Lisinopril: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

วันที่เรียบเรียง: 20 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

ยานี้คืออะไร

Lisinopril (ลิซิโนพริล) เป็นยาในกลุ่ม Angiotensin-Converting Enzyme Inhibitors (ACE Inhibitors) ใช้รักษาความดันโลหิตสูง (Hypertension), หัวใจล้มเหลว (Heart Failure), และป้องกันภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (Post-Myocardial Infarction, Post-MI) ในผู้ป่วยที่มี Left Ventricular Dysfunction โดยยับยั้งการเปลี่ยน Angiotensin I เป็น Angiotensin II ทำให้หลอดเลือดขยายตัว ลดความดันโลหิต และลดภาระการทำงานของหัวใจ ในประเทศไทย มีจำหน่ายในชื่อการค้า เช่น Zestril, Prinivil, หรือยาสามัญ รูปแบบยาเป็นยาเม็ด (2.5 มก., 5 มก., 10 มก., 20 มก., 40 มก.)

กลไกการออกฤทธิ์

Lisinopril ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งเอนไซม์ ACE ทำให้:

  • ลดการสร้าง Angiotensin II ลดการหดตัวของหลอดเลือด และลดความดันโลหิต

  • ลดการปล่อย Aldosterone ทำให้ขับโซเดียมและน้ำเพิ่มขึ้น ลดบวม

  • เพิ่มระดับ Bradykinin ทำให้หลอดเลือดขยายตัว

• ลดภาระการทำงานของหัวใจ ในภาวะหัวใจล้มเหลวหรือ Post-MI

• ป้องกันการ remodeling หัวใจ หลังกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

ข้อบ่งชี้การใช้

Lisinopril ใช้เพื่อ:

• ความดันโลหิตสูง (Hypertension): ใช้เดี่ยวหรือร่วมกับยาลดความดัน เช่น Hydrochlorothiazide

• หัวใจล้มเหลว (Heart Failure, NYHA Class II-IV): ลดอาการและความเสี่ยงเสียชีวิต

• ป้องกันกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (Post-MI): ในผู้ป่วยที่มี Left Ventricular Dysfunction หรือหัวใจล้มเหลวหลัง MI

• ภาวะอื่น (Off-Label): เช่น โรคไตจากเบาหวาน (Diabetic Nephropathy) เพื่อลดโปรตีนในปัสสาวะ

ขนาดและวิธีใช้

• รูปแบบยา: ยาเม็ด 2.5 มก., 5 มก., 10 มก., 20 มก., 40 มก.

• วิธีใช้:

  • รับประทานวันละ 1 ครั้ง พร้อมหรือไม่มีอาหาร

  • กลืนยาเม็ดทั้งเม็ดพร้อมน้ำ 1 แก้ว ห้ามบดหรือเคี้ยว

  • ขนาดยาขึ้นอยู่กับสภาวะโรค, การตอบสนอง, และการทำงานของไต

  • ห้ามหยุดยาทันทีโดยไม่ปรึกษาแพทย์ เพราะอาจทำให้ความดันสูงหรือหัวใจล้มเหลวกำเริบ

• ขนาดยา:

  • ความดันโลหิตสูง:

    • ผู้ใหญ่: เริ่ม 10 มก. วันละครั้ง หากไม่เพียงพอ เพิ่มเป็น 20-40 มก./วัน

    • หากใช้ร่วม Hydrochlorothiazide: เริ่ม Lisinopril 5 มก. หากความดันยังสูง เพิ่ม Hydrochlorothiazide 12.5 มก.

    • ผู้สูงอายุ (>65 ปี): เริ่ม 2.5-5 มก. วันละครั้ง

    • ไตบกพร่อง (eGFR <30 mL/min): เริ่ม 2.5-5 มก. วันละครั้ง

  • หัวใจล้มเหลว:

    • เริ่ม 2.5-5 มก. วันละครั้ง ค่อยๆ ปรับเป็น 5-20 มก./วัน

    • ใช้ร่วมกับยาขับปัสสาวะ (เช่น Furosemide) และ Digoxin

  • ป้องกันกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (Post-MI):

    • เริ่ม 5 มก. ภายใน 24 ชม. หลัง MI (เมื่อผู้ป่วยคงที่) ปรับเป็น 10 มก./วัน

  • ตับบกพร่อง: ไม่ต้องปรับขนาด แต่ใช้ด้วยความระวัง

• หมายเหตุ:

  • ตรวจความดันโลหิตทุกวัน (แจ้งแพทย์หาก <90/60 mmHg)

  • ตรวจเลือด (โพแทสเซียม, โซเดียม, Creatinine, eGFR) ก่อนและหลังเริ่มยา (ภายใน 1-4 สัปดาห์)

  • ในหัวใจล้มเหลว/Post-MI: ตรวจ NT-proBNP หรือ Echocardiogram

  • หลีกเลี่ยงรับประทานยาตอนเย็นเพื่อป้องกันความดันต่ำตอนกลางคืน

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อผลการรักษาที่ดี

• ดื่มน้ำเพียงพอเพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ โดยเฉพาะหากมีอาการท้องเสียหรืออาเจียน

• หลีกเลี่ยงเกลือทดแทนที่มีโพแทสเซียมโดยไม่ปรึกษาแพทย์

• ควบคุมอาหารโซเดียมต่ำ (เช่น ลดอาหารเค็ม, อาหารแปรรูป) เพื่อช่วยลดความดัน

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ เพราะเพิ่มความเสี่ยงความดันต่ำ

• เปลี่ยนอิริยาบถช้า ๆ (จากนั่ง/นอนเป็นยืน) เพื่อป้องกันหน้ามืด

• หลีกเลี่ยงขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักร หากมีอาการมึนงง

• ตรวจความดันโลหิตและน้ำหนักทุกวัน แจ้งแพทย์หากมีอาการ เช่น หน้ามืด, ใจสั่น, บวม

• พบแพทย์ตามนัดเพื่อตรวจการทำงานของไต (CrCl, eGFR), เกลือแร่ (โพแทสเซียม, โซเดียม), และหัวใจ (Echocardiogram, ECG)

• หากต้องผ่าตัด (รวมถึงทันตกรรม) แจ้งแพทย์ว่ากำลังใช้ Lisinopril

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยา, วิตามิน, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรทั้งหมด

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ที่มี:

  • แพ้ Lisinopril หรือ ACE Inhibitors อื่น (เช่น Enalapril, Ramipril)

  • ประวัติ Angioedema จาก ACE Inhibitors หรือสาเหตุอื่น

  • ตั้งครรภ์ (โดยเฉพาะไตรมาส 2-3) เนื่องจากเสี่ยงต่อทารก (ไตวาย, ความพิการ)

  • ให้นมบุตร เนื่องจากยาขับออกในน้ำนม

  • หลอดเลือดแดงไตตีบทั้งสองข้าง (Bilateral Renal Artery Stenosis) หรือในไตเดี่ยว

  • ใช้ร่วมกับ Aliskiren ในผู้ป่วยเบาหวานหรือไตบกพร่อง (eGFR <60 mL/min)

ข้อระวังในการใช้ยา

• ใช้ด้วยความระวังในผู้ที่มี:

  • ไตบกพร่อง: เสี่ยงไตวายและ Hyperkalemia ติดตาม eGFR

  • ตับบกพร่อง: ติดตาม LFT

  • ขาดน้ำหรือเกลือแร่ (เช่น อาเจียน, ท้องเสีย, ใช้ยาขับปัสสาวะ): เสี่ยงความดันต่ำและไตวาย

  • หัวใจล้มเหลวรุนแรง: เสี่ยงความดันต่ำ

  • หลอดเลือดแดงไตตีบ: เสี่ยงไตวายเฉียบพลัน

  • Aortic Stenosis หรือ Hypertrophic Cardiomyopathy: เสี่ยงความดันต่ำ ติดตามใกล้ชิด

  • โรค SLE หรือ Scleroderma: เสี่ยงผลข้างเคียงมากขึ้น

  • เบาหวาน: เสี่ยงน้ำตาลต่ำเมื่อใช้ร่วมกับยารักษาเบาหวาน

  • ผู้สูงอายุ (>65 ปี): เสี่ยงความดันต่ำ, Hyperkalemia, และไตบกพร่อง

  • เด็ก: ข้อมูลจำกัด ใช้ตามแพทย์สั่ง

• หญิงตั้งครรภ์ (ประเภท D): หลีกเลี่ยง เนื่องจากเสี่ยงต่อทารก (Oligohydramnios, ไตวาย)

• หลีกเลี่ยง NSAIDs (เช่น Ibuprofen) เพราะลดประสิทธิภาพยาและเสี่ยงไตวาย

• แจ้งแพทย์หากมีอาการ เช่น ปัสสาวะน้อย, บวม, ไอแห้ง, หรือหน้ามืด

อาการที่ต้องระวัง

• รุนแรง (หยุดยาและพบแพทย์ทันที):

  • อาการแพ้: ผื่นลมพิษ, หายใจลำบาก, บวมหน้า/ปาก/ลิ้น/คอ

  • Angioedema: บวมหน้า/คอ/ลิ้น, เสียงแหบ, กลืนลำบาก

  • ความดันต่ำรุนแรง: หน้ามืด, เป็นลม, สับสน

  • ไตวาย: ปัสสาวะน้อยหรือไม่ออก, บวมน้ำ, อ่อนเพลีย

  • โพแทสเซียมสูง (Hyperkalemia): ใจสั่น, หัวใจเต้นช้า, อ่อนแรง

  • ตับวาย: ตัว/ตาเหลือง (ดีซ่าน), ปัสสาวะสีเข้ม, สับสน

  • เจ็บหน้าอกหรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ: อาจบ่งชี้ภาวะรุนแรง

• ควรปรึกษาแพทย์:

  • ไอแห้ง, ปวดศีรษะ, มึนงง

  • ไข้, หนาวสั่น, ปวดกล้ามเนื้อ

  • เหนื่อยง่าย, คลื่นไส้, ท้องร่วง

  • จาม, น้ำมูกไหล, ผื่น

  • สมรรถภาพทางเพศลดลง

  • บวมเท้า, น้ำหนักขึ้นเร็ว

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจโพแทสเซียม, โซเดียม, Creatinine, eGFR, LFT, CBC

  • ECG หากสงสัย Hyperkalemia หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ

  • ในหัวใจล้มเหลว/Post-MI: ตรวจ NT-proBNP, Echocardiogram

ปฏิกิริยาระหว่างยา

• ยาที่เพิ่มผลข้างเคียง Lisinopril:

  • Aliskiren: เสี่ยงความดันต่ำ, ไตวาย, Hyperkalemia (ห้ามใช้ในเบาหวาน/ไตบกพร่อง)

  • ยาขับปัสสาวะ (เช่น Furosemide): เสี่ยงความดันต่ำและไตวาย เริ่ม Lisinopril 2.5-5 มก.

  • NSAIDs (เช่น Ibuprofen): ลดประสิทธิภาพยาและเสี่ยงไตวาย

  • Potassium-Sparing Diuretics (เช่น Spironolactone): เสี่ยง Hyperkalemia

  • ยารักษาเบาหวาน (เช่น Insulin, Metformin): เสี่ยงน้ำตาลต่ำในสัปดาห์แรก

  • Lithium: เพิ่มระดับ Lithium เสี่ยงพิษ

• ยาที่ Lisinopril อาจรบกวน:

  • ยาลดความดันอื่น (เช่น Beta-Blockers): เสี่ยงความดันต่ำ

• อาหาร/เครื่องดื่ม:

  • เกลือทดแทนที่มีโพแทสเซียม: เสี่ยง Hyperkalemia

  • แอลกอฮอล์: เสี่ยงความดันต่ำ

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยา, วิตามิน, อาหารเสริม, หรือสมุนไพรทั้งหมด

ผลข้างเคียง

• พบบ่อย:

  • ไอแห้ง (พบได้ถึง 20%)

  • ปวดศีรษะ, มึนงง, อ่อนเพลีย

  • คลื่นไส้, ท้องร่วง

  • จาม, น้ำมูกไหล, ผื่น

  • สมรรถภาพทางเพศลดลง

• รุนแรง (พบน้อย):

  • อาการแพ้: ผื่นลมพิษ, บวมหน้า/ปาก/ลิ้น/คอ, หายใจลำบาก

  • Angioedema: บวมหน้า/คอ/ลิ้น, เสียงแหบ

  • ความดันต่ำ: หน้ามืด, เป็นลม

  • ไตวาย: ปัสสาวะน้อย, บวมน้ำ

  • Hyperkalemia: ใจสั่น, อ่อนแรง

  • ตับวาย: ตัว/ตาเหลือง, สับสน

  • ไข้, หนาวสั่น, ปวดกล้ามเนื้อ

  • เจ็บหน้าอก, หัวใจเต้นผิดจังหวะ

• หากพบอาการรุนแรง หยุดยาและพบแพทย์ทันที

วิธีลดผลข้างเคียง

• รับประทานยาตามขนาดที่แพทย์สั่ง

• ดื่มน้ำเพียงพอเพื่อป้องกันขาดน้ำ

• หลีกเลี่ยงเกลือทดแทนที่มีโพแทสเซียม

• หากไอแห้ง: ดื่มน้ำอุ่น, อมลูกอม, หรือปรึกษาแพทย์เพื่อเปลี่ยนยา

• หากหน้ามืด: นอนราบและยกเท้าสูง แจ้งแพทย์

• หากมีผื่น, ปัสสาวะน้อย, หรือใจสั่น: หยุดยาและพบแพทย์

การลืมรับประทานยา

• หากลืมภายใน 6 ชม. รับประทานทันทีที่นึกได้

• หากเกิน 6 ชม. ข้ามมื้อนั้นและรับประทานมื้อถัดไป อย่ารับประทานสองเท่า

• แจ้งแพทย์หากลืมบ่อยหรือมีอาการ เช่น ความดันสูงหรือบวม

การรับประทานยาเกินขนาด

• อาการ: ความดันต่ำรุนแรง, หน้ามืด, ช็อก, Hyperkalemia

• ติดต่อโรงพยาบาลทันที อาจต้องให้สารน้ำหรือยาแก้ Hyperkalemia

การเก็บยา

• เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท ป้องกันแสงและความชื้น

• เก็บที่อุณหภูมิ 15-30°C

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ทิ้งยาที่หมดอายุโดยปรconsult

คำถามที่พบพบบบ่อย (FAQ)

1. Lisinopril ใช้รักษาอะไร?

   • รักษาความดันสูง, หัวใจล้มเหลว, และป้องกัน Post-MI

2. ทำไม Lisinopril ทำให้ไอแห้ง?

   • เพิ่ม Bradykinin ในปอด อาจดื่มน้ำอุ่นหรือปรconsult แพทย์

3. ต้องหลีกเลี่ยงอะไรเมื่อใช้ Lisinopril?

   • หลีกเลี่ยง NSAIDs, Aliskiren, และเกลือทดแทน

4. Lisinopril ปลอดภัยในหญิงตั้งครรภ์หรือไม่?

   • ประเภท D, หยุดยาและแจ้งแพทย์ทันทีหากตั้งครรภ์

5. หากมีไอแห้งหรือปัสสาวะน้อย จัดการอย่างไร?

   • หยุดยาและพบแพทย์ทันที

สรุป

Lisinopril เป็นยา ACE Inhibitor ที่มีประสิทธิภาพในการรักษาความดันโลหิตสูง, หัวใจล้มเหลว, และป้องกันภาวะ Post-MI ช่วยลดความดันและภาระหัวใจ การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากเสี่ยงต่อความดันต่ำ, Hyperkalemia, ไตวาย, และ Angioedema ผู้ป่วยควรตรวจเกลือแร่และไตสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยง NSAIDs, Aliskiren, และยาที่รบกวนโพแทสเซียม การปฏิบัติตามคำแนะนำและควบคุมอาหารโซเดียมต่ำจะช่วยให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

Captopril | Enalapril | Lisinopril | Perindopril | Ramipril |

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin