กลุ่มยารักษาไขมันในเลือดสูง Statins
กลุ่มยารักษาไขมันในเลือดสูง Statin เป็นยาที่รักษาไขมันในเลือดสูง โดยการยับสารบางอย่างในร่างกายที่จำเป็นต่อการสร้างไขมัน Cholesterol นอกจากนั้นยากลุ่มนี้ยังป้องการคราบไขมันที่มาเกาะกับผนังหลอดเลือดทำให้ป้องกันหลอดเลือดแข็ง
ยากลุ่ม Statin
HMG CoA reductase inhibitor [ statin ]
- ยาในกลุ่มนี้ประกอบด้วย Lovastatin[ 20-80 mg], Simvastatin [ 20-80mg ], Fluvastatin [20-80 mg ], Atrovastatin [10-80 mg]
- ยาในกลุ่มนี้ลด LDLได้ร้อยละ 18-55% เพิ่ม HDLได้ร้อยละ 5-15%และลด TGได้ร้อยละ 7-30%
- พบว่าการให้ยานี้เพื่อลดไขมันจะทำให้อัตราการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดลดลง
- ผลข้างเคียงของยาจะทำให้เกิดการอักเสบของกล้ามเนื้อและตับ
- ข้อห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีตับอักเสบเฉียบพลันและตับอักเสบเรื้อรังและห้ามใช้ร่วมกับยา cyclosporin ยารักษาเชื้อรา
ยาจะออกฤทธิ์ที่ตับทำให้ไขมัน LDL Chloresterol ลดลง
ประสิทธิภาพของยา
หากสามารถลดไขมัน LDL ได้ประมาณ 40 มก% จะสามารถลดอัตราการเสียชีวิตได้ร้อยละ 10 ลดอัตราการเสียชีวิตจากโรคหัวใจลงร้อยละ 20 แลดอัตราการเกิดโรคหัวใจได้ร้อยละ 23 ลดการเกิดโรคหลอดเลือดสมองได้ร้อยละ 17
เมื่อไรจึงจะใช้ยา Statin
การจะใช้ยา Statin เพื่อลดไขมันในเลือดมีองค์ประกอบที่พิจารณาอยู่สองประการ
- ประการแรกคือระดับไขมันในเลือด
- ความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจ
ไขมันในเลือดสูงจะหมายถึงระดับ total cholesterol levelเท่ากับหรือมากกว่า 240 (mg/dL) หรือไขมัน low-density lipoprotein cholesterol (LDL, or "bad" cholesterol)เท่ากับหรือมากกว่า 130 mg/dL แพทย์จะรักษาไขมันในเลือดสูงจะต้องมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด ปัจจัยเสี่ยงได้แก่
- ประวัติครอบครัวเป็นโรคไขมันหรือ โรคหลอดเลือดหัวใจ
- ไม่ออกกำลังกาย
- ความดันโลหิตสูง
- สุขภาพโดยทั่วไปไม่ดี
- เป็นโรคเบาหวาน
- อ้วนหรือน้ำหนักเกิน
- สูบบุหรี่
- โรคหลอดเลือดแข็ง
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการรักษาไขมันในเลือดสูง
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมจะเป็นวิธีการรักษาหลักในการลดไขมันในเลือด วิธีการได้แก่
หลังจากปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแล้วระดับไขมัน (LDL) cholesterol ของท่านยังสูง และหากมีปัจจัยเสี่ยงต่อโรคหัวใจ แพทย์จะพิจารณาให้ยาลดไขมัน statin เพื่อรักษาไขมันในเลือด
- ไขมันในเลือดสูง
- ความดันโลหิตสูง
- เป็นโรคเบาหวาน
- อ้วนหรือน้ำหนักเกิน
- ประวัติครอบครัวเป็นโรคหัวใจ
- ไม่ออกกำลังกาย
- ดื่มสุราอย่างมาก
- เครียด
- อายุมาก
- สูบบหรี่
- โรคหลอดเลือดแข็ง
รักษาไขมันในเลือดแล้วจะหยุดยาลดไขมันได้หรือไม่
การจะพิจารณาว่าจะหยุดยาหรือไม่มีหลักพิจารณาอยู่หลายประการ
- ระดับไขมันก่อนการรักษา หากไขมันก่อนการรักษาสูงมาก การควบคุมโดยใช้การออกกำลังกายและการคุมอาหารอาจจะไม่เพียงพอ อาจจะจำเป็นต้องใช้ยา
- ความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ หากมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจสูงก็ไม่ควรหยุดยา
- โรคประจำตัว หากท่านมีโรคประจำตัวที่เสี่ยงต่อการเกิดผลข้างเคียงของยา ถ้าไขมันไม่สูงมาก และท่านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมได้ดี ก็อาจจะหยุดยาได้
แต่หลังจากหยุดยาหรือลดยาท่านจะต้องปรับพฤติกรรม และไปตามแพทย์นัด
ผลข้างเคียงของยา
กล้ามเนื้ออักเสบ
พบได้ไม่บ่อย หากไม่จัดการก็อาจจะกลายเป็นกล้ามเนื้อถูกทำลายมากจนไตวาย ปัจจัยที่ส่งเสริมทำให้เกิดกล้ามเนื้ออักเสบได้แก่
- อายุมาก
- รูปร่างเล็ก
- เพศหญิง
- เป็นโรคตับหรือโรคไต
- ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย
- ดื่มสุรา
- รับประทานยาหลายชนิด
อาการปวดกล้ามเนื้อพบได้ร้อยละ5-10 โดยมีอาการที่สำคัญคือปวดกล้ามเนื้อ โดยทั่วไปเจาะเลือดหาระดับ CPK มักจะไม่สูง หากผู้ป่วยปวดไม่มากขึ้น และทนอาการปวดได้ก็แนะนำให้รับประทานยาต่อ หากปวดมากขึ้นจนทนไม่ได้หรือค่า CPK สูงก็ให้หยุดยา
ตับอักเสบ
พบว่าเกิดตับอักเสบร้อยละ 0.5-2%โดยจะต้องตรวจเลือดพบว่าค่า SGOTสูงมากว่าค่าปกติ3เท่า 2 ครั้งห่างกันเป็นสัปดาห์ เมื่อลดขนาดของยาค่านี้ก็จะลดลง
ผลข้างเคียงที่พบบ่อยแต่ไม่อันตรายได้แก่
- ปวดกล้ามเนื้อ พบบ่อยที่สุด
- คลื่นไส้
- ท้องร่วง
- ท้องผูก
ผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย
- ตับอักเสบเฉียบพลัน หากค่าผลเลือดไม่สูงมากก็รับประทานยาต่อ ยาที่จะส่งเสริมทำให้เกิดตับอักเสบได้แก่ gemfibrozil และ niacin
- ปัญหาเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ หากรับประทานยาในขนาดสูงจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดกล้ามเนื้ออักเสบ ในรายที่รุนแรงกล้ามเนื้อจะตาย และทำให้เกิดไตวาย
- เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
- มีรายงานว่ายานี้อาจจะทำให้ความจำเสื่อม แต่เมื่อหยุดยาอาการก็กลับสู่ปกติ
simvastatin atrovastatin rosuvastatin lovastatin
การใช้ยานี้ร่วมกับยาอื่น
ยานี้หากใช้ร่วมกับ gemfibrozil จะทำให้เกิดกล้ามเนื้ออักเสบเพิ่มมากขึ้น สำหรับยา fenofibrate, bezafibrate, หรือ ciprofibrate เกิดกล้ามเนื้ออักเสบได้น้อย