ยา Nimodipine: ข้อมูลครบถ้วนสำหรับการรักษาภาวะเลือดออกในสมอง

ยานั้นคืออะไร

Nimodipine เป็นยาในกลุ่มแคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์ (Calcium Channel Blockers) ที่ออกแบบมาเพื่อขยายหลอดเลือดในสมองโดยเฉพาะ ใช้หลักในการรักษาผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดออกในช่องใต้เยื่อหุ้มสมอง (Subarachnoid Hemorrhage: SAH) เพื่อป้องกันและบรรเทาการหดเกร็งของหลอดเลือดในสมอง (Cerebral Vasospasm) ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสียหายของเนื้อสมองและภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

กลไกการออกฤทธิ์

Nimodipine ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งการไหลเข้าของแคลเซียม: ป้องกันแคลเซียมเข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดในสมอง ทำให้หลอดเลือดคลายตัวและลดการหดเกร็ง

• เพิ่มการไหลเวียนของเลือดในสมอง: ช่วยให้เลือดและออกซิเจนไปเลี้ยงสมองได้ดีขึ้น ลดความเสี่ยงต่อการขาดเลือดในเนื้อสมอง (Cerebral Ischemia)

• มีความจำเพาะต่อหลอดเลือดในสมองมากกว่าหลอดเลือดส่วนอื่นของร่างกาย เนื่องจากสามารถผ่านตัวกั้นเลือดและสมอง (Blood-Brain Barrier) ได้ดี

ยานี้ใช้รักษาโรคอะไร

• ภาวะเลือดออกในช่องใต้เยื่อหุ้มสมอง (SAH): ป้องกันและรักษาการหดเกร็งของหลอดเลือดในสมองที่เกิดจากเลือดออก

• บางกรณีอาจใช้ในภาวะบาดเจ็บที่สมอง (Traumatic Brain Injury) หรือภาวะอื่นๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ขนาดและรูปแบบยาที่ใช้รักษา

• รูปแบบยา:

  • แคปซูล: 30 มก.

  • ยาน้ำ (สำหรับให้ทางสายยางในผู้ป่วยที่ไม่สามารถกลืนได้)

• ขนาดยาที่ใช้:

  • ผู้ใหญ่: 60 มก. (แคปซูล 2 เม็ด) ทุก 4 ชั่วโมง เป็นเวลา 21 วัน

  • เริ่มให้ยาภายใน 96 ชั่วโมงหลังเกิดอาการ SAH เพื่อให้ได้ผลดีที่สุด

  • ผู้ป่วยที่มีปัญหาการทำงานของตับหรือน้ำหนักตัวน้อย อาจใช้ขนาด 30 มก. ทุก 4 ชั่วโมง ตามคำสั่งแพทย์

• การให้ยาควรต่อเนื่องและตรงเวลาเพื่อรักษาระดับยาในเลือดให้คงที่

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานตอนท้องว่าง (1 ชั่วโมงก่อนอาหารหรือ 2 ชั่วโมงหลังอาหาร) เพื่อให้การดูดซึมดีที่สุด

• กลืนยาแคปซูลทั้งเม็ด ห้ามบด ห้ามเคี้ยว เนื่องจากอาจลดประสิทธิภาพและเพิ่มผลข้างเคียง

• ดื่มน้ำตาม 1 แก้วหลังรับประทานยา

• หลีกเลี่ยงการนอนราบเป็นเวลา 10 นาทีหลังรับประทาน เพื่อป้องกันการไหลย้อนและช่วยการดูดซึม

• ห้ามรับประทานพร้อมน้ำเกรปฟรุตหรือน้ำส้มโอ เพราะอาจเพิ่มระดับยาในเลือดและเพิ่มความเสี่ยงต่อผลข้างเคียง

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ผู้ที่แพ้ยา Nimodipine หรือยาในกลุ่มแคลเซียมแชนแนลบล็อกเกอร์

• ผู้ที่มีความดันโลหิตต่ำรุนแรง (Severe Hypotension) ที่อาจเป็นอันตราย

• ผู้ที่มีภาวะช็อกจากหัวใจ (Cardiogenic Shock)

ข้อระวังในการใช้ยา

• แจ้งแพทย์หากมีประวัติแพ้ยา Nimodipine หรือยาอื่น

• ระวังในผู้ป่วยที่มีโรคตับ เนื่องจาก Nimodipine ถูกเมแทบอลิซึมที่ตับ อาจต้องปรับขนาดยา

• ตรวจวัดความดันโลหิตและชีพจรเป็นประจำ เนื่องจากยาอาจทำให้ความดันโลหิตลดลง

• ผู้ที่ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ เนื่องจากข้อมูลด้านความปลอดภัยมีจำกัด

• ผู้สูงอายุอาจไวต่อผลข้างเคียงมากขึ้น โดยเฉพาะความดันโลหิตต่ำ

ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร

• อาการที่ต้องระวัง:

  • ความดันโลหิตต่ำ: วิงเวียน, หน้ามืด, เป็นลม

  • อาการแพ้รุนแรง: ผื่น, คัน, บวมที่ใบหน้า, หายใจลำบาก

  • หัวใจเต้นผิดจังหวะ: เต้นเร็วหรือช้าเกินไป

  • อาการทางระบบประสาท: ปวดศีรษะรุนแรง, สับสน, หรืออาการทางสมองแย่ลง

  • อาการอื่นๆ: ปวดกล้ามเนื้อ, คลื่นไส้, ท้องเสีย, แขนขาบวม

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจความดันโลหิตและชีพจรอย่างสม่ำเสมอ

  • ตรวจการทำงานของตับ (Liver Function Tests: LFTs) ในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง

  • ติดตามอาการทางระบบประสาทด้วย CT หรือ MRI ตามคำแนะนำของแพทย์ในผู้ป่วย SAH

มีโรคหรือยาอื่นๆ ที่มีผลต่อการใช้ยามีอะไรบ้าง

• โรค:

  • โรคตับ: เพิ่มระดับยาในเลือด ต้องปรับขนาดยา

  • ความดันโลหิตต่ำ: เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะ Hypotension

• ยาที่มีผลต่อ Nimodipine:

  • ยาที่เพิ่มระดับ Nimodipine (ผ่านการยับยั้งเอนไซม์ CYP3A4): Itraconazole, Ketoconazole, Voriconazole, Clarithromycin, Erythromycin, Ritonavir, Indinavir, Nelfinavir, Saquinavir, Nefazodone, Fluoxetine, Cimetidine, Telithromycin

  • ยาที่ลดระดับ Nimodipine (ผ่านการกระตุ้นเอนไซม์ CYP3A4): Rifampicin, Carbamazepine, Phenytoin, Phenobarbital

  • ยาอื่นๆ ที่อาจมีผล: Methyldopa, Nifedipine, Nortriptyline, Valproic Acid, Zidovudine, Dalfopristin/Quinupristin

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาทุกชนิด รวมถึงยาที่ซื้อเองและสมุนไพร เพื่อป้องกันปฏิกิริยาระหว่างยา

ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา

• ผลข้างเคียงที่พบบ่อย:

  • ปวดศีรษะ

  • คลื่นไส้

  • ท้องเสีย

  • ปวดกล้ามเนื้อ

  • ผื่น

• ผลข้างเคียงรุนแรง (หยุดยาและแจ้งแพทย์ทันที):

  • วิงเวียนหรือหน้ามืดจากความดันโลหิตต่ำ

  • หัวใจเต้นช้า/เร็วผิดปกติ

  • แขน ขา หรือเท้าบวม

  • อาการแพ้รุนแรง เช่น หายใจลำบาก, บวมที่ใบหน้า

• ผลข้างเคียงจากอาหาร: การรับประทานน้ำเกรปฟรุตหรือน้ำส้มโออาจเพิ่มระดับยาในเลือด ทำให้เกิดผลข้างเคียงรุนแรงขึ้น

วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียงของยา

• รับประทานยาตอนท้องว่างตามคำแนะนำเพื่อลดการระคายเคืองกระเพาะ

• หลีกเลี่ยงน้ำเกรปฟรุต น้ำส้มโอ และแอลกอฮอล์

• ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ เพื่อป้องกันอาการวิงเวียนจากความดันโลหิตต่ำ

• หากมีอาการรุนแรง เช่น ผื่น, หายใจลำบาก, หรือแขนขาบวม หยุดยาและพบแพทย์ทันที

• รับประทานยาตรงเวลาตามกำหนดเพื่อรักษาระดับยาให้คงที่

หากลืมกินยาต้องทำอย่างไร

• รับประทานยาทันทีที่นึกได้ หากห่างจากมื้อถัดไปเกิน 2 ชั่วโมง

• หากใกล้ถึงเวลายาครั้งถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานตามกำหนดปกติ

• ห้ามรับประทานยาครั้งละสองเท่าเพื่อชดเชย

• แจ้งแพทย์หากลืมยาบ่อยครั้งเพื่อปรับแผนการรักษา

การเก็บยา

• เก็บที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) ในที่แห้งและพ้นจากแสงแดด

• ยาน้ำต้องเก็บในตู้เย็นหลังผสมและใช้ภายในระยะเวลาที่กำหนด (โดยทั่วไป 14 วัน ขึ้นอยู่กับสูตรยา)

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้ยา

สรุป

Nimodipine เป็นยาที่มีบทบาทสำคัญในการรักษาภาวะเลือดออกในช่องใต้เยื่อหุ้มสมอง (SAH) โดยช่วยลดการหดเกร็งของหลอดเลือดในสมองและป้องกันความเสียหายของเนื้อสมอง การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะในเรื่องขนาดยา การติดตามความดันโลหิต และการปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด การหลีกเลี่ยงปฏิกิริยาระหว่างยาและการติดตามผลข้างเคียงจะช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพและปลอดภัยสูงสุด

Nifedipine | Amlodipine | Felodipine | Nicardipine | Nimodipine | Diltiazem |

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin