โรคดีซ่านอุดกั้น

สาเหตโรคดีซ่านอุดกั้นุ:

โรคดีซ่านอุดกั้นเกิดขึ้นเมื่อมีการอุดตันในท่อน้ําดีซึ่งมีหน้าที่นําน้ําดีจากตับไปยังลําไส้เล็ก การอุดตันอาจเกิดจาก:

1. โรคนิ่ว: คราบสกปรกขนาดเล็กที่แข็งตัวในถุงน้ําดีหรือท่อน้ําดีสามารถขัดขวางการไหลของน้ําดี

2. เนื้องอกในท่อน้ำดหรือมะเร็งตับอ่อน: เนื้องอกในตับอ่อนสามารถกดหรือปิดกั้นท่อน้ําดีซึ่งนําไปสู่การอุดตัน

3. ท่อน้ําดีตีบ: การตีบของท่อน้ําดีเนื่องจากรอยแผลเป็น การอักเสบ หรือการบาดเจ็บอาจขัดขวางการไหลเวียนของน้ําดี

4. ตับอ่อนอักเสบ: การอักเสบของตับอ่อนอาจทําให้เกิดอาการบวมซึ่งอาจขัดขวางท่อน้ําดี

5. ท่อน้ําดีตีบแต่กำเนิด: ภาวะที่มีมาแต่กําเนิดที่ท่อน้ําดีขาดหรือแคบผิดปกติตั้งแต่แรกเกิด

6. การติดเชื้อในท่อน้ำดี

อาการโรคดีซ่านอุดกั้น:

อาการเด่นของโรคดีซ่านอุดกั้นคือสีเหลืองของผิวหนังและดวงตา (ดีซ่าน) อาการทั่วไปอื่น ๆ ได้แก่ :

• ปัสสาวะสีเข้มเหมือนน้ำชา
• อุจจาระสีซีด
• ผิวหนังคัน
• ปวดท้องโดยเฉพาะด้านขวาบน
• คลื่นไส้อาเจียน
• การลดน้ําหนักโดยไม่ได้ตั้งใจ
• ผิวหนังและตาขาวมีสีเหลือง
• เบื่ออาหาร
• คลื่นไส้ อาเจียน
• อ่อนเพลีย

วินิจฉัยโรคดีซ่านอุดกั้น:

การวินิจฉัยการอุดตันท่อน้ำดี

• การทำ ultrasound เป็นวิธีการตรวจเบื้องต้นที่เหมาะสมที่สุดเพราะมีความไวมากในการวินิจฉัยการอุดตันท่อน้ำดีที่อยู่นอกตับ ในบางครั้ง ultrasound สามารถให้การวินิจฉัยนิ่วในท่อน้ำดีที่มำให้เกิดการอุดตันท่อน้ำดีได้ นอกจากนี้ ultrasound ยังช่วยเสริมความเป็นไปได้ของการอุดตันจากนิ่วในท่อน้พดี ในกรณีที่พบมีการขยายของท่อน้ำดีและพบนิ่วในถุงน้ำดีแต่ไม่พบนิ่วในท่อน้ำดี นอกจากข้อดีของ ultrasound คือราคาไม่แพง และสามารถทำได้ทั่วไป ส่วนโอกาสที่ตรวจพบท่อน้ำดีไม่ขยายจากการตรวจโดย ultrasound แล้วจะตรวจพบท่อน้ำดีขยายจากวิธีการอื่น ๆ เช่น CT scan และ MRI นั้นมีน้อยมาก
• CT scan และ MRI ให้ข้อมูลนอกเหนือจาก ultrasound โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการบอกสาเหตุของการอุดตันถ้ามาจากเนื้องอกโดยการตรวจเหล่านี้ สามารถบอกถึงตำแหน่งของการอุดตันในกรณีที่มีท่อน้ำดีขยายเป็นบางส่วนโดยเฉพาะบริเวณขั้วตับ (hilar obstruction)
• MRCP (magnetic resonance cholangiopancreatography) เป็นวิธีการที่มีพัฒนาการจาก MRI โดยการทำ reconstruction ส่วนของท่อน้ำดีให้เห็นชัดเจนขึ้น มีประโยชน์มากในการบอกกความผิดปกติโดยเฉพาะบริเวณที่อยู่เหนือจุดอุดตัน ซึ่งเป็นข้อดีเหนือ ERCP นอกจากนี้วิธีการนี้ยังมีประโยชน์ในกรณีที่ผู้ป่วยมีความเสี่ยงต่อการเกิดผลแทรกซ้อนหลังทำ ERCP ได้แก่ตับอ่อนอักเสบหรือการติดเชื้อทางท่อทางเดินน้ำดี (การติดเชื้อหลังทำ ERCP ในผู้ป่วยที่เป็นมะเร็งท่อน้ำดีสูงมากเนื่องจากการที่ระบายน้ำดีไม่สามารถทำได้ดีโดยเฉพาะในรายที่มี hilar obstruction) โดยสรุป MRCP ใช้เป็นวิธีการ screening ได้ดีแล้วสามารถใช้บอกแนวทางในการระบายน้ำดีในผู้ป่วย hilar cholangiocarcinoma ได้เพราะสามารถหลีกเลี่ยงการฉีดสารทึบแสงในท่อน้ำดีซึ่งมีโอกาสเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

การวินิจฉัยโรคดีซ่านอุดกั้นมักเกี่ยวข้องกับประวัติทางการแพทย์การตรวจร่างกายและการทดสอบต่างๆร่วมกัน ได้แก่ :

1. การตรวจเลือด: มีการตรวจการทํางานของตับและระดับบิลิรูบินเพื่อประเมินสุขภาพตับและขอบเขตของโรคดีซ่าน

2. การทดสอบภาพ: อัลตราซาวนด์, CT scan หรือ MRI สามารถระบุการอุดตันในท่อน้ําดีและระบุตําแหน่งได้

3. ส่องกล้องถอยหลังเข้าคลอง Cholangiopancreatography (ERCP): ขั้นตอนที่ท่อยืดหยุ่นพร้อมกล้องจะถูกส่งผ่านปากและเข้าไปในทางเดินอาหารเพื่อให้เห็นภาพและรักษาการอุดตัน

4. การตรวจชิ้นเนื้อตับ: อาจเก็บตัวอย่างเนื้อเยื่อตับเพื่อหาสาเหตุของการอุดตันและประเมินความเสียหายของตับ

การรักษาโรคดีซ่านอุดกั้น:

การรักษาโรคดีซ่านอุดกั้นขึ้นอยู่กับสาเหตุที่แท้จริง มันอาจรวมถึง:

1. ศัลยกรรม: การกําจัดนิ่วเนื้องอกหรือการตีบที่ทําให้เกิดการอุดตัน

2. ขั้นตอนการส่องกล้อง: ERCP สามารถใช้ไม่เพียง แต่สําหรับการวินิจฉัย แต่ยังสําหรับการรักษาเช่นการวางขดลวดเพื่อให้ท่อน้ําดีเปิด

3. ยา: ในบางกรณีอาจมีการกําหนดยาเพื่อละลายนิ่วหรือลดการอักเสบ

4. การปลูกถ่ายตับ: ในกรณีที่รุนแรงที่ตับได้รับความเสียหายอย่างมีนัยสําคัญอาจจําเป็นต้องปลูกถ่าย

การรักษาโรคดีซ่านอุดกั้น

บทสรุปโรคดีซ่านอุดกั้น:

โรคดีซ่านอุดกั้นเป็นภาวะร้ายแรงที่ต้องได้รับการวินิจฉัยและการรักษาอย่างทันท่วงที การแทรกแซงตั้งแต่เนิ่นๆ เป็นสิ่งสําคัญในการป้องกันภาวะแทรกซ้อนและรักษาการทํางานของตับ หากคุณหรือคนที่คุณรู้จักมีอาการดีซ่านจากการอุดกั้น จําเป็นต้องไปพบแพทย์ทันที การทําความเข้าใจสาเหตุ อาการ และทางเลือกในการรักษาสามารถช่วยให้บุคคลผ่านพ้นภาวะนี้และทํางานเพื่อฟื้นฟูสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดีของตนได้

ท่อน้ำดีอุดตัน

ในผู้ป่วยที่มาด้วยอาการดีซ่าน อาการและการตรวจพบที่ทำให้นึกถึงสาเหตุว่าเกิดจากการอุดตันของท่อน้ำดี ได้แก่

• ประวัติของอาการปวดท้องแบบ biliary colic
• ส่วนการตรวจร่างกายสิ่งที่ช่วยคือการคลำพบถุงน้ำดีซึ่งในอดีตเราเรียกว่า Courvoisier’s sign โดยทั่วไปผู้ป่วยที่มี courvoisier’s จะบ่งถึงว่ามีการอุดตันของท่อน้ำดีจากเนื้องอกที่บริเวณต่ำกว่า cystohepatic junction ซึ่งลักษณะนี้พบได้ไม่บ่อยในคนไทย เนื้องจากเนื้องอกบริเวณดังกล่าวพบได้น้อยกว่า hilar cholangiocarcinoma ซึ่งมีการอุดตันของท่อน้ำดีที่อยู่เหนือต่อ cystohepatic junction
  โดยทั่วไปการอุดตันของท่อน้ำดีมักทำให้มีความผิดปกติของท่อน้ำดีโดยเกิดการขยายโตขึ้น ซึ่งส่วนใหญ่ไม่สามารถตรวจได้โดยการคลำหน้าท้อง ยกเว้นบางรายที่มีการขยายอย่างมากของท่อน้ำดีในส่วนที่อยู่นอกตับ เช่น ในกรณีของ choledochal cyst ซึ่งอาจคลำได้จากการตรวจร่างกาย โดยทั่วไปแล้วส่วนใหญ่ของผู้ป่วยที่มีภาวะ obstructive jaundice มักมีการขยายของท่อน้ำดีโดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามีค่า bilirubin ที่สูงเป็นเวลานานพอ แต่ทั้งนี้ก็มีข้อยกเว้นในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการอุดตันของท่อน้ำดีในภาวะที่มี primary sclerosing cholangitis ร่วมด้วยหรือในรายที่มีตับแข็งร่วมกับท่อน้ำดีอุดตัน