ข้อแตกต่างระหว่างคนที่ขี้ลืมกับผู้ที่ขี้ลืมจากสมองเสื่อมที่เริ่มป่วย

 

การแก้ปัญหาหากมีอาการสมองเสื่อมเบื้องต้น (MCI)

เรื่องความจำ

จะต้องฝึกนิสัยให้เป็นระเบียบ วางของให้เป็นที่เป็นทาง เช่นวางกุญแจไว้ที่เดียวตลอด จอดรถก็จอดไว้ที่เดียว หากจอดผิดที่ต้องเขียนโน๊ตเตือนความจำ ต้องมีการเชื่อมโยงกับกิจวัตรประจำวัน เช่นรับประทานยาหลังจากรับประทานอาหาร มีอุปกรณ์ช่วยจำเช่นกระดาษโน๊ตเตือนติดไว้ที่ตู้เย็นหรือโต๊ะทำงาน หรือตั้งนาฬิกาปลุกจากโทรศัพท์มือถือเป็นต้น

• วางของให้เป็นที่เป็นทาง วางไว้ตำแหน่งเดิมหลังจากใช้งาน
• หากจำเป็นต้องวางผิดตำแหน่งก็ให้พูดดังๆถึงตำแหน่งที่วาง เช่น วางกุญแจไว้บนโต๊ะ
• หรืออาจจะเขียนโน๊ตไว้ในตำแหน่งที่เคยวาง

การช่วยการตัดสินใจ

ต้องมีตัวช่วยในการตัดสินใจเช่น ตารางปฏิทินจะต้องมีการกำหนดกิจกรรมที่จะต้องทำและมีการเตือน จะต้องป้องกันปัญหาที่จะทำให้ผู้ป่วยสับสน เช่น เลือกเสื้อผ้ามาให้ จำนวนชิ้นของอุกรณ์ทำครัวทำครัวต้องมีพอดีไม่มากไป จะต้องเขียนคำอธิบายติดไว้ เช่นในกล่องนี้มีอะไรอยู่ สวิตซ์นี้ปิดไฟดวงไหน ประตูนี้จะไปที่ไหนเป็นต้น

• เขียนโน๊ตติดไว้ที่ที่มองเห็นได้ง่ายเช่นบนโต๊ะทำงาน หน้าจอคอมพิวเตอร์ หน้าตู้เย็น
• เขียนนัดที่สำคัญ หรืองานที่สำคัญไว้บนปฏิทิน และอ่านทบทวนทุกเช้า หรืออาจจะเขียนนัดไว้ในปฏิทินบนคอมพิวเตอร์พร้อมทั้งตั้งเวลาเตือน
• จดเบอร์โทรศัพท์และข้อมูลไว้ในสมุดโน๊ตหรือลงในคอมพิวเตอร์
• หากมีปัญหาในการจำขั้นตอนก็ให้เขียนขั้นตอนลงในคอมพิวเตอร์หรือสมุดโน๊ต
• ตั้งนาฬิกาเพื่อเตือนก่อนถึงเวลานัดหมาย

การแยกแยะเส้นทาง

เนื่องจากผู้ป่วยมักจะไม่สามารถแยกแยะเส้นทาง และระยะทางกลับบ้านได้อาจจะใช้เครื่องมือนำทางเช่น GPS ในการนำทาง ควรจะหลีกเลี่ยงการขับรถที่จราจรหนาแน่ หรือสภาพอากาศไม่ดี

• ใช้แผนที่ช่วยในการเดินทาง
• ให้เพื่อนหรือคนสนิทเตือนเมื่อถึงเวลา และเตือนสถานที่จะต้องไป

การใช้ภาษาและการเรียนรู้

แม้ว่าผู้ที่เริ่มป่วยจะมีปัญหาในการเลือกคำมาใช้อย่างเหมาะสม คนใกล้ชิดต้องพยายามพูดคุยกับผู้ป่วยเพื่อเป็นการฝึกทักษะ และเมื่อผู้ป่วยคิดไม่ออกก็ต้องให้เวลากับผู้ป่วย และต้องไม่หงุดหงิด การทำให้ผู้ป่วยหงุดหงิดจะทำให้เขาลืมมากขึ้น

• ให้ตั้งใจฟัง
• ทบทวนสิ่งที่ได้ยินมา
• พูดเรื่องที่ได้ยินมาให้คนอื่นฟัง
• มุ่งสนใจที่ละเรื่อง

การเข้าสังคม

ต้องพยายามให้ผู้ป่วยเข้าสังคม ฝึกให้ผู้ป่วยเรียกชื่อคนที่รู้จักทุกครั้งที่พบ ฝึกให้ผู้ป่วยจำเนื้อหาของการสนทนา หรือให้เล่าเรื่องใหม่ที่ได้ประสบมาซึ่งจะทำให้มีการฝึกสมองอยู่ประจำ ญาติ เพื่อน คนสนิทจะต้องมาพูดคุยกับผู้ป่วย และพาผู้ป่วยเข้าสังคม เช่นไปเดินเที่ยวตามสวนสาธารณะ ดูภาพยนต์ เต้นรำ ไปเดินตามศูนย์การค้าเป็นต้น

สาเหตุของความจำเสื่อม

ก่อนที่จะบอกว่าเป็นโรคสมองเสื่อมหรือ Alzheimer จะต้องหาสาเหตุที่พอจะแก้ไขได้เช่น

• ภาวะซึมเศร้า ผู้ที่ซึมเศร้าจะมีขี้หลงขี้ลืมเนื่องจากขาดสมาธิ ไม่เป็นระเบียบ ไม่สามารถจดจำทั้งเหตุการณืและคำพูด ซึ่งบางครั้งแยกจากภาวะสมองเสื่อมยาก ภาวะซึมเศร้ามักจะพบในผู้ที่แยกตัวเอง มีสังคมไม่มากและมีภาวะมากระตุ้น เช่น การเกษียณอายุ การป่วยเป็นโรคร้ายแรง การสูญเสียคู่ครอง การต้องย้ายที่อยู่
• ภาวะขาดวิตามินบี12 วิตามินบี12 จะทำให้สมองทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ การขาดวิตามินบี12 จะทำให้สมองพิการอย่างถาวร เนื่องจากผู้สูงอายุมักจะรับประทานอาหารได้ไม่มาก และการดูดซึมก็ไม่ดี หากมีปัญหาเรื่องการสูบบุหรี่ หรือดื่มสุราก็จะเพิ่มความเสี่ยงของการขาดวิตามินบี12
• ปัญหาโรคของต่อมไทรอยด์ ภาวะทั้งไทรอยด์ทำงานมาก หรือไทรอยด์ทำงานน้อยก็จะมีผลต่อความจำ
• ผู้ที่ติดสุราเรื้อรัง การดื่มสุรามากไปจะมีการทำลายเนื้อสมอง หากดื่มมากจะทำให้ความจำเสื่อม
• ภาวะขาดน้ำ ผู้สูงอายุจะมีความเสี่ยงต่อการขาดน้ำ หากขาดน้ำจะทำให้สับสน ความจำเสื่อม ผู้สูงอายุควรจะดื่มน้ำให้พอ
• ผลข้างเคียงจากยาชนิดต่างๆที่รับประทานเช่น ยานอนหลับ ยาแก้แพ้ ยาลดความดันโลหิต ยาแก้ปวดข้อ ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาต้านซึมเศร้า ยาลดความวิตกกังวล

การป้องกันความจำเสื่อม

• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
• ให้มีงานอดิเรก และมีสังคม
• รับประทานอาหารเพื่อบำรุงสมอง
• จัดการเรื่องความเครียด
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
• งดการสูบบุหรี่

การฝึกสมอง

สมองก็เหมือนกับกล้ามเนื้อหากเรายิ่งใช้กล้ามกล้ามเนื้อก็จะแข็งแรง สมองก็เช่นกันหากมีการฝึกฝนอยู่เป็นประจำ สมองก็จะมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ตัวอย่างการฝึกสมอง

• การเล่นเกมส์โดยเฉพาะเกมส์ที่ต้องวางแผน เช่นหมากรุก การต่อคำ Scrabble
• เล่น crossword เล่น jigsaw
• อ่านหนังสือพิมพ์ magazines เพื่อเพิ่มพูนความรู้
• ฝึกนิสัยการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆเช่น เกทส์ อาหาร การขับรถไปเส้นทางใหม่ การเล่นเครื่องดนตรี ภาษา
• เข้าเรียนรู้สิ่งใหม่ๆที่ไม่คุ้นทีคุณสนใจ
• มีโครงการใหม่เช่น การจัดสวนเป็นต้น

การเตรียมตัวก่อนพบแพทย์

หากคนที่ท่านรู้จักมีอาการดังกล่าวข้างต้น ท่านจะต้องเตรียมข้อมูล และเตรียมคนที่จะให้ประวัติเนื่องจากแพทย์จะซักประวัติค่อนข้างจะละเอียด สิ่งที่ท่านต้องเตรียมได้แก่

• ประวัติเกี่ยวกับความจำว่าเป็นมานานแค่ไหน และการเปลี่ยนแปลงแต่ละช่วงเวลา
• ของหรือเหตุการณือะไรที่ผู้ป่วยชอบลืม
• อาการความจำเสื่อมเป็นขึ้นทันทีหรือค่อยเป็นค่อยไป
• ผู้ป่วยมีปัญหาเรื่องทักษะพื้นฐานในการดำรงชีวิตหรือไม่ ตั้งแต่เมื่อไร
• ประวัติการรับประทานยา
• ประวัติการนอนหลับ
• ประวัติโรคประจำตัวเช่นโรคซึมเศร้า