ระยะสุดท้ายของโรคหัวใจวาย

ก่อนอื่นต้องยอมรับความจริงว่าโรคหัวใจวายนั้นไม่หาย การรักษาเป็นเพียงรักษาอาการของผู้ป่วย รักษาโรคแทรกซ้อนต่างๆที่จะเกิดกับผู้ป่วย การรักษาทำให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น แต่ไม่สามารถที่จะให้หายได้ หลังจากรักษาได้ระยะเวลาหนึ่งจะต้องมีเรื่องที่จะต้องให้ญาติตัดสินใจ การวางแผนการตัดสินใจก่อนที่เหตุการณ์ จะเกิดจะทำให้เมื่อถึงเวลานั้นจะได้ตัดสินใจได้อย่างเหมาะสม และเป็นที่ยอมรับของหมู่ญาติ เรื่องที่จะต้องรอท่านตัดสินใจ

• เมื่อผู้ป่วยเป็นโรคปอดบวม ญาติต้องการการรักษาแบบไหน
• เมื่อผู้ป่วยหายใจไม่ออก ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจหมู่ญาติจะตัดสินใจอย่างไร
• เมื่อผู้ป่วยไม่สามารถสื่อสารกับท่าน ใครจะเป็นคนตัดสินใจ
• เมื่อแพทย์แนะนำให้ถอดเครื่องช่วยหายใจ

ในการปรึกษาหารือในหมู่ญาติเกี่ยวกับปัญหาต่างๆเหล่านี้เป็นเรื่องละเอียดอ่อน เนื่องจากอาจจะถูกมองในแง่ลบจากญาติคนอื่นก็ได้ แต่ในความเป็นจริงโรคหัวใจวายจะต้องดำเนินมาถึงจุดที่ต้องตัดสินใจ หากได้มีการกำหนดเงื่อนไขการตัดสินใจไว้ก่อนจะทำให้การดูแลและรักษาเป็นไปตามความต้องการของคนไข้และญาติ สำหรับข้อมูลที่ญาติต้องสอบถามจากแพทย์เพื่อประกอบในการตัดสินใจได้แก่

• เมื่อเป็นโรคหัวใจวายอะไรบ้างที่จะเกิดกับผู้ป่วย เช่น น้ำท่วมปอด ฯลฯ
• โรคแทรกซ้อนที่จะเกิดขึ้นมีอะไรบ้าง
• ส่วนใหญ่จะมีชีวิตยาวแค่ไหน
• สาเหตุการตายของผู้ป่วยคืออะไร
• ผู้ป่วยรายนี้มีพยากรณ์ของโรคดีแค่ไหน อยู่ได้นานแค่ไหน
• ปัญหาที่จะเกิดกับผู้ป่วยมีอะไรบ้าง และจะมีแผนป้องกันอย่างไรบ้าง

ญาติสามารถปฏิเสธการรักษาได้หรือไม่

เมื่อผู้ป่วยต้องเข้าโรงพยาบาลด้วยเรื่องโรคหัวใจวายกำเริบ หรือโรคแทรกซ้อน เจ้าหน้าที่และแพทย์จะต้องทำการรักษาซึ่งอาจจะต้องใช้การรักษาที่ต้องรบกวนผู้ป่วย เช่น การให้น้ำเกลือ การใส่สายยางทางจมูกเพื่อให้อาหาร การคาท่อปัสสาวะ การใส่ท่อช่วยหายใจเพื่อดูดเสมหะ หรือการใช้เครื่องช่วยหายใจ การให้ยาเพื่อเพิ่มความดันโลหิต ดังนั้นหากญาติและมีความประสงค์ต้องการ หรือไม่ต้องการการรักษาชนิดไหนต้องแจ้งเจ้าหน้าที่ และแพทย์เป็นหนังสือไม่ยินยอมให้ทำการรักษา เพราะหากแพทย์ทำการรักษาแล้วจะเลิกระหว่างการรักษาทำได้ลำบาก

ในการตัดสินใจต้องตั้งอยู่ในพื้นฐานโรคของผู้ป่วย โอกาสที่ผู้ป่วยจะหายแล้วกลับสภาพปกติมากน้อยเพียงใด ภาระที่จะเกิดกับผู้ป่วยและญาติ บางครั้งอาจจะตัดสินใจยาก อาจจะกำหนดเงื่อนไขด้านเวลา หากพ้นกำหนดเวลาที่เหมาะสมค่อยตัดสินใจอีกครั้ง

การตัดสินใจเกี่ยวกับการใส่ท่อและเครื่องช่วยหายใจ

เรื่องช่วยหายใจจะช่วยดันอากาศเข้าปอด เพื่อให้ร่างกายได้ออกซิเจน ให้ปรึกษาแพทย์ว่าการใส่เครื่องช่วยหายใจมีความจำเป็นมากน้อยแค่ไหน เครื่องจะช่วยยืดอายุได้นานแค่ไหน คนไข้จะทรมานหรือไม่

ข้อดีข้อเสียของการใส่เครื่องช่วยหายใจ ผู้ป่วยไม่สามารถพูดหรือกลืนอาหาร เครื่องช่วยหายใจไม่ใช่การรักษาแต่เพียงช่วยเรื่องการหายใจ ผู้ป่วยจะรู้สึกอึกอัดกับเครื่อง ผู้ป่วยที่ไม่แข็งแรงอาจจะต้องใส่เครื่องไว้นานจนเสียชีวิต ผู้ป่วยอาจจะต้องได้รับยากล่อมประสาท ต้องมีการเจาะเลือดหรือการตรวจอย่างอื่นเพื่อช่วยในการปรับเครื่องช่วยหายใจ

การตัดสินใจเรื่องการกู้ชีพ

ผู้ป่วยที่หัวใจหยุดเต้นกะทันหัน เจ้าหน้าที่จะทำการกู้ชีพซึ่งจะเป็นการป้ำหัวใจ การใส่ท่อหายใจ การให้ยาเพื่อให้หัวใจกลับมาเต้นอีกครั้ง สำหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรคเฉียบพลันการกู้ชีพอาจจะทำให้ผู้ป่วยพื้นขึ้นมา แต่สำหรับผู้ป่วยโรคเรื้อรังที่ป่วยมาก การกู้ชีพอาจจะไม่สามารถช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ หรืออาจจะอยู่ได้ช่วงระยะเวลาหนึ่ง การตัดสินใจที่จะให้แพทย์และเจ้าหน้าที่ทำการกู้ชีพเป็นเรื่องที่ตัดสินใจยากเพราะอาจจะสร้างความไม่พอใจให้กับญาติคนอื่น แต่ก็มีคำแนะนำสำหรับการตัดสินใจดังนี้

• หากผู้ป่วยตัดสินใจเองในขณะที่มีสติ ผู้ที่เป็นญาติก็ต้องเคารพการตัดสินใจของผู้ป่วย สำหรับต่างประเทศตัวผู้ป่วยจะเขียนหนังสือแสดงเจตจำนงไว้เลย การที่ผู้ป่วยตัดสินใจเช่นนั้นอาจจะมาจากว่าโรคนั้นไม่หาย โรคนั้นอยู่ไปก็มีแต่ความทรมาน อยู่ไปก็รบกวนลูกหลานเป็นต้น
• ต้องพิจารณาว่าโรคนั้นมาถึงระยะสุดท้ายของโรค หากว่าโรคนั้นดำเนินมาระยะสุดท้ายของโรค การกู้ชีพให้มีชีวิตยาวขึ้นก็เหมือนกับทำให้คนไข้ต้องได้รับความทุกข์นานขึ้น ยกตัวอย่างโรคที่ดำเนินมาระยะสุดท้าย เช่น มะเร็งระยะสุดท้าย โรคเอดส์ระยะท้าย โรคไตวายเรื้อรังรยะท้าย โรคหัวใจวายระยะท้าย โรคหลอดเลือดสมอง เป็นต้น
• สำหรับผู้ป่วยที่ป่วยเป็นโรคเรื้อรัง เมื่อมีโรคแทรกซ้อนเช่นปอดบวม ในกรณีเช่นนี้น่าจะทำการกู้ชีพเพราะหากเรารักษาโรคแทรกซ้อนผู้ป่วยจะมีคุณภาพชีวิตเหมือนกับก่อนป่วย

หากผู้ป่วยได้ตัดสินใจก่อนที่จะเข้าโรงพยาบาล หรือหมู่ญาติได้ประชุมและตกลงกันเรียบร้อยแล้วว่าจะไม่อนุญาตให้เจ้าหน้าที่ช่วยกู้ชีพ ต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบเพื่อที่เจ้าหน้าที่จะได้ปฏิบัติตามความต้องการของผู้ป่วยและญาติ

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

 

• โรคหัวใจและหลอดเลือด
• อาการโรคหัวใจ
• การป้องกันโรคหัวใจ
• การตรวจหัวใจ
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
• โรคหัวใจ
• โรคหลอดเลือด
• ยารักษาหัวใจและหลอดเลือด