โรคจอประสาทตาเสื่อม (AMD): ทุกเรื่องที่ต้องรู้เพื่อปกป้องการมองเห็น

ภาพตรงหน้าเริ่มเบลอ? เส้นตรงที่เคยเห็นกลับดูบิดเบี้ยว? หรือมีจุดดำบดบังอยู่กลางภาพ? อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของ โรคจอประสาทตาเสื่อมตามอายุ (Age-Related Macular Degeneration หรือ AMD) ภัยเงียบที่เป็นสาเหตุอันดับต้นๆ ของการสูญเสียการมองเห็นในผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป

แม้โรคนี้จะไม่ทำให้ตาบอดสนิท แต่การสูญเสียการมองเห็นส่วนกลางไป ย่อมส่งผลกระทบมหาศาลต่อชีวิตประจำวัน ตั้งแต่การอ่านหนังสือ การขับรถ ไปจนถึงการจดจำใบหน้าของคนที่คุณรัก บทความนี้จะพาคุณไปทำความเข้าใจโรค AMD อย่างละเอียด เพื่อให้คุณสามารถรับมือและดูแลดวงตาได้อย่างทันท่วงที

โรคจอประสาทตาเสื่อม (AMD) คืออะไร? ใครบ้างที่เสี่ยง?

AMD คือภาวะที่เกิดจากความเสื่อมของ มาคูลา (Macula) ซึ่งเป็นจุดรับภาพเล็กๆ แต่สำคัญที่สุดบริเวณกลางจอประสาทตา ทำหน้าที่ช่วยให้เรามองเห็นภาพตรงหน้าได้คมชัด เมื่อมาคูลาถูกทำลาย การมองเห็นส่วนกลางจึงเริ่มมีปัญหา

กลุ่มเสี่ยงหลักของโรค AMD:

• อายุ: ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไปมีความเสี่ยงสูง และความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้นตามอายุ

• การสูบบุหรี่: เป็นปัจจัยเสี่ยงที่รุนแรงที่สุด เพิ่มโอกาสเกิดโรคได้ 2-3 เท่า

• พันธุกรรม: หากมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคนี้ คุณจะมีความเสี่ยงสูงขึ้น

• เชื้อชาติ: พบได้บ่อยในคนผิวขาว (Caucasian)

• โรคประจำตัว: โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง และคอเลสเตอรอลสูง

• ไลฟ์สไตล์: การรับประทานอาหารที่มีไขมันสูงและไม่ออกกำลังกาย

สังเกตอาการเตือน: คุณเข้าข่ายหรือไม่?

ในระยะแรกเริ่ม AMD มักไม่แสดงอาการที่ชัดเจน แต่เมื่อโรคลุกลาม อาจพบสัญญาณเตือนเหล่านี้:

• มองเห็นภาพตรงกลางไม่ชัด หรือพร่ามัว

• เห็นเส้นตรงกลายเป็นเส้นโค้ง หรือบิดเบี้ยว

• ต้องการแสงสว่างมากขึ้นในการอ่านหนังสือ

• ความสามารถในการมองเห็นสีลดลง

• มีจุดมืดหรือจุดบอดเกิดขึ้นกลางภาพ

ชนิดและระยะของโรค: แห้ง (Dry) vs เปียก (Wet)

2.อาการและระยะของโรค

ในระยะเริ่มต้นและระยะกลางของ AMD มักจะไม่มีอาการที่สังเกตได้ชัดเจน การวินิจฉัยจึงต้องอาศัยการตรวจตาอย่างละเอียดเท่านั้น

• ระยะเริ่มต้น (Early AMD): ตรวจพบ ดรูเซน (Drusen) ซึ่งเป็นเม็ดสีเหลืองขนาดกลาง-เล็กใต้จอประสาทตา ผู้ป่วยมักไม่มีอาการตาพร่ามัว

• ระยะกลาง (Intermediate AMD): ตรวจพบดรูเซนขนาดใหญ่ หรือมีการเปลี่ยนแปลงของเม็ดสีใต้จอประสาทตา ผู้ป่วยส่วนใหญ่ยังไม่มีอาการ แต่บางรายอาจเริ่มมีการมองเห็นลดลงเล็กน้อย

• ระยะสุดท้าย (Late AMD): เป็นระยะที่จอประสาทตาถูกทำลายและมีการสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวร แบ่งออกเป็น 2 ชนิด:

  • ชนิดแห้ง (Geographic Atrophy): เซลล์รับภาพในมาคูลาถูกทำลายอย่างช้า ๆ ทำให้สูญเสียการมองเห็นทีละน้อย

  • ชนิดเปียก (Neovascular AMD): มีการงอกของหลอดเลือดผิดปกติใต้จอประสาทตา หลอดเลือดเหล่านี้จะรั่วซึม ทำให้เกิดอาการบวมและทำลายมาคูลาอย่างรวดเร็วและรุนแรง

3. การตรวจวินิจฉัย AMD

AMD ในระยะสุดท้าย (Late AMD) ซึ่งเป็นระยะที่ส่งผลต่อการมองเห็น จะแบ่งออกเป็น 2 ชนิดหลัก:

คุณสมบัติ	ชนิดแห้ง (Dry AMD)	ชนิดเปียก (Wet AMD)
ความชุก	พบได้บ่อยที่สุด (ประมาณ 80-90% ของผู้ป่วย)	พบได้น้อยกว่า (ประมาณ 10-20%)
กลไก	เซลล์รับภาพในมาคูลาค่อยๆ เสื่อมและบางลงตามธรรมชาติ	เกิดเส้นเลือดผิดปกติงอกใหม่ใต้จอประสาทตา ซึ่งเปราะบางและรั่วซึมได้ง่าย
ความรุนแรง	การสูญเสียการมองเห็นเป็นไปอย่างช้าๆ ใช้เวลาหลายปี	การสูญเสียการมองเห็นเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและรุนแรง อาจเกิดขึ้นในไม่กี่สัปดาห์
อาการหลัก	ภาพมัวลงช้าๆ, มีจุดบอดกลางภาพ	ภาพบิดเบี้ยวอย่างชัดเจน, สูญเสียการมองเห็นฉับพลัน

การตรวจวินิจฉัยทำได้อย่างไร?

หากสงสัยว่าอาจเป็น AMD จักษุแพทย์จะทำการตรวจอย่างละเอียดด้วยวิธีต่างๆ เช่น:

1. การตรวจวัดระดับการมองเห็น (Visual Acuity Test)

2. การใช้แผ่นตารางแอมสเลอร์ (Amsler Grid): เพื่อทดสอบการมองเห็นภาพบิดเบี้ยว

3. การขยายม่านตาเพื่อตรวจดูจอประสาทตา (Dilated Eye Exam): เพื่อมองหา ดรูเซน (Drusen) หรือเม็ดสีเหลืองสะสมใต้จอประสาทตา ซึ่งเป็นสัญญาณเริ่มต้นของโรค

4. การตรวจด้วยเครื่อง OCT (Optical Coherence Tomography): ถ่ายภาพตัดขวางจอประสาทตาเพื่อดูการบวมหรือความผิดปกติ

5. การฉีดสีตรวจจอประสาทตา (Fluorescein Angiography): เพื่อตรวจดูการรั่วของเส้นเลือดในชนิดเปียก

 

แนวทางการรักษาและดูแลในปัจจุบัน

น่าเสียดายที่ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษา AMD ให้หายขาดได้ แต่มีแนวทางชะลอการลุกลามของโรคและรักษาการมองเห็นไว้ให้ได้นานที่สุด

• AMD ชนิดแห้ง:

  • อาหารเสริม AREDS2: วิตามินและแร่ธาตุสูตรเฉพาะ (วิตามิน C, E, สังกะสี, ทองแดง, ลูทีน และซีแซนทีน) ที่ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าช่วยชะลอการลุกลามของโรคในระยะกลางไปสู่ระยะสุดท้ายได้ (ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทาน)

  • การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์: เลิกสูบบุหรี่, ทานผักใบเขียวและผลไม้, ควบคุมน้ำหนักและความดันโลหิต

• AMD ชนิดเปียก:

  • ยาฉีดเข้าวุ้นตา (Anti-VEGF): เป็นการรักษามาตรฐานในปัจจุบัน โดยยาจะเข้าไปยับยั้งการเติบโตของเส้นเลือดผิดปกติและลดการบวม ทำให้สามารถรักษาการมองเห็นและในบางรายอาจมองเห็นได้ดีขึ้น

  • เลเซอร์บำบัด (Laser Therapy): อาจใช้ในบางกรณีเพื่อทำลายเส้นเลือดที่ผิดปกติ

คำถามที่พบบ่อย (FAQ)

Q1: โรคจอประสาทตาเสื่อม (AMD) ทำให้ตาบอดสนิทหรือไม่? A: ไม่ครับ AMD จะทำลายการมองเห็นส่วนกลาง แต่จะไม่ส่งผลกระทบต่อการมองเห็นด้านข้าง (Peripheral Vision) ผู้ป่วยจึงไม่ถึงขั้นตาบอดสนิท แต่จะใช้ชีวิตลำบากขึ้นมาก

Q2: เราสามารถป้องกันโรค AMD ได้หรือไม่? A: ไม่สามารถป้องกันได้ 100% เนื่องจากปัจจัยเสี่ยงหลักคืออายุและพันธุกรรม แต่เราสามารถลดความเสี่ยงได้ด้วยการไม่สูบบุหรี่, สวมแว่นกันแดด, รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และตรวจสุขภาพตาเป็นประจำทุกปีเมื่ออายุเกิน 50 ปี

Q3: อาหารเสริม AREDS2 เหมาะกับทุกคนหรือไม่? A: ไม่ครับ อาหารเสริมสูตรนี้เหมาะสำหรับผู้ป่วย AMD ในระยะกลาง หรือผู้ที่เป็นระยะสุดท้ายในตาข้างหนึ่งแล้ว เพื่อชะลอโรคในตาอีกข้าง การรับประทานในคนทั่วไปที่ยังไม่มีอาการของโรคยังไม่พบว่ามีประโยชน์ในการป้องกัน

สรุปและคำแนะนำ

โรคจอประสาทตาเสื่อม (AMD) เป็นภาวะที่ต้องใส่ใจและไม่ควรมองข้าม การตรวจสุขภาพตาเป็นประจำทุกปีคือปราการด่านสำคัญที่สุดในการตรวจหาโรคตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม หากคุณหรือคนใกล้ชิดมีความเสี่ยงหรือเริ่มมีอาการผิดปกติทางการมองเห็น อย่าลังเลที่จะปรึกษาจักษุแพทย์โดยเร็วที่สุด เพราะการวินิจฉัยและเริ่มรักษาได้เร็วเพียงใด ย่อมหมายถึงโอกาสในการรักษาการมองเห็นอันมีค่าไว้ได้นานขึ้นเพียงนั้น

 

• โรคในช่องปาก
• คราบหินปูน
• โรคเหงือก
• เหงือกร่น
• เหงือกอักเสบ
• สาเหตุโรคเหงือก
• ปากแห้ง
• ฟันผุ
• การแปรงฟัน
• กลิ่นปาก
• เสียงแหบ
• หูดับ
• เชื้อราในปาก
• คออักเสบ
• ต่อมทอนซิลอักเสบ
• ไซนัสอักเสบ
• หูชั้นกลางอักเสบ