เป้าหมายของการรักษาภาวะไขมันในเลือดผิดปกติ

ระดับไขมันที่ต้องการ

การจัดระดับความรุนแรงของความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

จะแบ่งระดับความเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดจะมีสูตรคำนวณออกมาโดยมีปัจจัยที่พิจารณาคือเพศ อายุ ระดับความดันโลหิตตัวบน Systolic ระดับไขมันคอเลสเตอรอล ระดับไขมันคอเลสเตอรอลที่ดี ประวัติโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง ประวัติการสูบบุหรี่ มาคำนวณ จะให้ยาเมื่อความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดเกินร้อยละ7.5 ในระยะเวลา 10 ปี ตารางคำนวณคลิกที่นี่ ออกเป็น

ความเสี่ยงสูงมาก

ได้แก่ภาวะดังต่อไปนี้

• เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย เป็นอัมพาตหรืออัมพฤกษ หลอดเลือดแดงขาตีบ หรือจากการตรวจเช่น การฉีดสีหลอดเลือดหัวใจ การตรวจโดยการวิ่งสายพาน กาดวัดความหนาของหลอดเลือดที่คอ
• ผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่2 หรือผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่1ที่มีอวัยวะเสียหาย เช่นพบโปรตีนในปัสสาวะ หรือมีการเปลี่ยนแปลงทางตา
• ผู้ที่ไตเสื่อมมากโดยอัตราการกรองของไตต่ำกว่า 60
• อัตราเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด10ปีมากกว่าร้อยละ 10

ความเสี่ยงสูง

• ผู้ที่มีระดับไขมัน หรือระดับความดันโลหิตสูงมาก
• มีความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดอยู่ระหว่าง 5-10 %

ความเสี่ยงปานกลาง

• ผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดระหว่า1-5 %

ความเสี่ยงต่ำ

• ผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดน้อยกว่า1%

เป้าหมายของระดับไขมันหลังการรักษาจะขึ้นกับอัตราเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด

ผู้ที่มีอัตราเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดสูง(กลุ่มเสี่ยงสูงมาก และอัตราเกิดโรคมากกว่าร้อยละ10ใน10ปี

• ให้ลดระดับ LDL ให้ต่ำกว่า 70 มก%
• หรือลดระดับ LDL ลงจากดิมร้อยละ 50

สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดสูง(ความเสี่ยงสูง หรืออัตราการเกิดโรคหัวใจร้อยละ5-10)

• ให้ลดระดับ LDL ให้ต่ำกว่า 100 มก%

สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงปานกลาง(ความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือดร้อยละ1-5)

• ให้ลดระดับ LDL ให้ต่ำกว่า 115 มก%

สำหรับแนวทางเดิมจะใช้ระดับไขมันเป็นหลัก

LDL-Cใช้เป็นเป้าหมายสำหรับการกำหนดการรักษา โดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำเนินชีวิต(Total Lifestyle Change, TLC) และการรักษาด้วยยาในลำดับความเสี่ยงที่แตกต่างกัน

ตารางที่ 3.  เป้าหมายการรักษาและการกำหนดการรักษาตามลำดับความเสี่ยง

*กรณีที่ HDL-C>60 มก/ดล นับปัจจัยเสี่ยงลดลง 1 ข้อ อนึ่งในประชากรไทยอุบัติการของโรคหลอดเลือดหัวใจต่ำกว่าประชากรในประเทศแถบตะวันตก ดังนั้นประโยชน์จากการใช้ยาในกลุ่มนี้อาจไม่คุ้มค่า

ในผู้ป่วยที่เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจหรือมีโรคที่มีความเสี่ยงเทียบเท่า

การรักษาจัดเป็นการป้องกันทุติยภูมิ  (secondary prevention) ระดับเป้าหมายของLDL-Cในเลือดคือน้อยกว่า100มก/ดล ระดับLDL-Cที่เริ่มต้นให้การรักษาโดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำเนินชีวิต คือ ระดับมากกว่าหรือเท่ากับ100มก/ดล  ระดับLDL-Cที่พิจารณาให้การรักษาด้วยยาคือระดับมากกว่าหรือเท่ากับ 130มก/ดล ผู้ที่มีโรคหลอดเลือดหัวใจหากระดับLDL-Cอยู่ระหว่าง100-129มก/ดล ควรพิจารณาให้ยา ผู้ที่มีโรคที่มีความเสี่ยงเทียบเท่าโรคหลอดเลือดหัวใจพิจารณาให้ยาตามความเหมาะสม

ในผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยง2ข้อขึ้นไป 

การรักษาจัดเป็นการป้องกันปฐมภูมิ (primary prevention)  แก่ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงปานกลาง

• ระดับเป้าหมายของLDL-Cในเลือดคือ น้อยกว่า130มก/ดล 
• ระดับLDL-Cที่เริ่มต้นให้การรักษาโดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการดำเนินชีวิตคือ ระดับมากกว่าหรือเท่ากับ130มก/ดล
• ระดับLDL-Cที่พิจารณาให้การรักษาด้วยยาคือระดับมากกว่าหรือเท่ากับ160มก/ดล

ในผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยง0-1ข้อ

การรักษาจัดเป็นการป้องกันปฐมภูมิแก่ผู้ที่มีความเสี่ยงสูงไม่มาก

• ระดับเป้าหมายของLDL-Cในเลือดคือ น้อยกว่า 160มก/ดล
• ระดับLDL-Cที่เริ่มต้นให้การรักษาโดยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การดำเนินชีวิตคือ ระดับมากกว่าหรือเท่ากับ160มก/ดล
• ระดับLDL-Cที่พิจารณาให้การรักษาด้วยยาคือระดับมากกว่าหรือเท่ากับ190มก/ดล

การป้องกันทุติยภูมิได้ประโยชน์และเป็นที่ยอมรับ การควบคุมให้ระดับไขมันอยู่ในเกณฑ์ที่ต้องการ มักจำเป็นต้องใช้ทั้งอาหารและยาลดไขมัน แต่ถ้าเป็นการป้องกันปฐมภูมิ การรักษาควรเน้นหนักไปที่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การควบคุมอาหาร และการออกกำลังกาย หากระดับไขมันเกินเป้าหมายเพียงเล็กน้อย ยังไม่จำเป็นที่จะต้องใช้ยาลดไขมันเสมอไป เนื่องจากในประชากรไทยอุบัติการของโรคหลอดเลือดหัวใจต่ำกว่าประชากรในประเทศแถบตะวันตก ดังนั้นประโยชน์จากการใช้ยาในกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงปานกลางและสูงไม่มาก อาจไม่คุ้มค่าเพียงพอ

กรณีที่มีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงในเลือดร่วมด้วย (>200 มก/ดล) ให้ใช้ระดับnon-HDL-C เป็นเป้าหมายแทนการใช้ระดับLDL-C  โดยnon-HDL-C จะมีค่ามากกว่าLDL-C 30 มก/ดล ในทุกเป้าหมาย

การใช้อัตราส่วน Cholesterol

ในการประเมินความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจนอกจากจะใช้ระดับของไขมันแพทย์ ก็ยังมีการใช้อัตราส่วนของ คอเลสเตอรอลกับไขมัน HDL Cholesterol ในการรักษาแพทย์จะพยายามรักาาให้ค่านี้น้อยกว่า 5 แต่ค่าที่ดีคือ3.5

ตัวอย่างการคำนวณ หากเจาะเลือดได้ค่า Total cholesterol เท่ากับ 200 ค่า HDL เท่ากับ 40 อัตราส่วนจะเท่ากับ 5