หน้าหลัก | สุขภาพดี | สุภาพสตรี | การแปลผลเลือด | โรคต่างๆ | วัคซีน | อาหารเพื่อสุขภาพ
Doxycycline: ข้อมูลยาและการใช้งานที่ครอบคลุม
Doxycycline คืออะไร
Doxycycline (ด็อกซี่ไซคลิน) เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่มเตตราไซคลิน (Tetracycline) ที่ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรีย โดยออกฤทธิ์ยับยั้งการสังเคราะห์โปรตีนของแบคทีเรีย ทำให้เชื้อหยุดการเจริญเติบโตและตายในที่สุด มีชื่อทางการค้าว่า Vibramycin และมีทั้งรูปแบบยาเม็ด (50 มก., 100 มก.), แคปซูล, ยาน้ำแขวนตะกอน, และยาฉีด
ข้อบ่งชี้ในการใช้ยา Doxycycline
Doxycycline ใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียที่ไวต่อยานี้ในหลายระบบของร่างกาย ดังนี้
- การติดเชื้อ Rickettsiae: เช่น โรคไทฟัส (Typhus), ไข้รากสาดใหญ่
- โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์:หนองในเทียม ฝีมะม่วง การติดเชื้อ Chlamydia(เช่น ท่อปัสสาวะอักเสบ, ปากมดลูกอักเสบ, ทวารหนักอักเสบ) ซิฟิลิส การติดเชื้อ Chlamydia , แผลริมอ่อน, ซิฟิลิส
- ทางเดินหายใจ: หลอดลมอักเสบ, ปอดบวม, ไซนัสอักเสบ, คออักเสบจากเชื้อ Streptococcal, การติดเชื้อจาก Mycoplasma pneumoniae, Haemophilus influenzae, Klebsiella species, Streptococcus pneumoniae
- ผิวหนัง: สิวรุนแรง, การติดเชื้อที่ผิวหนัง, แผลติดเชื้อ
- ทางเดินปัสสาวะ: ทางเดินปัสสาวะอักเสบที่ไม่มีโรคแทรกซ้อน, อัณฑะอักเสบ
- ตา: การติดเชื้อที่ตา เช่น Tracoma
- โรคติดเชื้ออื่นๆ: โรค Lyme, โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax), มาลาเรีย (ใช้ป้องกันและรักษา), Actinomycosis, คุดทะราด (ใช้เป็นทางเลือกหากแพ้ยา Penicillin)
ขนาดและวิธีการใช้ยา Doxycycline
ขนาดยาขึ้นอยู่กับอายุ น้ำหนัก และความรุนแรงของการติดเชื้อ ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์ โดยทั่วไปมีขนาดยาดังนี้
| การใช้งาน | ขนาดยา | ความถี่ | ระยะเวลา |
|---|---|---|---|
| ผู้ใหญ่ (การติดเชื้อทั่วไป) | 200 มก. (วันแรก) | ครั้งเดียวหรือแบ่งให้ทุก 12 ชม. | วันที่ 1 |
| ผู้ใหญ่ (วันที่ 2 เป็นต้นไป) | 100 มก. | วันละครั้ง หรือแบ่งให้ทุก 12 ชม. | 7-14 วัน |
| คออักเสบจากเชื้อ Streptococcal | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 10 วัน |
| ท่อปัสสาวะอักเสบ, ปากมดลูกอักเสบ, ทวารหนักอักเสบจาก Chlamydia trachomatis | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 7 วัน |
| หนองในเทียมจาก C. trachomatis และ U. urealyticum | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 7 วัน |
| ซิฟิลิส (ระยะแรก) | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 2 สัปดาห์ |
| ซิฟิลิส (มากกว่า 1 ปี) | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 4 สัปดาห์ |
| อัณฑะอักเสบ | 100 มก. | ทุก 12 ชม. (วันละ 2 ครั้ง) | 10 วัน |
| ป้องกันมาลาเรีย (ผู้ใหญ่) | 100 มก. | วันละครั้ง | เริ่ม 1-2 วันก่อนเดินทาง และต่อเนื่อง 4 สัปดาห์หลังกลับ |
| เด็ก (อายุ >8 ปี, น้ำหนัก >45 กก.) | 4.4 มก./กก. (วันแรก), 2.2 มก./กก. (วันที่ 2 เป็นต้นไป) | วันแรกแบ่งให้ทุก 12 ชม., วันที่ 2 เป็นต้นไปวันละครั้ง | 7-14 วัน |
คำแนะนำการใช้
- รับประทานยาขณะยืนหรือนั่ง พร้อมน้ำ 1 แก้ว เพื่อป้องกันการระคายเคลื่อนหลอดอาหาร
- กลืนยาทั้งแคปซูล ห้ามแกะหรือเคี้ยวยา และไม่ควรกินก่อนนอน
- หลีกเลี่ยงการนอนราบทันทีหลังรับประทานยา เพื่อลดความเสี่ยงหลอดอาหารอักเสบ
- หลีกเลี่ยงการรับประทานพร้อมนม, ผลิตภัณฑ์ที่มีแคลเซียม, ยารักษาโรคกระเพาะ, หรือยาที่มีส่วนผสมของธาตุเหล็ก, แมกนีเซียม, หรือซิงค์ เพราะอาจลดการดูดซึมยา
- ใช้ยาครบตามกำหนดเพื่อป้องกันการดื้อยา
ผลข้างเคียงของ Doxycycline
ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ยานี้มีดังนี้
ผลข้างเคียงที่พบบ่อย
- ระบบทางเดินอาหาร: จุกเสียดแน่นท้อง, คลื่นไส้, อาเจียน, ท้องเสีย, ปวดท้อง (แนะนำให้งดอาหารเผ็ดหรือรสจัด และรับประทานยาหลังอาหาร)
- ไวต่อแสง (Photosensitivity): ผิวไหม้แดดง่ายเมื่อสัมผัสแสงแดด อาจมีผื่นแดงหรือตุ่ม
- ปวดศีรษะ (อาจใช้ยาแก้ปวดช่วยบรรเทา)
- ระคายเคลื่อนหลอดอาหาร: เจ็บหน้าอก, กลืนลำบาก (แก้โดยรับประทานยาขณะยืนหรือนั่ง และดื่มน้ำตามมากๆ)
ผลข้างเคียงรุนแรง (หยุดยาและพบแพทย์ทันที)
- อาการแพ้รุนแรง: ผื่นรุนแรง, ผิวแดง, ตุ่มตามผิวหนัง, บวมที่หน้า, ปาก, ลิ้น, หายใจลำบาก
- ท้องร่วงรุนแรงหรือถ่ายเป็นเลือด: อาจเกิดจาก Clostridium difficile หรือ Pseudomembranous Colitis ซึ่งอาจมีไข้ร่วมด้วย
- ตับอักเสบ: ตัวเหลือง, ตาเหลือง, ปัสสาวะสีเข้ม, ปวดท้องร้าวไปหลัง, คลื่นไส้, อาเจียน
- ความดันในกะโหลกศีรษะสูง (Benign Intracranial Hypertension): ปวดศีรษะรุนแรง, มึนงง, ตามัว, การมองเห็นเปลี่ยนแปลง
- ระบบทางเดินปัสสาวะ: ปัสสาวะออกน้อยหรือไม่ออก
- ระบบภูมิคุ้มกัน: ไข้, หนาวสั่น, ปวดตามตัว, ครั่นเนื้อครั่นตัว
- เลือดออกง่าย: จ้ำเลือดตามลำตัว, เลือดออกง่าย
- ภาวะโลหิตจาง: อ่อนเพลีย, ตัวซีด
หากท้องร่วงทั่วไป แนะนำให้ดื่มน้ำเกลือแร่ให้เพียงพอเพื่อป้องกันการขาดน้ำ
หากเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงดังต่อไปนี้ให้หยุดยาและพบแพทย์
ข้อควรระวังและสิ่งที่ควรแจ้งแพทย์
ก่อนใช้ยานี้ควรระวังและแจ้งข้อมูลต่อไปนี้ให้แพทย์ทราบ
- แจ้งแพทย์หากมีประวัติแพ้ยาในกลุ่มเตตราไซคลิน
- ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 8 ปี (ในบทความคุณระบุอายุต่ำกว่า 12 ปี แต่ตาม FDA และ Drugs.com ระบุอายุต่ำกว่า 8 ปี) เนื่องจากอาจทำให้ฟันเปลี่ยนสีเหลืองถาวรหรือส่งผลต่อการเจริญเติบโตของกระดูก
- ระวังในผู้ป่วยที่มีประวัติโรคตับ, โรคไต, โรค systemic lupus erythematosus (SLE). หรือโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง ( Myasthenia Gravis)
- หญิงตั้งครรภ์, มีแผนตั้งครรภ์, หรือให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ โดยอยู่ในประเภท D (อาจเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์)
- แจ้งแพทย์หากมีประวัติติดสุรา
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสแสงแดดจัด และใช้ครีมกันแดดขณะใช้ยานี้ เนื่องจากอาจเกิดอาการแพ้แสงแดด
- แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่ รวมถึงยาที่ซื้อรับประทานเองหรือสมุนไพร
ปฏิกิริยาตอยาอื่น
ยานี้อาจมีปฏิกิริยากับยาต่อไปนี้
- Warfarin: อาจเพิ่มความเสี่ยงเลือดออก
- ยาคุมกำเนิด: อาจลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิด
- ยาลดกรด, ธาตุเหล็ก, แมกนีเซียม, ซิงค์: อาจลดการดูดซึม Doxycycline
ควรแจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาที่ใช้อยู่เพื่อป้องกันปฏิกิริยาระหว่างยา
วิธีเก็บรักษา
การเก็บรักษายาควรปฏิบัติตามคำแนะนำดังนี้
- เก็บที่อุณหภูมิห้อง (15-30°C) หลีกเลี่ยงความชื้นและแสงแดด
- เก็บให้พ้นมือเด็ก
สรุป
Doxycycline เป็นยาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพในการรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียในหลายระบบของร่างกาย เช่น ทางเดินหายใจ, ผิวหนัง, โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ และมาลาเรีย ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์และครบตามกำหนด หากมีอาการรุนแรง เช่น อาการแพ้รุนแรง, ท้องร่วงรุนแรง, ตับอักเสบ, หรือความดันในกะโหลกศีรษะสูง ควรรีบพบแพทย์ทันที ข้อมูลนี้ไม่สามารถแทนคำแนะนำจากแพทย์ได้
เผยแพร่เมื่อ:
โดย: นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร, อายุรแพทย์, แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว
