ข้อห้ามที่สำคัญที่สุดในการดูแลตาปลาของผู้ป่วยเบาหวานคืออะไร?

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุดคือ 'ห้ามตัด, เฉือน, หรือใช้สารเคมีลอกตาปลาด้วยตนเองเด็ดขาด' การกระทำดังกล่าวมีความเสี่ยงสูงมากที่จะทำให้เกิดแผลเปิดและนำไปสู่การติดเชื้อที่ควบคุมได้ยาก

วิธีป้องกันการเกิดตาปลาที่ดีที่สุดคืออะไร?

วิธีป้องกันที่ดีที่สุดคือการแก้ไขที่ต้นเหตุของแรงกดทับ นั่นคือการเลือกรองเท้าที่เหมาะสม มีขนาดพอดี หัวรองเท้ากว้าง และมีพื้นนุ่มเพื่อช่วยกระจายแรงกดให้ทั่วฝ่าเท้า

วิธีดูแลตาปลาที่เท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน: ข้อห้ามและข้อควรปฏิบัติ

Q: ทำไมตาปลาจึงอันตรายสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน?

ตาปลาอันตรายเพราะเป็นบริเวณที่มีแรงกดทับสูงซึ่งอาจทำให้เกิดแผลซ่อนอยู่ข้างใต้ได้ และเนื่องจากภาวะปลายประสาทเสื่อม (เท้าชา) ผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกเจ็บจนกระทั่งเกิดการติดเชื้อรุนแรง

การดูแลตาปลาในผู้ป่วยเบาหวานมีความสำคัญอย่างยิ่งและต้องทำด้วยความระมัดระวังสูงสุด เนื่องจากตาปลาเป็นสัญญาณของแรงกดทับที่ผิดปกติ และใต้ตาปลาอาจมีแผลซ่อนอยู่ ซึ่งผู้ป่วยอาจไม่รู้สึกเจ็บปวดเนื่องจากภาวะเส้นประสาทเสื่อม

ทำไมตาปลาจึงอันตรายสำหรับผู้ป่วยเบาหวาน?

ตาปลา หรือ หนังแข็ง (Callus) คือผิวหนังที่หนาและด้านขึ้นเพื่อป้องกันตัวเองจากแรงกดหรือแรงเสียดสีที่มากเกินไป สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ตาปลาเป็นสัญญาณอันตรายเพราะ:

เป็นบริเวณที่มีแรงกดทับสูง ซึ่งอาจทำให้เนื้อเยื่อข้างใต้ตายและเกิดเป็นแผลได้
เนื่องจากอาการชา ผู้ป่วยอาจไม่รู้ตัวเลยว่ามีแผลเกิดขึ้นใต้ตาปลา จนกระทั่งเกิดการติดเชื้อที่รุนแรง

ข้อห้ามที่สำคัญที่สุด (สิ่งที่ห้ามทำเด็ดขาด)

เพื่อความปลอดภัยสูงสุดและป้องกันการเกิดแผลลุกลาม มีข้อห้ามที่ผู้ป่วยเบาหวานต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด:

ห้ามตัด แคะ หรือเฉือนตาปลาด้วยตนเอง: ห้ามใช้อุปกรณ์มีคมทุกชนิด เช่น ใบมีด, กรรไกร, หรือที่ตัดเล็บ เพื่อพยายามเอาตาปลาออกเองเด็ดขาด
ห้ามใช้สารเคมีลอกตาปลา: ห้ามใช้ผลิตภัณฑ์ลอกตาปลาที่มีขายตามร้านยาทั่วไป ซึ่งมักมีส่วนผสมของกรดซาลิไซลิก (Salicylic Acid) เพราะอาจกัดกร่อนผิวหนังดีๆ โดยรอบและทำให้เกิดแผลติดเชื้อที่ควบคุมได้ยาก

การดูแลที่ถูกต้องและปลอดภัย (สิ่งที่ควรทำ)

พบแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ: การดูแลตาปลาที่ถูกต้องและปลอดภัยที่สุดคือ ควรได้รับการขูดหนังแข็งหรือตาปลาโดยแพทย์หรือบุคลากรทางการแพทย์ที่ชำนาญเท่านั้นแพทย์จะใช้อุปกรณ์ที่ปลอดเชื้อและสามารถเอาหนังแข็งออกได้อย่างปลอดภัยโดยไม่ทำให้เกิดแผล
การดูแลเพื่อลดความหนาของผิว (ทำด้วยความระมัดระวังสูงสุด):
- หลังอาบน้ำหรือแช่เท้าในน้ำอุ่นเพื่อให้ผิวหนังนิ่มลง อาจใช้ หินขัดเท้า (Pumice Stone) ขัดเบาๆ บริเวณที่เป็นตาปลา
- ข้อควรระวัง: ให้ขัดไปในทิศทางเดียวอย่างเบามือ ห้ามขัดแรงหรือนานจนผิวหนังแดงหรือเจ็บ
การป้องกันการเกิดตาปลา (สำคัญที่สุด):
- แก้ไขที่ต้นเหตุ: ตาปลาเกิดจากแรงกดทับ ดังนั้น การป้องกันที่ดีที่สุดคือการลดแรงกดทับนั้น
- เลือกรองเท้าที่เหมาะสม: สวมรองเท้าที่มีขนาดพอดี หัวรองเท้ากว้าง ไม่บีบนิ้วเท้า และมีพื้นรองเท้าที่นุ่มเพื่อช่วยกระจายแรงกด
- อุปกรณ์เสริมฝ่าเท้า: หากเท้าผิดรูปหรือมีจุดที่ลงน้ำหนักมากเป็นพิเศษ แพทย์อาจแนะนำให้ใช้แผ่นรองรองเท้าหรือตัดรองเท้าสำหรับผู้ป่วยเบาหวานโดยเฉพาะ
ทาครีมเพิ่มความชุ่มชื้น:
- การทาครีมหรือโลชั่นที่เท้าเป็นประจำจะช่วยให้ผิวหนังที่แข็งนุ่มลงและลดการแตกได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงการทาบริเวณซอกนิ้วเท้า

สรุป: หัวใจสำคัญของการดูแลตาปลาในผู้ป่วยเบาหวานคือ การป้องกัน โดยการเลือกรองเท้าที่เหมาะสม และ การจัดการอย่างปลอดภัย โดยให้แพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเป็นผู้ดูแล ห้ามพยายามตัดหรือใช้สารเคมีลอกตาปลาด้วยตนเองโดยเด็ดขาด

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว