ผู้ป่วยไตเสื่อมรับประทานเกลือได้หรือไม่

การจำกัดปริมาณเกลือ เป็นส่วนสำคัญในการจัดการ CKD ช่วยชะลอความเสื่อมของไต ควบคุมความดันโลหิต และลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน

สำหรับผู้ที่เป็นโรคไตเสื่อม (CKD) การควบคุมการบริโภคเกลือเป็นสิ่งสำคัญเนื่องจากโรคนี้มีผลกระทบต่อการดูแลสุขภาพของไต ดังนั้น ควรจำกัดการบริโภคเกลือในอาหารเพื่อลดการทำงานของไตและควบคุมความดันโลหิตในระดับที่เหมาะสม

การบริโภคโซเดียม

คนปกติรับประทานเกลือโซเดียม ไม่ควรกินเกินวันละ 2,000-2300 มิลลิกรัมต่อวัน หรือประมาณ 1 ช้อนชา หรือเทียบเท่า น้ำปลา 5 ช้อนชา ร่างกายต้องการโซเดียมในปริมาณเล็กน้อยเพื่อควบคุมความดันโลหิต เมื่อเป็นโรคไตร่างกายจะไม่สามารถกำจัดโซเดียมส่วนเกินออกไปได้ ทำใหมีการคั่งของเกลือและน้ำเกิดอาการบวมเท้า ความดันโลหิตสูง หากปริมาณน้ำและเกลือคั่งมากจะเกิดน้ำท่วมปอด และเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้ อ่านเรื่องการลดเกลือโดยการเลี่ยงอาหารแปรรูป อาหารสำเร็จรูป เครื่องปรุงรส ขนมคบเคี้ยว อ่านเรื่องเกลือและสุขภาพ

ปริมาณเกลือที่แนะนำสำหรับผู้ป่วยไตเสื่อม (CKD)

ผู้ป่วย CKD ควรจำกัดปริมาณเกลือ (โซเดียม) ที่รับประทานต่อวัน ดังนี้

ระยะ CKD 1-2: ไม่เกิน 2,300 มิลลิกรัม (ประมาณ 1 ช้อนชา)
ระยะ CKD 3a: ไม่เกิน 2,000 มิลลิกรัม (ประมาณ 1/2 ช้อนชา)
ระยะ CKD 3b: ไม่เกิน 1,500 มิลลิกรัม (ประมาณ 1/3 ช้อนชา)
ระยะ CKD 4: ไม่เกิน 1,000 มิลลิกรัม (ประมาณ 1/4 ช้อนชา)

เหตุผลที่ต้องจำกัดเกลือ

เกลือส่วนเกินจะเพิ่มภาระการทำงานของไต
เกลือสามารถเพิ่มความดันโลหิต
เกลือสามารถเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง

อาหารที่มีเกลือมาก

อาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม เบคอน
อาหารกึ่งสำเร็จรูป เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป อาหารแช่แข็ง
อาหารหมักดอง เช่น ผักดอง ปลาร้า
อาหาร đóng hộp
ซอสต่างๆ เช่น ซอสมะเขือเทศ ซอสพริก ซอสถั่วเหลือง
น้ำปลา
อาหารฟาสต์ฟู้ด

วิธีลดปริมาณเกลือ

อ่านฉลากโภชนาการบนบรรจุภัณฑ์อาหาร
เลือกซื้ออาหารสด ปรุงเอง
ลดการปรุงรสด้วยเกลือ ซอสต่างๆ
ใช้สมุนไพรและเครื่องเทศเพิ่มรสชาติ
ทานอาหารรสจืด
หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป อาหารกึ่งสำเร็จรูป อาหารหมักดอง อาหาร đóng hộp และอาหารฟาสต์ฟู้ด

คำแนะนำเพิ่มเติม

ปรึกษาแพทย์หรือโภชนากรเพื่อรับคำแนะนำในการรับประทานอาหารที่เหมาะสม
ฝึกอ่านฉลากโภชนาการเพื่อดูปริมาณโซเดียม
ค่อยๆ ลดปริมาณเกลือที่ใช้
หาวิธีปรุงอาหารให้อร่อยโดยไม่ต้องใช้เกลือมาก

ตัวอย่างอาหารโซเดียมต่ำ

ผักสด
ผลไม้สด
ข้าวกล้อง
ธัญพืชไม่ขัดสี
เนื้อสัตว์ไม่ติดมัน
ปลา
ไข่
นม
โยเกิร์ต

ดังนี้คือข้อแนะนำเกี่ยวกับการรับประทานเกลือสำหรับผู้ที่เป็นโรคไตเสื่อม:

ควบคุมปริมาณเกลือ: ควรจำกัดการบริโภคเกลือในอาหารโดยรับประทานอาหารที่มีปริมาณเกลือต่ำลง หลีกเลี่ยงอาหารที่มีปริมาณเกลือสูง เช่น อาหารปรุงสุกและอาหารแบบอบ เนื่องจากอาหารแบบนี้มักจะมีปริมาณเกลือสูง
อาหารที่มีปริมาณเกลือสูง: หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีปริมาณเกลือสูง เช่น อาหารตามร้านอาหารจึน อาหารปรุงสุก เนยถั่ว นมข้น สปาเก็ตตี้ซอส เป็นต้น
การเลือกใช้สมุนไพรแทนเกลือ: สามารถใช้สมุนไพรหรือเครื่องปรุงรสที่ไม่มีเกลือเป็นส่วนผสม เพื่อเพิ่มรสชาติให้กับอาหารได้
การดูแลสัดส่วนอาหาร: การรับประทานอาหารที่มีส่วนผสมอย่างมีความสมดุล เช่น ผักผลไม้ โปรตีนจากเนื้อสัตว์หรือแห้ง และคาร์โบไฮเดรตจากข้าว ขนมปังธัญพืช โปรตีนจากถั่วเหลือง เป็นต้น
การใช้วิธีการปรุงอาหารที่เหมาะสม: ควรเลือกใช้วิธีการปรุงอาหารที่ไม่ใช้เกลือมาก เช่น ต้ม นึ่ง ย่าง หรือทอดโดยไม่ใช้น้ำมันมาก

ข้อควรระวัง:

การควบคุมปริมาณเกลือในอาหารเป็นสิ่งสำคัญสำหรับผู้ที่เป็นโรคไตเสื่อม แต่ควรปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการก่อนที่จะทำการเปลี่ยนแปลงแผนการรับประทานอาหาร เพื่อให้ได้รับคำแนะนำที่เหมาะสมต่อสุขภาพร่างกายและโรคประจำตัวของแต่ละบุคคล การปรับเปลี่ยนอาหารควรพิจารณาโดยใช้ข้อมูลจากแพทย์หรือนักโภชนาการที่เชี่ยวชาญในเรื่องนี้ เพื่อป้องกันความเสี่ยงของภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากโรคไตเสื่อมได้อย่างเหมาะสม

การควบคุมอาหารเค็ม เป็นหัวใจสำคัญสำหรับผู้ที่เป็นโรคไตเรื้อรัง ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง หรือมีอาการบวม
เทคนิคการควบคุมอาหารเค็ม ได้แก่ ทำอาหารลดเค็มลงครึ่งหนึ่ง หลีกเลี่ยงการซื้ออาหารปรุงสำเร็จรูป ลดการเติมน้ำปลา/ซีอิ้ว/เกลือ ลงในอาหาร ไม่ควรใช้เกลือ/ซีอิ้ว/น้ำปลา สูตรโซเดียมต่ำ เนื่องจากมีส่วนประกอบเป็นเกลือโพแทสเซียม ซึ่งอาจทำให้เกิดอันตรายได้
ใช้สมุนไพรหรือเครื่องเทศทดแทนรสชาติ เช่น ใบกระเพรา ใบโหรพา กระวาน พริกไทย ผักชีฝรั่ง หมาร่า เป็นต้น
อาหารอื่นๆ ที่มีโซเดียมค่อนข้างสูง ได้แก่ อาหารแปรรูป (ไส้กรอก หมูยอ ปลาเค็ม) อาหารแช่แข็ง อาหารสำเร็จรูป (โจ๊กซอง บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป) อาหารกระป๋อง ของหมักดอง (ผักดอง ปลาร้า กะปิ) ขนมกรุบกรอบ (มันฝรั่งทอด) ผงฟู/เบรกกิ่งโซดา (ขนมปัง เค้ก เบเกอรี่) เป็นต้น
ปริมาณโซเดียมที่ควรบริโภคคือ 2,000 มิลลิกรัม/วัน ดังนั้น การใส่เกลือ 1 ช้อนชาในอาหาร ก็จะได้โซเดียม 2,000 มิลลิกรัมแล้ว หันไปปรุงรสด้วยเครื่องปรุงที่มีปริมาณโซเดียมต่ำแทน

ตัวอย่างอาหาร ที่เหมาะกับผู้ป่วย CKD

ผัก: ผักใบเขียว กะหล่ำปลี แครอท มะเขือเทศ ฟักทอง
ผลไม้: แอปเปิ้ล กล้วย ส้ม ฝรั่ง แตงโม
ธัญพืชไม่ขัดสี: ข้าวกล้อง ข้าวโอ๊ต ขนมปังโฮลวีต
โปรตีน: ปลา ไก่ ไข่ เต้าหู้ ถั่ว
ไขมันที่ดี: น้ำมันมะกอก อะโวคาโด ถั่ว

ตัวอย่างอาหาร ที่ควรหลีกเลี่ยง

อาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม เบคอน
อาหารหมักดอง เช่น ผักดอง ปลาร้า
อาหารกึ่งสำเร็จรูป เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป อาหารแช่แข็ง
อาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น อาหารสำเร็จรูป ซอสต่างๆ น้ำปลา
อาหารที่มีโพแทสเซียมสูง เช่น กล้วย กีวี มะเขือเทศ
อาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง เช่น เครื่องในสัตว์ ถั่วบางชนิด
อาหารที่มีแคลเซียมสูง เช่น นม เนย ชีส

การปรุงอาหาร

ต้ม นึ่ง อบ ย่าง แทนการทอด
ลดการปรุงรสด้วยเกลือ ซอสต่างๆ
ใช้สมุนไพรและเครื่องเทศเพิ่มรสชาติ

คำแนะนำเพิ่มเติม

ทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
ทานอาหารเป็นเวลา
ทานอาหารมื้อย่อย
ดื่มน้ำให้เพียงพอ
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
ปรึกษาแพทย์หรือโภชนากรเพื่อรับคำแนะนำ

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว