Bisoprolol: คู่มือการใช้งานและข้อมูลสำคัญ

ยานี้คืออะไร

Bisoprolol (ไบโซโปรลอล) เป็นยาในกลุ่ม Beta-blockers (Beta-adrenergic receptor blockers) ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง (Hypertension), ภาวะหัวใจล้มเหลว (Heart Failure), อาการเจ็บหน้าอกจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Angina), และภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (Arrhythmia) ในบางกรณี ยานี้ช่วยลดอัตราการเต้นของหัวใจและความดันโลหิต ทำให้หัวใจทำงานหนักน้อยลง ในประเทศไทย มีจำหน่ายในชื่อการค้า เช่น Concor

กลไกการออกฤทธิ์

Bisoprolol ออกฤทธิ์โดย:

• ยับยั้งตัวรับ Beta-1 adrenergic ในหัวใจ ซึ่งลดการตอบสนองต่อ adrenaline และ noradrenaline

• ลดอัตราการเต้นของหัวใจ (Heart Rate) และแรงบีบตัวของหัวใจ (Cardiac Output) ทำให้หัวใจใช้ออกซิเจนน้อยลง

• ลดความดันโลหิตโดยลดการหดตัวของหลอดเลือด

• Bisoprolol มีความจำเพาะต่อตัวรับ Beta-1 (Cardioselective) จึงมีผลกระทบต่อปอดและหลอดเลือดส่วนปลายน้อยกว่ายา Beta-blockers รุ่นเก่า เช่น Propranolol

ยานนี้ใช้รักษาอะไร

Bisoprolol ใช้รักษา:

• ความดันโลหิตสูง (Hypertension)

• ภาวะหัวใจล้มเหลว(หัวใจวาย )  (Heart Failure) ร่วมกับยาอื่น เช่น ACE Inhibitors หรือ Diuretics

• เจ็บหน้าอกจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Angina) จากโรคหลอดเลือดหัวใจ

• ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (Arrhythmia) ในบางกรณี

ขนาดและรูปแบบยาที่ใช้รักษา

• รูปแบบยา: ยาเม็ดรับประทาน ขนาด 1.25 มก., 2.5 มก., 5 มก., 10 มก.

• ขนาดยา:

  • ความดันโลหิตสูงและอาการเจ็บหน้าอก: เริ่มต้น 2.5-5 มก./วัน ปรับเพิ่มได้ถึง 10-20 มก./วัน

  • ภาวะหัวใจล้มเหลว: เริ่มต้น 1.25 มก./วัน ค่อยๆ ปรับเพิ่มทุก 1-2 สัปดาห์ สูงสุดไม่เกิน 10 มก./วัน

  • ผู้ป่วยที่มีการทำงานของไตบกพร่อง:

    • อัตราการกรองไต (GFR) <40 มล./นาที: เริ่มต้น 2.5 มก./วัน

    • GFR <20 มล./นาที: ไม่เกิน 10 มก./วัน

  • ผู้ป่วยที่มีการทำงานของตับบกพร่อง: เริ่มด้วยขนาดต่ำและปรับตามคำแนะนำของแพทย์

• กลืนยาพร้อมน้ำ ห้ามเคี้ยวหรือบด แนะนำให้รับประทานตอนเช้า

ข้อแนะนำในการรับประทานยา

• รับประทานยาครั้งเดียวต่อวัน ในเวลาเดียวกันทุกวัน (แนะนำตอนเช้า) เพื่อรักษาระดับยาในร่างกาย

• รับประทานพร้อมหรือไม่พร้อมอาหารได้

• อย่าหยุดยาทันที ควรค่อยๆ ลดขนาดยาตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันอาการหัวใจเต้นเร็ว (Rebound Tachycardia) หรือโรครุนแรงขึ้น

• ควบคุมอาหารที่มีโซเดียมและไขมันต่ำ ลดน้ำหนัก (ถ้ามีน้ำหนักเกิน) ออกกำลังกายเบาๆ เช่น เดินเร็ว งดสูบบุหรี่ และลดความเครียด

• ตรวจวัดความดันโลหิตและชีพจรสม่ำเสมอ

• ตรวจสอบว่ามียาเพียงพอเมื่อต้องเดินทางหรือท่องเที่ยว

• พบแพทย์ตามนัดเพื่อประเมินผลการรักษาและปรับขนาดยา

ข้อห้ามในการใช้ยา

• ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มี:

  • หัวใจเต้นช้าเกินไป (Bradycardia, ชีพจร <60 ครั้ง/นาที)

  • ภาวะช็อกจากหัวใจ (Cardiogenic Shock)

  • น้ำท่วมปอด (Pulmonary Edema)

  • หัวใจล้มเหลวที่ควบคุมไม่ได้ (Decompensated Heart Failure)

  • โรคปอดรุนแรง เช่น หอบหืดรุนแรง (Asthma) หรือ COPD รุนแรง

  • ภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลันพร้อมภาวะแทรกซ้อน

  • Heart block ระดับ 2 หรือ 3 (2nd or 3rd degree AV block)

  • Pheochromocytoma ที่ไม่ได้รับการรักษา

  • แพ้ยา Bisoprolol หรือยาในกลุ่ม Beta-blockers

• ไม่แนะนำในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี

• หญิงตั้งครรภ์ในไตรมาส 2-3 หรือให้นมบุตร (ยานี้จัดอยู่ในประเภท D) ควรหลีกเลี่ยงเว้นแต่แพทย์พิจารณาว่าจำเป็น

ข้อระวังในการใช้ยา

• ใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้ที่มี:

  • โรคไตหรือตับบกพร่อง

  • โรคปอด เช่น หอบหืดหรือ COPD (อาจทำให้หายใจลำบาก)

  • เบาหวาน เนื่องจากอาจบดบังอาการน้ำตาลต่ำ (เช่น ใจสั่น)

  • โรคไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism) หรือทำงานน้อย (Hypothyroidism)

  • โรคหลอดเลือดส่วนปลายหรือโรคสะเก็ดเงิน (Psoriasis)

• ผู้สูงอายุ (>65 ปี) อาจไวต่อผลข้างเคียง เช่น วิงเวียนหรือความดันต่ำ

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ เนื่องจากอาจเพิ่มผลข้างเคียง เช่น วิงเวียน

• แจ้งแพทย์หากมีประวัติโรคหัวใจ โรคปอด โรคไต หรือใช้ยาอื่น เช่น ยาขับปัสสาวะ ยาความดัน หรือยาแก้คัดจมูก

ระหว่างที่ใช้ยาจะต้องระวังอาการหรือการตรวจพิเศษอะไร

• อาการที่ต้องระวัง:

  • หัวใจเต้นช้าเกินไปหรือผิดจังหวะ: วิงเวียน หน้ามืด เป็นลม อ่อนเพลีย

  • ความดันโลหิตต่ำ: มึนงง ลุกแล้วหน้ามืด

  • ภาวะหัวใจล้มเหลวกำเริบ: หายใจลำบาก เท้า/ข้อเท้าบวม น้ำหนักขึ้นเร็ว นอนราบไม่ได้

  • อาการแพ้ยา: ผื่น ลมพิษ หายใจลำบาก บวมใบหน้า ริมฝีปาก หรือคอ

  • อาการน้ำตาลต่ำในผู้ป่วยเบาหวาน: เหงื่อออก มือสั่น (อาจไม่รู้สึกใจสั่น)

  • อาการตับผิดปกติ: คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปัสสาวะสีเข้ม ดีซ่าน

  • อื่นๆ: หายใจมีเสียงหวีด ปวดศีรษะรุนแรง ซึมเศร้า นอนไม่หลับ ปวดขา

• การตรวจพิเศษ:

  • ตรวจวัดความดันโลหิตและชีพจรเป็นประจำ

  • ตรวจการทำงานของไต (GFR, CrCl) และตับ (LFT) ในผู้ที่มีความเสี่ยง

  • ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวาน

โรคหรือยาอื่นที่มีผลต่อการใช้ยา

• โรคที่อาจมีผล:

  • โรคไตหรือตับ อาจเพิ่มระดับยาในเลือด

  • เบาหวาน อาจบดบังอาการน้ำตาลต่ำ

  • โรคปอดหรือหอบหืด อาจทำให้หายใจลำบาก

  • โรคไทรอยด์หรือหลอดเลือดส่วนปลาย

• ยาที่อาจมีปฏิกิริยา:

  • เพิ่มผลของยา (ความดันต่ำหรือหัวใจเต้นช้า): Verapamil, Diltiazem, Amiodarone

  • ลดผลของยา: Rifampicin, NSAIDs (เช่น Ibuprofen)

  • เพิ่มความเสี่ยงน้ำตาลต่ำในผู้ป่วยเบาหวาน: Insulin, Sulfonylureas

  • ยาแก้คัดจมูก (Decongestants): อาจลดประสิทธิภาพของ Bisoprolol

• แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาหรืออาหารเสริมที่ใช้ทั้งหมด

ผลข้างเคียงหรือไม่พึงประสงค์ของยา

• พบบ่อย:

  • วิงเวียน มึนงง (โดยเฉพาะเมื่อเริ่มยา)

  • อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย

  • ปวดศีรษะ

  • มือเท้าเย็น

  • ท้องเสียหรือท้องผูก

• พบน้อย:

  • หัวใจเต้นช้าเกินไป (Bradycardia)

  • ความดันโลหิตต่ำ (Hypotension)

  • หายใจลำบากหรือมีเสียงหวีดในผู้ป่วยที่มีปัญหาปอด

  • ซึมเศร้า นอนไม่หลับ ฝันร้าย

  • อาการแพ้ เช่น ผื่น ลมพิษ

  • ปวดกล้ามเนื้อ ตะคริว หรือปวดขา

  • อาการตับผิดปกติ เช่น ดีซ่าน ปัสสาวะสีเข้ม

• หากพบอาการรุนแรง เช่น วิงเวียนรุนแรง หายใจลำบาก เท้าบวม ชีพจรเต้นช้าผิดปกติ หรือดีซ่าน ให้หยุดยาและพบแพทย์ทันที

วิธีลดหรือป้องกันผลข้างเคียง

• ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ เพื่อป้องกันวิงเวียนหรือหน้ามืด

• ดื่มน้ำมากๆ หากมีอาการท้องเสียหรือท้องผูก และระวังเรื่องอาหาร

• ปรึกษาเภสัชกรเกี่ยวกับยาแก้ปวดหากปวดศีรษะ หรือพบแพทย์หากอาการไม่ดีขึ้น

• หากมือเท้าเย็นหรือนอนไม่หลับ ปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาปรับยา

• หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์เพื่อลดอาการวิงเวียน

• หยุดยาและพบแพทย์ทันทีหากมีอาการหายใจขัด เท้าบวม เจ็บหน้าอก หรือชีพจรผิดปกติ

หากลืมรับประทานยา

• หากลืมรับประทานยาและยังไม่ถึงเวลารับประทานครั้งถัดไป ให้รับประทานทันทีที่จำได้

• หากใกล้ถึงเวลาราคาครั้งถัดไป ให้ข้ามมื้อที่ลืมและรับประทานตามปกติ

• ห้ามรับประทานยาครั้งละสองเท่าเพื่อชดเชย

หากรับประทานยาเกินขนาด

• หากรับประทานยาเกินขนาดและมีอาการ เช่น วิงเวียนรุนแรง หัวใจเต้นช้า หายใจลำบาก หรือเป็นลม ให้ติดต่อโรงพยาบาลหรือศูนย์พิษวิทยาทันที

• อาจต้องเข้ารับการรักษาด้วยยา เช่น Glucagon หรือการล้างท้อง

การเก็บยา

• เก็บยาที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) ในที่แห้งและพ้นจากแสงแดด

• เก็บให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง

• ตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้ยา

เปรียบเทียบกับยา Beta-blockers อื่น

Bisoprolol เป็น Beta-blocker ที่มีความจำเพาะต่อตัวรับ Beta-1 (Cardioselective) เปรียบเทียบกับยาในกลุ่มเดียวกัน มีดังนี้:

• Atenolol:

  • ความเหมือน: Cardioselective ใช้รักษาความดันโลหิตสูงและ อาการเจ็บหน้าอก

  • ความแตกต่าง: Atenolol ออกฤทธิ์สั้นกว่า (ต้องรับประทานวันละ 1-2 ครั้ง) และไม่แนะนำในหัวใจล้มเหลวเท่า Bisoprolol

• Metoprolol:

  • ความเหมือน: Cardioselective ใช้รักษาความดันโลหิตสูง หัวใจล้มเหลว และเจ็บหน้าอก

  • ความแตกต่าง: Metoprolol มีรูปแบบทั้งออกฤทธิ์สั้น (Tartrate) และยาว (Succinate) อาจต้องรับประทานบ่อยกว่า Bisoprolol ในบางสูตร

• Propranolol:

  • ความเหมือน: ใช้รักษาความดันโลหิตสูงและหัวใจเต้นผิดจังหวะ

  • ความแตกต่าง: ไม่จำเพาะต่อ Beta-1 (Non-selective) มีผลต่อปอดมากกว่า จึงไม่เหมาะกับผู้ป่วยหอบหืด Bisoprolol มีความปลอดภัยมากกว่าในผู้ป่วยที่มีปัญหาปอด

• ข้อดีของ Bisoprolol:

  • ออกฤทธิ์ยาว รับประทานวันละครั้ง

  • Cardioselective ลดผลกระทบต่อปอด

  • เหมาะสำหรับภาวะหัวใจล้มเหลว

• ข้อจำกัด:

  • อาจบดบังอาการน้ำตาลลงในผู้ป่วยเบาหวาน

  • ต้องปรับขนาดยาในผู้ป่วยโรคไตหรือตับ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

1. Bisoprolol ใช้รักษาอะไรได้บ้าง?
   Bisoprolol ใช้รักษาความดันโลหิตสูง ภาวะหัวใจล้มเหลว อาการเจ็บหน้าอกจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด และหัวใจเต้นผิดจังหวะในบางกรณี

2. สามารถหยุดยา Bisoprolol ทันทีได้หรือไม่?
   ไม่ควรหยุดยาทันที เพราะอาจทำให้หัวใจเต้นเร็วหรืออาการรุนแรงขึ้น ต้องค่อยๆ ลดขนาดยาตามคำแนะนำของแพทย์

3. Bisoprolol ปลอดภัยในผู้ป่วยเบาหวานหรือไม่?
   สามารถใช้ได้ แต่ต้องระวังอาจบดบังอาการน้ำตาลต่ำ (เช่น ใจสั่น) ควรตรวจระดับน้ำตาลในเลือดสม่ำเสมอ

4. หากมีอาการวิงเวียนขณะใช้ Bisoprolol ควรทำอย่างไร?
   นอนราบหรือลุกช้าๆ จากที่นั่ง หากอาการรุนแรงหรือต่อเนื่อง ปรึกษาแพทย์ทันที

5. Bisoprolol สามารถใช้ในผู้ป่วยโรคปอด เช่น COPD ได้หรือไม่?
   ใช้ได้ในกรณีไม่รุนแรง เนื่องจาก Bisoprolol เป็นยา Cardioselective แต่ต้องใช้ด้วยความระวังและปรึกษาแพทย์

สรุป

Bisoprolol เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาความดันโลหิตสูง ภาวะหัวใจล้มเหลว และอาการเจ็บหน้าอก โดยลดอัตราการเต้นของหัวใจและความดันโลหิต การใช้ยาต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากอาจเกิดผลข้างเคียง เช่น วิงเวียน หัวใจเต้นช้า หรือหายใจลำบาก ผู้ป่วยควรตรวจวัดความดันและชีพจรสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงการหยุดยาทันที และปรับพฤติกรรม เช่น ลดอาหารเค็มและออกกำลังกาย เพื่อให้การรักษาปลอดภัยและได้ผลดี

atenolol | bisoprolol | metoprolol | propanolol |

วันที่เรียบเรียง: 10 มิถุนายน 2568
ผู้เรียบเรียง: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

 

• ยาลดความดัน ACEI
• ยาลดความดันกลุ่ม ARB
• ยาปิดกั้นเบต้าBeta blocker
• ยาปิดกั้นแคลเซี่ยม
• ยาขับปัสสาวะ
• ยาต้านเกล็ดเลือด
• ยาต้านการแข็งตัวของเลือด
• ยา Digoxin
• ยาละลายลิ่มเลือด
• ยาขยายหลอดเลือดหัวใจ
• ยา Prazosin
• ยา Doxazosin