คำถามและคำตอบเกี่ยวกับไข้หวัดนก

ต้นเหตุของการระบาดไข้หวัดนกในเอเซีย

ต้นกำเนิดที่แท้จริงยังไม่ทราบ แต่เชื่อว่าการเลี้ยงระบบเปิดมีโอกาสที่สัตว์เลี้ยงจะได้รับเชื้อไข้หวัดนกจากซากนก หรือมูลนกน้ำ้ทีอพยพจากทางเหนือของจีนถ่ายทิ้งไว้ เมื่อสัตว์ได้รับเชื้อและเกิดโรคก็จะเกิดการระบาดในฟาร์ม์โดยการปนเปื้อนทางอาหาร การเคลื่อนย้ายสัตว์ อุปกรณ์การเลี้ยงสัตว์ เมือมีการระบาดมาก ทำให้มีเชื้อไข้หวัดนกมากจึงเกิดการระบาดไปฟาร์ม์ใกล้เคียงได้ง่าย และกระจายสู่สิ่งแวดล้อมและเป็นอันตรายต่อคน

เมื่อเกิดการระบาดจะทำอย่างไร

เมื่อมีการระบาดเกิดขึ้นจะมีวิธีการที่จะควบคุมการติดเชื้อหลายวิธีดังนี้

• การควบคุมที่ตลาด
• การควบคุมการเคลื่อนย้ายสัตว์
• การกักกัน
• การทำลายสัตว์ที่ติดโรคหรือสัมผัส
• การฉีดวัคซีนป้องกันโรค

การเลือกวิธีการขึ้นกับชนิดของเชื้อ ความรุนแรงของการระบาด FAO ได้แนะนำให้แต่ละประเทศกำหนดแผนการดำเนินงานเมื่อมีการระบาด และควรจะมีการปรับแผนบ่อยๆตามความรู้หรือสภาวะแวดล้อมที่เปลี่ยนไป

ทำไมการระบาดของไข้หวัดนกจะมีผลต่อสุขภาพของคนและสัตว์ชนิดอื่น

ปัจจัยที่ทำให้การระบาดของไข้หวัดนกมีผลต่อสุขภาพของคนและสัตว์อื่นได้แก่

• การเลี้ยงสัตว์อย่างหนาแน่น เมื่อมีการติดเชื้อไข้หวัดนกจึงทำให้มีเชื้อโรคมาก
• การเคลื่อนย้ายสัตว์
• การปนเปื้อนไปกับรถ
• การปนเปื้อนอุปกรณ์การเลี้ยงสัตว์
• การที่ไม่มีระบบกำจัดน้ำเสีย
• สุขอนามัยของฟาร์มไม่ดี

การที่เลี้ยงสัตว์อย่างแน่น และการที่อยู่กันอย่างใกล้ชิดทำให้เชื้อมีโอกาศที่จะไปติดถึงคนและสัตว์อื่น ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เชื้อไปติดคนได้แก่

• ระบบสุขอนามัยของกรงไก่ที่ตลาดไม่ดี
• ตลาดอยู่ใกล้กับที่อยู่อาศัยมากเกินไป
• ไม่มีโรงฆ่าสัตว์ที่เป็นมาตรฐาน
• การฆ่าสัตว์ที่ตลาด

เชื่อการระบาดของโรคที่เกิดขึ้น เช่น SARS ไข้หวัดนก โรคปากเท้าเปื่อย เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ ระบบขนส่ง ตำนำเชื้อโรค การเคลื่อนย้ายของนก การเจริญเติบโตของเศรษฐกิจ เหล่านี้ทำให้เกิดโรคระบาดและแพร่กระจายได้ง่าย

การควบคุมและป้องกันการระบาดของโรค

ดังที่ทราบกันว่าการติดต่อของไข้หวัดนกจะผ่านทางการเคลื่อนย้ายสัตว์ การปนเปื้อนของรถ กรง อุปกรณ์เกี่ยวกับการเลี้ยง อุจาระของนกที่ป่วย ดังนั้นการป้องกันการระบาดจะต้องป้องกันปัจจัยเหล่านี้

หลักในการป้องกันเชื้อเข้าสู่ฟาร์ม bio-exclusion

1. หาให้ได้ว่าทางที่เชื้อจะเข้าสู่ฟาร์มได้ง่ายที่สุด
2. หามาตรการป้องกันทางที่เชื้อจะเข้า
3. ให้เจ้าหน้าที่ปฏิบัติโดยเคร่งครัดจนกระทั่งความเสี่ยงหมดไป

ตัวอย่างทางที่เชื้อจะเข้าฟาร์ม การนำสัตว์เข้าฟาร์ม การนำกรง หรืออาหารที่ปนเปื้อนเข้าสู่ฟาร์ม การนำเอาสิ่งสกปรกที่ติดมากับเสื้อผ้า ล้อรถ รองเท้า

หลักการป้องกันมิให้เชื้อโรคออกจากฟาร์ม์ bio-containment

1. พยายามควบคุมการติดเชื้อให้อยู่เฉพาะในฟาร์ม
2. ต้องรีบจัดการอย่างรวดเร็วเพราะไก่อาจจะติดเชื้อโดยที่ยังไม่เกิดอาการ
3. ป้องกันการติดเชื้อโรคไปสู่นก
4. กำหนดมาตรการป้องกันเชื้อที่จะออกจากฟาร์ม
5. ต้องนึกถึงประโยชน์ส่วนรวมเพราะการควบคุมเชื้อให้อยู่แต่ในฟาร์มจะลดการติดต่อของเชื้อโรคไปสู่ฟาร์มอื่น

ตัวอย่างของการแพร่เชื้อสู่สิ่งแวดล้อมได้แก่ การขายสัตว์ที่สัมผัสโรค คนงานนำเชื้อออกสู่ภายนอกทางปนเปื้อนรองเท้า เสื้อผ้า

จะใช้ยาฆ่าเชื้อชนิดไหนทำความสะอาด

เชื้อชนิดนี้เปราะบางมาก อาศัยอยู่ในน้ำได้ดี แต่เมื่อเจอน้ำสบู่หรือผงซักฟอกเชื้อก็จะตาย

• น้ำสบู่สามารถทำลายเซลล์ผิวของเชื้อทำให้เชื้อตาย
• หากเราทำความสะอาดด้วยน้ำเปล่าเชื้ออาจจะหลุดไปในกระแสน้ำธรรมชาติ นกอาจจะมาดื่มน้ำที่มีเชื้อทำให้มีการแพร่เชื้อ
• ดังนั้นการทำความสะอาดต้องใช้ผงซักฟอกหรือสบู่ทุกครั้ง
• จุดที่อันตรายที่สุดคือ อุจาระของนกที่ติดเชื้อ หรือเชื้อที่ปนเปื้อนไปกับกรง รองเท้า

การกำจัดเชื้อไข้หวัดนกในสิ่งแวดล้อมต่างๆ

การฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันโรคไข้หวัดนก

ผู้เชี่ยวชาญจากองค์การอนามัยโลก FAO และ OIE ได้ประชุมร่วมกันที่กรุงโรมประเทศอิตาลิเพื่อยุติการระบาดของไข้หวัดนก สรุปว่า การทำลายสัตว์ที่ติดเชื้อเป็นสิ่งสำคัญที่ต้องปฏิบัติ การทำลายสัตว์นอกเขตระบาดนอกจากทำให้เกิดผลเสียต่อเศรษฐกิจอย่างมากมายแล้วยังทำให้มีการทำลายสัตว์เลี้ยงต่างๆ ทำให้เกิดการต่อต้าน

ดังนั้นจึงแนะนำให้มีการทำลายสัตว์ที่ติดเชื้ออยู่อยู่ในเขตระบาด ร่วมกับการกักกัน การห้ามเคลื่อนย้าย และการฉีดวัคซีนเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับสัตว์ที่ยังไม่ป่วย

กลับหน้าเดิม