การติดเชื้อราAspergillosis

เชื้อที่เป็นสาเหตุคือเชื้อราในกลุ่มAspergillus สามารถทำให้เกิดการติดเชื้อในร่างกายได้หลายระบบได้แก่ หู ตา จมูก ไซนัส และปอด การติดเชื้อรานี้บางคนเชื้อจะลุกลามไปยังกระดูก สมอง เยื่อหุ้มสมองเชื้อราชนิดนี้ติดต่อโดยการที่หายใจเอาสปอร์เข้าไปในปอดทำให้เกิดติดเชื้อที่ปอด แม้ว่าสปอร์ของราชนิดนี้จะมีอยู่ในอากาศ แต่คนปกติเมื่อหายใจได้รับเชื้อรานี้มักจะไม่เกิดโรค แต่สำหรับคนที่มีภูมิคุ้มกันไม่ดี เช่นได้รับเคมีบำบัด ได้รับยาsteroid มะเร็ง หรือผู้ที่ใส่เครื่องช่วยหายใจหรือโรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง เมื่อได้รับเชื้อนี้จะทำให้เกิดการติดเชื้อที่ปอด ผู้ที่ติดเชื้อนี้มักจะเสียชีวิตเนื่องจาก

เชื้อมักจะเกิดในคนที่มีภูมิคุ้มกันไม่ดีเป็นพื้นฐาน เช่นผู้ป่วยมะเร็งหรือผู้ที่ได้รับเคมีบำบัด
ยาที่ใช้รักษาเชื้อราชนิดนี้ยังให้ผลไม่ดีนัก

สาเหตุ

เชื้อAspergillus เป็นรูปแท่งมีลักษณะที่สำคัญคือมีการแตกแขนงเป็นมุม 45 องศา เป็นเชื้อราที่พบได้ทุกหนแห่งโดยเฉพาะในดิน น้ำ เศษใบไม้ที่หมักหมม และยังพบได้ตามระบบปรับอากาศ เชื้อที่เป็นสาเหตุได้แก่ A. fumigatus and A. flavus ร่างกายจะได้รับเชื้อนี้โดยการหายใจเอาสปอร์เข้าไป แต่บางคนก็เกิดการติดเชื้อราในหู โดยทั่วไปภูมิของร่างกาย สามารถที่จะกำจัดเชื้อนี้ออกจากร่างกาย หากร่างกายไม่สามารถกำจัดเชื้อนี้ออกจากร่างกาย ก็จะทำให้เกิดการติดเชื้อได้หลายรูปแบบดังต่อไปนี้

Allergic bronchopulmonary aspergillosis (ABPA)

การวินิจฉัยทำได้ยากเนื่องจากอาการของผู้ป่วยเหมือนอาการไข้หวัดหรือหอบหืดที่ผู้ป่วยเป็นอยู่ นอกจากนั้นเรายังสามารถพบเชื้อนี้อาศัยอยู่ในทางเดินหายใจของคนปกติ การวินิจฉัยสามารถทำได้โดยการส่องกล้องเข้าไปในปอดแล้วใช้น้ำล้างเอาเชื้อไปส่งตรวจ หรือจากการใช้ตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจ พบการติดเชื้อในผู้ป่วยที่เป็นโรคหอบหืดโดยเฉพาะผู้ที่ได้รับประทานยาsteroid เป็นเวลานาน หรือเป็นโรคcystic fibrosis การติดเชื้อนี้ไม่รุนแรงผู้ป่วยมักจะมีอาการดังนี้

สำหรับคนที่เป็นหอบหืดมักจะมีอาการหอบเพิ่ม
ไข้ครั้นเนื้อครั้นตัว
ไอ ไอมีเสมหะปนเลือด น้ำหนักลด หายใจหอบ
บางรายมีอาการไซนัสอักเสบร่วมด้วย

การวินิจฉัยAllergic bronchopulmonary aspergillosis (ABPA)

ผู้ป่วยในกลุ่มนี้มักจะมีความผิดปกติหลายอย่างเช่น มีหอบหืด เจาะเลือดพบเม็ดเลือดที่เรียกว่าeosinophil สูง มีระดับภูมิคุ้มกันIgE สูง x-ray ปอดพบมีรอยโรค การรักษา Allergic bronchopulmonary aspergillosis (ABPA) การติดเชื้อชนิดนี้ไม่จำเป็นต้องให้ยาฆ่าเชื้อรา การรักษาเพียงให้การรักษาโรคหอบหืด หากก้อนมีขนาดโตและผู้ป่วยมีอาการไอเป็นเลือดก็อาจจะต้องผ่าตัดเนื่องจากโรคนี้เป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้การรักษาต้องให้ steroid ชนิดกิน

Aspergilloma

หมายถึงการติดเชื้อราในปอดที่เชื้อราก่อตัวเป็นก้อนในปอด การติดเชื้อชนิดนี้มักจะเกิดบนแผลเป็นของผู้ป่วยที่เคยเป็นวัณโรคหรือมีพังผืดที่ปอด ผู้ป่วยมักจะไม่มีอาการ พบได้จากการx-ray ปอด หากมีอาการจะมาด้วยเรื่องไอมีเสมหะมีเลือด บางรายอาจจะออกมากจนถึงกับเสียชีวิต

การวินิจฉัยAspergilloma

จากx-ray พบก้อนในตำแหน่งวัณโรค
computer x-ray อาจจะพบก้อนในตำแหน่งโพรงฝี

การรักษา

หากไม่มีอาการก็ไม่ต้องทำอะไร หากไอมีเลือดออกต้องผ่าตัดเอาก้อนออก

Invasive fungal infection

หมายถึงการติดเชื้อราที่แพร่กระจายไปอวัยวะต่างของร่างกายตามหลอดเลือด ในระยะนี้ผลการรักษามักจะไม่ได้ผล Invasive fungal infection ผู้ป่วยที่มีระบบภูมิคุ้มกันไม่ดี และมีอาการหลายระบบ มีอัตราการเสียชีวิตสูง อาการที่สำคัญคือ

ประมาณร้อยละ 25-30%จะไม่มีอาการ
ส่วนใหญ่มาด้วยเรื่องปอดบวม
ผู้ป่วยจะมีไข้
แน่นหน้าอก ไอเล็กน้อย
บางรายอาจจะมีอาการเจ็บหน้าอกเนื่องจากปอดแตก มีลมรั่วในปอด
ในรายที่เป็นรุนแรงปัสสาวะจะมีเลือดปน บางคนปัสสาวะออกน้อย
การติดเชื้ออาจจะแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่น เช่นกระดูก สมอง

ปัจจัยเสี่ยงของการติดเชื้อ Invasive Aspergillsis

ผู้ที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ
ผู้ที่มีการเปลี่ยนอวัยวะ
ผู้ที่มีการปลูกถ่ายไขกระดูก
สภาวะที่มีเชื้อaspergillus มากซึ่งสามารถแก้ไขโดยการติดเครื่องกรองอากาศที่มีแผ่นกรอง HEPA filters จัดระบบไหลเวียนของอากาศในห้อง การป้องกันนี้เหมาะสำหรับหน่วยงานที่มีผู้ป่วยมากๆ

การวินิจฉัย Invasive Aspergillsis

สำหรับผู้ที่มีการติดเชื้อนี้ที่ปอดการx-ray ปอดจะช่วยในการวินิจฉัย

พบโพรงฝีที่ปอด
เป็นก้อนเล็กในปอด หลายก้อนหรือก้อนเดียว
ไม่พบน้ำในช่องเยื่อหุ้มปอด
x-ray computer จะพบลักษณะเฉพาะคือhalo ตรงกลางใส ส่วนรอบทึบ

Cerebral aspergillosis

หมายถึงรูปแบบของการติดเชื้อ Invasiveaspergillosis ซึ่งเชื้อมีการแพร่กระจายไปที่สมอง

พบได้ร้อยละ 10-20%ของผู้ป่วยที่มีการติดเชื้อชนิด Invasiveaspergillosis
ผู้ป่วยจะมีอาการปวดศีรษะ อ่อนแรงแขนขาข้างใดข้างหนึ่ง ซึมลง
ไข้

การวินิจฉัยCerebral aspergillosis

ทำx-ray computer ปอดหรือสมอง หากพบเป็นก้อนหรือโพรงฝี ให้ใช้เข็มเจาะเอาหนองไปตรวจหาเชื้อที่เป็นสาเหตุ

การรักษา

เนื่องจากเมื่อติดเชื้อนี้แล้วอัตราการตายจะสูง ดังนั้นหากมีผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง เช่นผู้ป่วยมะเร็ง เม็ดเลือดขาวต่ำ หรือผู้ที่ปลูกถ่ายอวัยวะ ควรจะป้องกันโดยการจัดระบบอากาศแบบlaminar air flow ติดเครื่องกรองอากาศที่มีHepa filter
สำหรับการติดเชื้อชนิด Invasive fungal infection จะมีอัตราการตายประมาณ 50-95%และเสียชีวิตเร็ว
หากพบว่าเม็ดเลือดขาวต่ำเกินไปก็ลดยาที่กดภูมิคุ้มกัน
การให้ยารักษาจะให้ยา 2 ชนิดคือ Amphotericin B และ Itraconazole