความเสี่ยงสูงที่จะเกิด "ภาวะความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์" โดยเฉพาะภาวะที่รุนแรงที่เรียกว่า "ครรภ์เป็นพิษ" (Preeclampsia)

นี่คือรายละเอียดที่สำคัญครับ

ทำไมเบาหวานขณะตั้งครรภ์จึงเพิ่มความเสี่ยงต่อความดันโลหิตสูง?

กลไกหลักที่เชื่อมโยงสองภาวะนี้เข้าด้วยกันมีความซับซ้อน แต่ปัจจัยสำคัญที่พอจะอธิบายได้คือ:

ภาวะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin Resistance): เป็นกลไกพื้นฐานร่วมกันของทั้งสองโรค เมื่อร่างกายดื้อต่ออินซูลิน ไม่เพียงแต่จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อการทำงานของหลอดเลือด ทำให้หลอดเลือดไม่ยืดหยุ่นเท่าที่ควร ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของความดันโลหิตสูง
การอักเสบและการทำงานของหลอดเลือดผิดปกติ: ภาวะน้ำตาลในเลือดสูงสามารถกระตุ้นให้เกิดการอักเสบเล็กๆ ทั่วร่างกาย และทำลายผนังด้านในของหลอดเลือด (Endothelial Dysfunction) ทำให้หลอดเลือดหดตัวได้ง่ายขึ้น ความดันในหลอดเลือดจึงสูงขึ้นตามมา
ปัจจัยจากรก (Placental Factors): ในครรภ์ที่มีภาวะเบาหวาน รกอาจสร้างสารบางอย่างที่ส่งผลให้หลอดเลือดทั่วร่างกายของคุณแม่หดตัว ซึ่งนำไปสู่ภาวะความดันโลหิตสูงได้

ภาวะความดันโลหิตสูงที่ต้องเฝ้าระวังเป็นพิเศษ

ภาวะที่น่ากังวลที่สุดและต้องเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิดในคุณแม่ที่เป็นเบาหวานคือ ครรภ์เป็นพิษ (Preeclampsia)

ครรภ์เป็นพิษคืออะไร: เป็นภาวะความดันโลหิตสูงที่เกิดขึ้นหลังอายุครรภ์ 20 สัปดาห์ ร่วมกับมีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ หรือมีสัญญาณว่าอวัยวะอื่นทำงานผิดปกติ เช่น ตับ ไต หรือระบบเลือด ซึ่งเป็นภาวะที่อันตรายต่อทั้งคุณแม่และทารกในครรภ์
อาการเตือนของครรภ์เป็นพิษ:
- ปวดศีรษะรุนแรง
- ตาพร่ามัว เห็นภาพซ้อน หรือเห็นแสงวูบวาบ
- จุกแน่นลิ้นปี่หรือชายโครงขวา
- คลื่นไส้ อาเจียน
- บวมตามใบหน้า มือ หรือเท้าอย่างรวดเร็ว
- น้ำหนักขึ้นเร็วผิดปกติ

การดูแลและเฝ้าระวังเรื่องความดันโลหิตในผู้ป่วยเบาหวานขณะตั้งครรภ์

เมื่อคุณแม่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์ ทีมแพทย์จะเพิ่มการเฝ้าระวังภาวะความดันโลหิตสูงอย่างใกล้ชิดขึ้นโดยอัตโนมัติ:

วัดความดันโลหิตทุกครั้งที่มาฝากครรภ์: แพทย์จะติดตามค่าความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอ หากพบว่าเริ่มสูงขึ้นจะมีการจัดการที่เหมาะสม
ตรวจปัสสาวะ: เพื่อตรวจหาโปรตีนรั่ว ซึ่งเป็นสัญญาณสำคัญของภาวะครรภ์เป็นพิษ
ให้ความรู้เรื่องอาการเตือน: แพทย์และพยาบาลจะแนะนำให้คุณแม่สังเกตอาการเตือนของภาวะครรภ์เป็นพิษดังที่กล่าวไปข้างต้น หากมีอาการควรรีบมาพบแพทย์ทันที
การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด: นี่คือวิธีป้องกันที่ดีที่สุด การควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์เป้าหมายอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยลดการอักเสบและความเสียหายต่อหลอดเลือด ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดความดันโลหิตสูงและครรภ์เป็นพิษได้โดยตรง
การใช้ยา: หากตรวจพบว่ามีความดันโลหิตสูงจริง แพทย์จะพิจารณาให้ยาลดความดันโลหิตที่ปลอดภัยต่อการตั้งครรภ์

โดยสรุป การเป็นเบาหวานขณะตั้งครรภ์เป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญที่ทำให้เกิดความดันโลหิตสูงและครรภ์เป็นพิษได้ง่ายขึ้น ดังนั้น การควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้ดีตามเป้าหมาย จึงเป็นเกราะป้องกันที่ดีที่สุดสำหรับสุขภาพของคุณแม่และลูกน้อยครับ

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว