Post-traumatic stress disorder (PTSD): ความเครียดที่ฝังใจ

Post-traumatic stress disorder (PTSD) คือภาวะความผิดปกติทางจิตที่เกิดขึ้นหลังจากการเผชิญกับเหตุการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจอย่างรุนแรง เช่น อุบัติเหตุร้ายแรง, ภัยธรรมชาติ, การถูกทำร้าย, หรือการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก เหตุการณ์เหล่านี้สามารถทำให้เกิดความเครียดและความหวาดกลัวอย่างมากมาย ซึ่งส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน, การทำงาน, และความสัมพันธ์กับผู้อื่น การทำความเข้าใจอาการของโรคนี้จะช่วยให้สามารถวินิจฉัยและให้การช่วยเหลือที่เหมาะสมได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ

---

1. PTSD คืออะไร?

PTSD เป็นปฏิกิริยาทางจิตใจที่ผิดปกติซึ่งเกิดขึ้นหลังจากเผชิญกับเหตุการณ์สะเทือนขวัญ ผู้ป่วยจะมีความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นซ้ำ ๆ อย่างไม่ตั้งใจ และมักจะหลีกเลี่ยงความคิด ความรู้สึก หรือสถานที่ที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์นั้นอย่างมาก ซึ่งแตกต่างจากภาวะช็อกหรือความโศกเศร้าตามปกติที่จะค่อย ๆ ดีขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป

---

2. สัญญาณและอาการของ PTSD

อาการของ PTSD มักจะแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มหลัก ได้แก่:

• 1. การย้อนระลึกถึงเหตุการณ์ (Intrusive Memories):

  • มีความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นซ้ำ ๆ อย่างไม่ตั้งใจ

  • ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นบ่อยครั้ง

  • รู้สึกว่าเหตุการณ์นั้นกำลังเกิดขึ้นจริง (Flashbacks)

  • มีปฏิกิริยาทางร่างกาย เช่น หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออก เมื่อมีสิ่งกระตุ้นที่คล้ายกับเหตุการณ์ในอดีต (เช่น เสียงดัง, กลิ่น)

  

• 2. การหลีกเลี่ยง (Avoidance):

  • พยายามหลีกเลี่ยงความคิด, ความรู้สึก, หรือบทสนทนาที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์

  • หลีกเลี่ยงสถานที่, กิจกรรม, หรือบุคคลที่ทำให้นึกถึงเหตุการณ์นั้น

  • ไม่สามารถจำเหตุการณ์ที่สำคัญในขณะที่เกิดเหตุได้

  • แยกตัวออกจากสังคม และมีความสนใจในกิจกรรมที่เคยชอบลดลง

• 3. การเปลี่ยนแปลงด้านอารมณ์และปฏิกิริยา (Changes in Mood and Reactions):

  • มีอารมณ์เปลี่ยนแปลงได้ง่าย หงุดหงิด โกรธง่าย หรือก้าวร้าว

  • นอนไม่หลับ หรือตื่นง่ายกว่าปกติ

  • ไม่มีสมาธิ และตัดสินใจได้ยาก

  • รู้สึกสิ้นหวัง หรือมองโลกในแง่ลบ

  • มีอาการตกใจง่ายหรือสะดุ้งเมื่อมีเสียงดัง

---

3. ปัจจัยที่มีผลต่อการฟื้นตัว

การตอบสนองต่อเหตุการณ์สะเทือนใจของแต่ละคนไม่เหมือนกัน และขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ:

• ความรุนแรงของเหตุการณ์: เหตุการณ์ที่รุนแรงมากก็อาจต้องใช้เวลาในการฟื้นตัวนานขึ้น

• สภาพจิตใจก่อนเกิดเหตุ: ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตอยู่แล้วอาจใช้เวลาในการฟื้นตัวนานกว่า

• ความสามารถในการปรับตัว: ความสามารถในการรับมือและแก้ปัญหาของแต่ละคนก็มีผลเช่นกัน

---

4. การช่วยเหลือตัวเองและครอบครัว

หากเผชิญกับเหตุการณ์สะเทือนใจ การดูแลตัวเองเบื้องต้นสามารถช่วยบรรเทาความเครียดได้:

• ให้เวลาตัวเอง: ยอมรับความรู้สึกที่เกิดขึ้นและให้เวลาตัวเองได้ปรับตัว

• พูดคุยกับคนที่ไว้ใจ: หาคนที่เข้าใจและสามารถรับฟังความรู้สึกของคุณได้ โดยอาจเป็นเพื่อน, คนในครอบครัว, หรือกลุ่มผู้มีประสบการณ์เดียวกัน

• ดูแลสุขภาพกาย: รับประทานอาหารที่มีประโยชน์, ออกกำลังกายสม่ำเสมอ, และนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ หลีกเลี่ยงแอลกอฮอล์และบุหรี่

• หลีกเลี่ยงการตัดสินใจสำคัญ: ไม่ควรตัดสินใจเรื่องสำคัญในช่วงเวลาที่ยังมีความสับสน

• ทำกิจกรรมที่ชอบ: หางานอดิเรกที่ทำให้รู้สึกผ่อนคลายและมีความสุข

---

5. เมื่อไรที่ควรปรึกษาแพทย์?

หากอาการของ PTSD ยังคงอยู่เป็นเวลานานกว่า 1 เดือน และส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันอย่างรุนแรง เช่น นอนไม่หลับ, เบื่ออาหาร, แยกตัวจากสังคม, หรือมีอาการซึมเศร้า ควรปรึกษา จิตแพทย์ หรือ นักจิตวิทยา เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งอาจเป็นการทำจิตบำบัดหรือการใช้ยาเพื่อช่วยควบคุมอาการ

หากมีอาการเหล่านี้ควรปรึกษาแพทย์

• ฝันร้ายเกี่ยวกับเหตุการณ์
• มีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ หรือเบื่ออาหาร
• มีความวิตกหรือกลัวโดยเฉพาะเมื่อมีเหตุการณ์ชวนให้นึกถึงอดีต
• หงุดหงิดและตื่นเต้นง่าย โกรธง่าย
• ซึมเศร้าหรืออ่อนเพลียท้อถอย
• ความจำเสื่อมลง
• ความคิดสับสน ไม่มีสมาธิ ตัดสินใจไม่ดี 
• แยกตัวไม่สังคมกับคนอื่น
• ร้องไห้ไม่มีเหตุผล รู้สึกชีวิตสิ้นหวัง
• ไม่กล้าเผชิญหน้ากับคนหรือสถานที่เกิดเหตุการณ์ 

 

กลับหน้าเดิม

• ความเครียดคืออะไร
• ความเครียดกับผู้หญิง
• ความเครียดในเด็ก
• ความเครียดที่ทำงาน
• ความเครียดหลังการสูญเสีย
• การจัดการกับความเครียด
• การจัดการกับความโกรธ
• การแก้ปัญหาระหว่างบุคคล