สัญญาณเตือนเริ่มต้นของโรคเท้าจากเบาหวานคืออะไร?

สัญญาณเตือนเริ่มต้นที่พบบ่อยที่สุดคือการเปลี่ยนแปลงของความรู้สึก เช่น อาการชา รู้สึกเหมือนมีหมุดทิ่ม หรือปวดแสบปวดร้อนที่เท้า และการเปลี่ยนแปลงที่มองเห็นได้ เช่น ผิวหนังแห้งแตก หรือแผลเล็กๆ น้อยๆ ที่หายช้ากว่าปกติ

ใครคือกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงสุดต่อการเกิดแผลที่เท้าจากเบาหวาน?

กลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงสุดคือผู้ป่วยที่มีภาวะปลายประสาทเสื่อม (เท้าชา), ผู้ที่มีประวัติเคยเป็นแผลหรือถูกตัดเท้ามาก่อน, และผู้ที่มีภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบร่วมด้วย

ปวดน่องเวลาเดิน เกี่ยวข้องกับโรคเท้าจากเบาหวานอย่างไร?

อาการปวดน่องเวลาเดินแล้วดีขึ้นเมื่อหยุดพัก เป็นสัญญาณคลาสสิกของภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบ (Peripheral Arterial Disease) ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญของปัญหาแผลหายยากที่เท้าในผู้ป่วยเบาหวาน

สัญญาณเตือนและกลุ่มเสี่ยงของโรคเท้าจากเบาหวาน ผมได้รวบรวมข้อมูลจากแนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ. 2566 และแหล่งข้อมูลทางการแพทย์ที่น่าเชื่อถืออื่นๆ เพื่อให้คำตอบที่ชัดเจนและครอบคลุมดังนี้ครับ

เราจะรู้ได้อย่างไรว่าเริ่มมีโรคเท้าจากเบาหวาน? (สัญญาณเตือน)

ปัญหาโรคเท้าจากเบาหวานมักเกิดขึ้นอย่างช้าๆ และอาจไม่มีอาการเจ็บปวดในระยะแรกเนื่องจากภาวะเส้นประสาทเสื่อม ดังนั้น การสังเกตและตรวจดูเท้าด้วยตนเองทุกวันจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง สัญญาณเตือนที่บ่งบอกว่าคุณอาจเริ่มมีปัญหาโรคเท้าจากเบาหวาน ได้แก่:

การเปลี่ยนแปลงของความรู้สึก:
- อาการชา: เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด อาจรู้สึกเหมือนมีหมุดทิ่มหรือเหมือนสวมถุงเท้าอยู่ตลอดเวลา
- ปวดแสบปวดร้อน: อาจมีอาการปวดคล้ายไฟช็อต หรือร้อนวูบวาบโดยไม่มีสาเหตุ
- สูญเสียการรับความรู้สึก: ไม่รู้สึกเจ็บเมื่อเหยียบของมีคม หรือไม่รู้สึกร้อน/เย็น
การเปลี่ยนแปลงที่มองเห็นได้:
- ผิวหนังแห้งแตก: โดยเฉพาะบริเวณส้นเท้า ซึ่งเกิดจากการที่ระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ
- สีผิวเปลี่ยนแปลง: ผิวหนังอาจมีสีคล้ำขึ้น หรือซีดลงผิดปกติ ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของภาวะขาดเลือด
- เท้าบวม: อาจเกิดอาการบวมที่เท้าข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง
- แผลหายช้า: แผลเล็กๆ น้อยๆ ใช้เวลานานกว่าจะหาย หรือกลายเป็นแผลเรื้อรัง
- ตาปลาหรือหนังแข็ง: การเกิดหนังแข็งหนาๆ บริเวณที่ลงน้ำหนัก อาจเป็นจุดเริ่มต้นของการเกิดแผลได้
- เล็บผิดปกติ: เล็บอาจหนาขึ้น, มีสีเปลี่ยนไป, หรือมีเชื้อรา
- รูปเท้าผิดปกติ: นิ้วเท้างุ้มงอ หรือกระดูกโปนขึ้นมา
สัญญาณของภาวะหลอดเลือดตีบ:
- ปวดน่องเวลาเดิน: มีอาการปวดที่น่องหรือขาเวลาเดินต่อเนื่อง และจะดีขึ้นเมื่อหยุดพัก
- เท้าเย็น: เท้าข้างหนึ่งเย็นกว่าอีกข้างอย่างชัดเจน
- ขนที่ขาร่วง: ขนบริเวณหน้าแข้งหรือหลังเท้าร่วงหรือน้อยลง

ใครคือผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคเท้าจากเบาหวาน?

ผู้ป่วยเบาหวานทุกคนมีความเสี่ยง แต่จะมีความเสี่ยงสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญหากมีปัจจัยต่อไปนี้ร่วมด้วย ซึ่งปัจจัยเหล่านี้จำเป็นต้องได้รับการดูแลและตรวจติดตามอย่างใกล้ชิดเป็นพิเศษ:

มีภาวะปลายประสาทเสื่อม (Peripheral Neuropathy): เป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุด ทำให้เกิดอาการชาและไม่รู้สึกเจ็บเมื่อมีแผล
มีประวัติเคยเป็นแผลที่เท้าหรือเคยถูกตัดเท้า/นิ้วเท้ามาก่อน
มีภาวะหลอดเลือดแดงส่วนปลายตีบ (Peripheral Arterial Disease): ทำให้เลือดไปเลี้ยงเท้าไม่ดี แผลจึงหายยาก
มีเท้าผิดรูป: เช่น นิ้วเท้างุ้มงอ, กระดูกโปน, หรือมีตาปลาและหนังแข็ง ซึ่งทำให้เกิดแรงกดทับผิดปกติ
มีภาวะแทรกซ้อนที่อวัยวะอื่น:
- ภาวะเบาหวานขึ้นจอตา (Diabetic Retinopathy)
- ภาวะเบาหวานลงไต (Diabetic Kidney Disease) โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ต้องฟอกไต
ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ไม่ดีเป็นเวลานาน
การสวมใส่รองเท้าที่ไม่เหมาะสม
การสูบบุหรี่: ซึ่งทำให้หลอดเลือดตีบแข็งและเลือดไปเลี้ยงเท้าลดลงอย่างมาก