จะดูแลผิวเท้าที่แห้งแตกในผู้ป่วยเบาหวานอย่างไร?

ควรทาครีมหรือโลชั่นเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้น แต่ห้ามทาบริเวณซอกนิ้วเท้าเด็ดขาด เพราะอาจทำให้เกิดการอับชื้นและติดเชื้อราได้

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุดในการดูแลตาปลาของผู้ป่วยเบาหวานคืออะไร?

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุดคือ ห้ามตัด, เฉือน, หรือใช้สารเคมีลอกตาปลาด้วยตนเองโดยเด็ดขาด การดูแลตาปลาควรทำโดยแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น

การประเมินความเสี่ยงเท้าเบาหวาน (IWGDF) มีกี่ระดับ?

การประเมินความเสี่ยงเท้าตามแนวทางสากล IWGDF แบ่งออกเป็น 4 ระดับ คือ ระดับ 0 (ต่ำ), ระดับ 1 (ปานกลาง), ระดับ 2 (สูง), และระดับ 3 (สูงที่สุด) ซึ่งแต่ละระดับมีแนวทางการดูแลและติดตามที่แตกต่างกัน

ท่าบริหารเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวานมีอะไรบ้าง?

ท่าบริหารเท้าที่แนะนำได้แก่ การกระดกข้อเท้าขึ้น-ลง, การหมุนข้อเท้าเป็นวงกลม, การงอและเหยียดนิ้วเท้า, และการใช้นิ้วเท้าจิกผ้า ซึ่งช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือดและเสริมสร้างกล้ามเนื้อที่เท้า

คู่มือดูแลปัญหาเท้าเบาหวาน: ผิวแห้ง, ตาปลา, แผลพุพอง และการประเมินความเสี่ยง

การดูแลเท้าเมื่อมีปัญหาเฉพาะจุด

1. การดูแลเมื่อผิวแห้ง

ผิวแห้งแตกเป็นประตูสู่การติดเชื้อ การดูแลที่ถูกต้องคือ:

ควรทำ: ทาครีมหรือโลชั่นที่มีส่วนผสมของลาโนลิน (lanolin) บางๆ เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้น ควรทาหลังอาบน้ำในขณะที่ผิวยังหมาดๆ.
ข้อห้าม: ห้ามทาครีมบริเวณซอกนิ้วเท้า เพราะจะทำให้อับชื้นและเกิดเชื้อราได้ง่าย.

2. การดูแลตาปลา (Callus)

ตาปลาคือสัญญาณของแรงกดทับที่มากเกินไปและเป็นจุดเสี่ยงสูงของการเกิดแผล

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุด: ห้ามตัด, เฉือน, หรือใช้สารเคมีลอกตาปลาด้วยตนเองเด็ดขาด.
สิ่งที่ควรทำ: การดูแลตาปลาควรทำโดยแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ซึ่งจะใช้อุปกรณ์ที่ปลอดเชื้อในการขูดหนังแข็งออกอย่างปลอดภัย. การป้องกันที่ดีที่สุดคือการแก้ไขสาเหตุของแรงกดทับ เช่น การเปลี่ยนไปใช้รองเท้าที่เหมาะสม.

3. การดูแลเมื่อเกิดแผลพุพอง (ตุ่มน้ำ)

แผลพุพองมักเกิดจากการเสียดสีและเป็นประตูของการติดเชื้อได้

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุด: ห้ามเจาะหรือตัดหนังที่พองออกด้วยตนเอง เพราะผิวหนังที่พองอยู่คือเกราะป้องกันเชื้อโรคตามธรรมชาติ.
สิ่งที่ควรทำ:
1. ทำความสะอาดบริเวณนั้นเบาๆ ด้วยน้ำเกลือล้างแผล.
2. ทายาฆ่าเชื้อ เช่น โพวิดีน-ไอโอดีน (เบตาดีน).
3. ปิดด้วยผ้าปิดแผลที่สะอาดเพื่อป้องกันการเสียดสีเพิ่มเติม.
4. หากแผลแตกออกเอง, มีสัญญาณการติดเชื้อ (บวม, แดง, ร้อน, มีหนอง), หรือไม่ดีขึ้นใน 2-3 วัน ให้รีบไปพบแพทย์.

การประเมินความเสี่ยงการเกิดแผลที่เท้า

แนวทางสากล (IWGDF) แบ่งระดับความเสี่ยงของเท้าออกเป็น 4 ระดับ เพื่อวางแผนการดูแลและติดตามที่เหมาะสม:

ระดับ 0 (ความเสี่ยงต่ำ): ไม่มีความผิดปกติของเส้นประสาท, หลอดเลือด, และรูปเท้า. (ตรวจเท้าโดยแพทย์ปีละ 1 ครั้ง)
ระดับ 1 (ความเสี่ยงปานกลาง): เริ่มมีภาวะปลายประสาทเสื่อม ทำให้เกิดอาการชาหรือสูญเสียการรับความรู้สึก. (ตรวจเท้าโดยแพทย์ทุก 3-6 เดือน)
ระดับ 2 (ความเสี่ยงสูง): มีภาวะปลายประสาทเสื่อม ร่วมกับมีเท้าผิดรูป หรือมีภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบ. (ตรวจเท้าโดยแพทย์ทุก 2-3 เดือน)
ระดับ 3 (ความเสี่ยงสูงที่สุด): มีประวัติเคยเป็นแผลที่เท้า หรือเคยถูกตัดเท้า/นิ้วเท้ามาก่อน. (ตรวจเท้าโดยแพทย์ทุก 1-2 เดือน)

สัญญาณเตือนว่าอาจเริ่มมีโรคเท้าจากเบาหวาน

การสังเกตเห็นสัญญาณเหล่านี้ได้เร็วจะช่วยให้เข้ารับการรักษาได้ทันท่วงที:

การเปลี่ยนแปลงของความรู้สึก: มีอาการ ชา, ปวดแสบปวดร้อนคล้ายไฟช็อต, หรือไม่รู้สึกเจ็บเมื่อเกิดแผล.
การเปลี่ยนแปลงที่มองเห็นได้: ผิวหนังแห้งแตกโดยเฉพาะที่ส้นเท้า, สีผิวคล้ำหรือซีดลง, เท้าบวม, แผลหายช้า, เล็บขบหรือเล็บมีเชื้อรา.
สัญญาณของภาวะหลอดเลือดตีบ: ปวดน่องเวลาเดินแล้วดีขึ้นเมื่อพัก, เท้าเย็นกว่าปกติ, และขนที่ขาร่วง.

การบริหารเท้าเพื่อเพิ่มการไหลเวียนเลือด

การบริหารเท้าในท่านั่งเป็นประจำจะช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือดและเสริมสร้างกล้ามเนื้อเล็กๆ ที่เท้า:

กระดกข้อเท้า: กระดกปลายเท้าขึ้น-ลงช้าๆ สลับกัน.
หมุนข้อเท้า: หมุนข้อเท้าเป็นวงกลมช้าๆ ไปทางซ้ายสลับกับทางขวา.
บริหารนิ้วเท้า: งอนิ้วเท้าจิกลงทั้งหมด แล้วเหยียดนิ้วเท้ากางออกให้สุด ทำสลับกัน.
จิกผ้า: ใช้นิ้วเท้าจิกผ้าขนหนูที่วางบนพื้นเข้ามาหาตัวช้าๆ.