การคลอดก่อนกำหนด (Preterm Labor)

การคลอดก่อนกำหนดคือ การคลอดเมื่ออายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์ เนื่องจากมดลูกบีบตัว ปากมดลูกเปิดและบางก่อนกำหนดทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด เด็กที่คลอดออกมาอาจยัง เจริญเติบโตไม่สมบูรณเต็มที่ ความสมบูรณ์ของเด็กจะขึ้นอยู่กับอายุครรภ์เมื่อคลอด เด็กที่คลอดเมื่ออายุครรภ์น้อยกว่า 25 สัปดาห์อาจเสียชีวิต เด็กที่คลอดด้วยอายุครรภ์ น้อยๆแต่รอดชีวิตก็อาจจะมีปัญหาในการหายใจ อาจจำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ สำหรับการคลอดก่อนกำหนดหากทราบล่วงหน้าแพทย์สามารถให้ยากระตุ้นให้ปอดสมบูรณ์ก่อนคลอด ซึ่งอาจจะไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ

อาการคลอดก่อนกำหนด

สาเหตุการคลอดก่อนกำหนด

  • การที่ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
  • ครรภ์แฝด
  • ได้รับการผ่าตัดบริเวณช่องท้องในขณะตั้งครรภ์ เช่นไส้ติ่งอักเสบ
  • มีน้ำคร่ำปริมาณมากหรือน้อยเกินไป
  • มีเลือดออกทางช่องคลอดหลังจากตั้งครรภ์ไปแล้ว 16 สัปดาห์
  • มดลูกมีรูปร่างผิดปกติ
  • มารดาอายุน้อยกว่า 16 ปี
  • รกลอกตัวก่อนกำหนด
  • มารดาสูบบุหรี่
  • ทำงานที่ต้องออกแรงมากๆ

ปัจจัยเสี่ยงของการคลอดก่อนกำหนด

  • การตั้งครรภ์แฝด
  • เคยคลอดก่อนกำหนดมาก่อน
  • มีความผิดปกติของมดลูกหรือปากมดลูก

ความเสี่ยงที่เกิดจากโรคประจำตัวได้แก่

  • มีการติดเชื้อของกระเพาะปัสสาวะหรือของไต
  • มีการอักเสบของระบบทางเดินปัสสาวะ ช่องคลอดอักเสบหรือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
  • เป็นโรคติดเชื้อที่ไข้มากกว่า 100 องศาฟาเรนไฮด์ระหว่างการตั้งครรภ์
  • ระหว่างการตั้งครรภ์ 20 สัปดาห์มีเลือดออกทางช่องคลอด
  • เคยแท้งมาก่อน
  • เป็นโรคเรื้อรังเช่นความดันโลหิตสูง โรคไต โรคเบาหวาน
  • คุณแม่มีน้ำหนักเกินหรือน้ำหนักตัวน้อยก่อนการตั้งครรภ์
  • มีโรคเลือด

พฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด

  • การไม่ได้ฝากครรภ์
  • การสูบบุหรี่
  • การดื่มสุรา
  • การใช้ยาเสพติด
  • เกิดจากความรุนแรง เช่นการออกกำลังกาย หรือการมีเพศสัมพันธ
  • มีความเครียดมาก
  • รายได้ต่ำ
  • ผู้ที่ต้องทำงานเป็นระยะเวลานานโดยเฉพาะยืนนาน

อาการแสดงของการคลอดก่อนกำหนด ได้แก่

  • การมีมูกเลือดออกทางช่องคลอด
  • มีอาการเกร็งท้องเป็นๆหายๆ เป็นจังหวะ
  • และมีน้ำเดิน

อาการเตือนการคลอดก่อนกำหนด

วิธีการนับการหดตัวของมดลูก

การนับการหดตัวของมดลูกไม่ยาก คุณแม่คลำที่มดลูก หากมดลูกบีบตัวจะรู้สึกว่าแข็ง เมื่อมดลูกคลายตัวจะนุ่ม โดยทั่วไปการบีบตัวจะไม่สม่ำเสมอและไม่รุนแรง หากการบีบตัวสม่ำเสมอเช่นทุก10 นาทีและปวดมากขึ้นแสดงว่าอาจจะเป็นการบีบตัวของมดลูกที่เข้าสู่กระบวนการคลอด ควรจะไปพบแพทย์

หากมีอาการสงสัยว่าจะมีการคลอดก่อนกำหนดควรจะปฏิบัติตัวอย่างไร

  • ให้ปัสสาวะ
  • ให้นอนตะแคงซ้าย
  • ไม่ควรจะนอนหงายเพราะจะทำให้มดลูกบีบตัวมากขึ้น
  • ดื่มน้ำให้มากเพราะการขาดน้ำจะทำให้มดลูกบีบตัว
  • ติดตามการบีบตัวของมดลูกหากถี่และแรงขึ้นให้พบแพทย์

หากเฝ้าดูอาการหนึ่งชั่วโมงอาการยังไม่ดีขึ้น ให้พบแพทย์

การวินิจฉัยคลอดก่อนกำหนด

สามารถทำได้โดย แพทย์จะทำการซักประวัติ ตรวจครรภ์เพื่อดูการบีบตัวของมดลูก ตรวจอัลตร้าซาวด์ เพื่อตรวจสุขภาพของทารกในครรภ์ ตรวจการบางและขยายตัวของปากมดลูก

 แพทย์จะทำการยับยั้งการคลอดก่อนกำหนด หรือจะดำเนินการคลอด ที่ปลอดภัยขึ้นอยู่กับอายุครรภ์ของทารก สุขภาพของมารดาและทารก ศักยภาพของหน่วยบริบาลทารกแรกเกิดอาการวิกฤต (Intensive care nursery) ที่จะสามารถดูแลทารกคลอดก่อนกำหนด

การยับยั้งการคลอดก่อนกำหนด

  • พักในโรงพยาบาล และมีการสังเกตการบีบตัวของมดลูกอย่างต่อเนื่อง
  • นอนบนเตียงตลอดเวลา เพื่อเป็นการผ่อนคลายกล้ามเนื้อมดลูก และเพิ่มการไหลเวียนของเลือด
  • ในน้ำเกลือทางเส้นเลือดดำเพื่อให้ยาทางเส้นเลือดที่จะช่วยลดการบีบตัว ของมดลูก
  • ตรวจเลือด ปัสสาวะ และเซลล์จากปากมดลูกเพื่อ ตรวจการติดเชื้อ
  • อัลตร้าซาวด์ เพื่อตรวจสภาพของรก สุขภาพของทารก ประเมินอายุของทารก ตรวจความผิดปกติของทารก  และท่าของทารก
  • ตรวจน้ำคร่ำเพื่อตรวจการติดเชื้อ และประเมินความสมบูรณ์ของปอดของทารก

แพทย์จะไม่ให้ยาเพื่อยับยั้งการคลอดก่อนกำหนดในกรณีที่

  • มีเลือดออกมากทางช่องคลอด
  • มีความดันโลหิตสูงในระดับรุนแรง
  • มีการติดเชื้อในมดลูก
  • ทารกมีความผิดปกติ หรือเสียชีวิตแล้ว
  • สภาวะอื่นๆที่การตั้งครรภ์ไม่สามารถดำเนินต่อไปได้

การป้องกันการคลอดก่อนกำหนด

หญิงตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยงสูงจะดูแลตนเองอย่างไร เพื่อป้องกัน

  • ไปพบแพทย์ทุกสองสัปดาห์หลังจากที่อายุครรภ์ 20 – 24 สัปดาห์เพื่อตรวจครรภ์
  • ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับผลกระทบของงานที่ทำต่อการคลอดก่อนกำหนด
  • พักผ่อนให้มากที่สุดเท่าที่จะสามารถทำได้
  • หยุดการออกกำลังทุกชนิด ไม่ยกของหนัก ไม่เดินทางไกล
  • ต้องทำใจให้สบายปราศจากความเครียด
  • หาวิธีที่จะจดจำการเกิดการบีบตัวของมดลูกจากการใช้มือสัมผัส ทำการบันทึกการบีบตัวของมดลูก ความสม่ำเสมอของการบีบตัว และความรุนแรงของการบีบตัว
  • ระวังการกระตุ้นที่บริเวณหัวนม เนื่องจากเป็นสาเหตุให้มดลูกบีบตัว
  • ระวังเรื่องการมีเพศสัมพันธ์เนื่องจากเป็นสาเหตุให้มดลูกบีบตัว

 

อาการคลอดก่อนกำหนด การตั้งครรภ์