หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน | อาหารเพื่อสุขภาพ
Metoprolol: ข้อมูลยาและแนวทางการใช้อย่างปลอดภัย
วันที่เผยแพร่: 24 มิถุนายน 2568
ผู้เขียน: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภานุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
ที่มา: SiamHealth.net
ยานี้คืออะไร
Metoprolol (ชื่อสามัญ: เมโทโพรลอล; ชื่อการค้าในไทย เช่น Betaloc, Lopresor) เป็นยาในกลุ่ม Beta-Blockers (ตัวบล็อกเบต้า) ใช้ลดอัตราการเต้นของหัวใจ ความดันโลหิต และภาระงานของหัวใจ มีสองรูปแบบหลัก:
-
Metoprolol Tartrate: ออกฤทธิ์สั้น ใช้ในอาการเฉียบพลัน เช่น หลังหัวใจวาย
-
Metoprolol Succinate: ออกฤทธิ์นาน ใช้ควบคุมอาการระยะยาว เช่น ความดันโลหิตสูง ยานี้มีรูปแบบยาเม็ดรับประทาน (25, 50, 100 มก.) และยาฉีด มักใช้ในผู้ป่วยโรคหัวใจและความดันโลหิตสูง
กลไกการออกฤทธิ์
Metoprolol ออกฤทธิ์โดยยับยั้งตัวรับเบต้า-1 (Beta-1 Receptors) ในหัวใจและหลอดเลือด ส่งผลให้:
-
ลดอัตราการเต้นของหัวใจ (Heart Rate)
-
ลดแรงบีบตัวของหัวใจ (Contractility)
-
ลดความดันโลหิตโดยลดการหลั่งเรนิน
-
ลดความต้องการออกซิเจนของหัวใจ ป้องกันอาการเจ็บหน้าอก กลไกนี้ช่วยลดภาระงานของหัวใจและป้องกันภาวะแทรกซ้อนในโรคหัวใจ
Metoprolol รักษาโรคอะไร
-
ความความดันโลหิตสูงดันโลหิตสูง (Hypertension): ลดความดันโลหิตในผู้ใหญ่
-
อาการอาการปวดเค้นอกเจ็บหน้าอก (Angina Pectoris): บรรเทาอาการจากโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ
-
ภาวะล้มเหลวหัวใจ(Heart Failure): ปรับปรุงการทำงานของหัวใจ
-
กล้ามเนื้อหัวใจตาย (Myocardial Infarction): ป้องกันการเกิดซ้ำและเพิ่มโอกาสรอดชีวิต
-
หัวใจเต้นผิดจังหวะ (Arrhythmias): ควบคุมจังหวะหัวใจ เช่น หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
-
ในประเทศไทย: พบในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงและผู้รอดชีวิตจากหัวใจวาย ซึ่งเป็นปัญหาสุขภาพหลักในผู้สูงอายุ
ขนาดและวิธีการใช้ยา
ขนาดยาขึ้นอยู่กับอาการและรูปแบบยา:
-
Metoprolol Tartrate (ออกฤทธิ์สั้น):
-
ความดันโลหิตสูง: 25-100 มก./วัน แบ่ง 1-2 ครั้ง สูงสุด 400 มก./วัน
-
เจ็บหน้าอก: 100-400 มก./วัน แบ่ง 2 ครั้ง
-
หลังหัวใจวาย: 25-100 มก. วันละ 2 ครั้ง
-
-
Metoprolol Succinate (ออกฤทธิ์นาน):
-
ความดันโลหิตสูง: 25-100 มก. วันละครั้ง สูงสุด 400 มก./วัน
-
หัวใจล้มเหลว: เริ่ม 12.5-25 มก. วันละครั้ง สูงสุด 200 มก./วัน
-
-
ยาฉีด: ใช้ในโรงพยาบาลสำหรับอาการเฉียบพลัน
-
วิธีใช้:
-
รับประทานพร้อมหรือไม่มีอาหาร กลืนยาพร้อมน้ำ
-
รับประทานสม่ำเสมอตามเวลา อย่าหยุดยาทันที
-
ปรับขนาดทุก 1-2 สัปดาห์ตามแพทย์สั่ง
-
-
หมายเหตุ: ผู้ป่วยตับหรือไตอาจต้องใช้ขนาดต่ำ
ในประเทศไทย: มักใช้ Metoprolol Tartrate 50-100 มก. สำหรับความดันโลหิตสูง และติดตามผลทุก 4-6 สัปดาห์
ข้อแนะนำในการใช้ยา
-
ใช้ยาตามแพทย์สั่ง อย่าหยุดยาทันที เพราะอาจทำให้อาการเจ็บหน้าอกหรือหัวใจวายกำเริบ
-
วัดความดันโลหิตและชีพจรสม่ำเสมอ
-
ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ เพื่อป้องกันหน้ามืด
-
พกยาติดตัวเมื่อเดินทาง และตรวจสอบว่ามียาเพียงพอ
-
ปฏิบัติตามคำแนะนำแพทย์ เช่น ลดอาหารเค็มและไขมัน ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
-
แจ้งแพทย์หากตั้งครรภ์หรือวางแผนตั้งครรภ์
ข้อระวังในการใช้ยา
-
กลุ่มเสี่ยง:
-
ผู้ป่วยโรคหืดหรือ COPD: เสี่ยงหายใจลำบากหรือหอบหืดกำเริบ
-
ผู้ป่วยเบาหวาน: อาจปิดบังอาการน้ำตาลในเลือดต่ำ
-
ผู้ป่วยโรคตับหรือไต: ต้องใช้ขนาดต่ำ
-
ผู้สูงอายุ: เสี่ยงความดันต่ำหรือหัวใจเต้นช้า
-
-
หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์ เพราะอาจเพิ่มอาการเวียนศีรษะ
-
ระวังการขับรถหากรู้สึกหน้ามืดหรืออ่อนเพลีย
-
ก่อนผ่าตัด แจ้งแพทย์ว่ากำลังใช้ยานี้
-
ในประเทศไทย: แจ้งแพทย์หากใช้สมุนไพร เช่น โสมหรือขิง ซึ่งอาจรบกวนความดัน
ข้อห้ามในการใช้ยา
-
ผู้ที่แพ้ Metoprolol หรือ Beta-Blockers อื่น
-
ผู้ที่มีหัวใจเต้นช้ารุนแรง (Severe Bradycardia, <45 ครั้ง/นาที)
-
ผู้ที่มีภาวะช็อกจากหัวใจ (Cardiogenic Shock)
-
ผู้ที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวที่ควบคุมไม่ได้
-
ผู้ป่วยโรคหืดรุนแรงหรือ COPD ขั้นรุนแรง
-
ผู้ที่มี Sick Sinus Syndrome หรือ AV Block ระดับ 2-3 โดยไม่มีเครื่องกระตุ้นหัวใจ
อาการที่ต้องระวัง
-
หัวใจเต้นช้าเกินไป (<50 ครั้ง/นาที) หรือผิดจังหวะ
-
หน้ามืด เวียนศีรษะ หรือเป็นลม
-
หายใจลำบาก หายใจมีเสียงวี๊ด หรือหอบ
-
บวมที่ข้อเท้า มือ หรือเท้า น้ำหนักขึ้น
-
คลื่นไส้ อาเจียน ปัสสาวะสีเข้ม หรือดีซ่าน
หากมีอาการเหล่านี้: หยุดยาและติดต่อแพทย์ทันที หรือโทร 1669 ในประเทศไทย
อาการอะไรที่บอกว่าแพ้ยารุนแรง
อาการแพ้ยารุนแรง (Anaphylaxis) เป็นภาวะฉุกเฉิน:
-
ผื่นแดง ลมพิษ หรือบวมที่หน้า, ลิ้น, คอ
-
หายใจลำบากหรือหายใจมีเสียงวี๊ด
-
ความดันโลหิตต่ำรุนแรง
-
ใจสั่นหรือหมดสติ
การปฏิบัติ: หยุดยา เรียกรถพยาบาล (1669) หรือไปโรงพยาบาลทันที
ปฏิกิริยาระหว่างยา
-
ยาที่ต้องระวัง:
-
ยาลดความดันอื่น (เช่น Verapamil, Diltiazem): เสี่ยงหัวใจเต้นช้าและความดันต่ำ
-
NSAIDs (เช่น Ibuprofen): ลดประสิทธิภาพยา
-
ยาต้านซึมเศร้า (เช่น SSRIs): เสี่ยงหัวใจเต้นช้า
-
ยารักษาเบาหวาน (เช่น Insulin): ปิดบังอาการน้ำตาลต่ำ
-
Cimetidine: เพิ่มระดับ Metoprolol ในเลือด
-
-
วิธีป้องพันกัน:
-
แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาและสมุนไพรทั้งหมด
-
ในประเทศไทย: ระวังสมุนไพร เช่น ขิงหรือโสม ซึ่งอาจส่งผลต่อความดัน
-
ผลข้างเคียงของยา
ที่พบบ่อย
-
อ่อนเพลียหรือเหนื่อยล้า
-
เวียนศีรษะหรือหน้ามืด
-
มือเท้าเย็น
-
คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย หรือท้องผูก
-
นอนไม่หลับ ฝันร้าย หรือสับสน
ที่รุนแรง (พบน้อย)
-
หัวใจเต้นช้ารุนแรง (Bradycardia)
-
หายใจลำบากหรือหอบหืดกำเริบ
-
ความดันโลหิตต่ำรุนแรง
-
อาการแพ้ยา (เช่น ลมพิษ, หายใจลำบาก)
-
ซึมเศร้า ความจำเสื่อม หรือ ดีซ่าน
หากพบผลข้างเคียงรุนแรง: ติดต่อแพทย์ทันที
วิธีลดผลข้างเคียง
-
เวียนศีรษะ: ลุกจากที่นั่งหรือนอนช้าๆ
-
อ่อนเพลีย: พักผ่อนให้เพียงพอและดื่มน้ำ
-
มือเท้าเย็น: สวมถุงเท้าหรือถุงมือในที่เย็น
-
นอนไม่หลับหรือฝันร้าย: แจ้งแพทย์เพื่อปรับยา
-
หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และคาเฟอีน ซึ่งอาจเพิ่มผลข้างเคียง
-
ตรวจชีพจรและความดันโลหิตเป็นระยะ
การเก็บยา
-
เก็บที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) ในที่แห้ง หลีกเลี่ยงแสงแดดและความชื้น
-
เก็บในภาชนะเดิม ปิดสนิท พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง
-
อย่าเก็บในห้องน้ำหรือตู้เย็น
-
ตรวจสอบวันหมดอายุก่อนใช้
-
ทิ้งยาที่หมดอายุที่จุดรับยาคืนในโรงพยาบาลหรือร้านยา
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
-
Metoprolol รักษาอะไร?
รักษาความดันโลหิตสูง, เจ็บหน้าอก, หัวใจล้มเหลว, หัวใจเต้นผิดจังหวะ, และป้องกันหลังหัวใจวาย -
สามารถหยุดยานี้ทันทีได้หรือไม่?
ห้ามหยุดทันที ต้องค่อยๆ ลดขนาดภายใน 2 สัปดาห์ตามแพทย์สั่ง -
Metoprolol เหมาะกับผู้ป่วยหืดหรือไม่?
ระวังในผู้ป่วยหืด อาจทำให้หายใจลำบาก ต้องปรึกษาแพทย์ -
ทำอย่างไรหากลืมใช้ยา?
ใช้ทันทีที่นึกได้ แต่ถ้าใกล้เวลาครั้งถัดไป ข้ามไป อย่าใช้ยาเพิ่ม -
ใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์ปลอดภัยหรือไม่?
จัดอยู่ในประเภท C ใช้เมื่อจำเป็นและต้องปรึกษาแพทย์
สรุป
Metoprolol เป็นยา Beta-Blocker ที่มีประสิทธิภาพในการรักษาความดันโลหิตสูง อาการเจ็บหน้าอก หัวใจล้มเหลว และป้องกันภาวะแทรกซ้อนในโรคหัวใจ การใช้ยาต้องปฏิบัติตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด ระวังผลข้างเคียง เช่น หัวใจเต้นช้า อ่อนเพลีย หรือหายใจลำบาก และหลีกเลี่ยงในผู้ป่วยหืดรุนแรง ผู้ป่วยในประเทศไทยควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร และติดตามการรักษาอย่างสม่ำเสมอเพื่อใช้ยาอย่างปลอดภัยและเหมาะสม
atenolol | bisoprolol | metoprolol | propanolol |
