เจาะลึก: ผลกระทบระยะสั้นของแอลกอฮอล์และภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ

หลายคนคุ้นเคยกับความรู้สึกผ่อนคลายหรือสนุกสนานร่าเริงหลังการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในงานสังสรรค์ แต่เคยสงสัยไหมว่าเกิดอะไรขึ้นกับร่างกายของเรากันแน่ในชั่วข้ามคืนนั้น? ผลกระทบระยะสั้นของแอลกอฮอล์นั้นซับซ้อนกว่าแค่ "อาการเมา" และในบางกรณีอาจนำไปสู่ภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่อันตรายถึงชีวิตอย่าง "ภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษเฉียบพลัน" ได้

บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกถึงสิ่งที่เกิดขึ้นในร่างกายทันทีที่แอลกอฮอล์เข้าสู่กระแสเลือด และเรียนรู้สัญญาณเตือนของภาวะอันตรายที่ทุกคนควรทราบ

---

เมื่อแอลกอฮอล์เข้าสู่ร่างกาย: เกิดอะไรขึ้นบ้าง?

ทันทีที่คุณดื่ม แอลกอฮอล์จะถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างรวดเร็วผ่านกระเพาะอาหารและลำไส้เล็ก จากนั้นจะเดินทางไปยังอวัยวะต่างๆ ทั่วร่างกาย โดยเฉพาะสมอง ซึ่งเป็นอวัยวะที่ไวต่อฤทธิ์ของแอลกอฮอล์มากที่สุด

ผลกระทบต่อสมองและการควบคุม 🧠

แอลกอฮอล์ออกฤทธิ์เป็น สารกดประสาทส่วนกลาง ซึ่งหมายความว่ามันจะไปชะลอการทำงานของสมอง ผลลัพธ์ที่ตามมาคือ:

• การตัดสินใจบกพร่อง: สมองส่วนหน้า (Frontal Lobe) ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมการใช้เหตุผลและการยับยั้งชั่งใจ จะได้รับผลกระทบเป็นส่วนแรก ทำให้เรากล้าทำในสิ่งที่ไม่ควรทำ หรือตัดสินใจอย่างขาดความรอบคอบ

• การประสานงานลดลง: สมองน้อย (Cerebellum) ที่ควบคุมการทรงตัวและการเคลื่อนไหวจะทำงานช้าลง ทำให้เกิดอาการเดินเซ พูดไม่ชัด และหยิบจับสิ่งของได้ไม่แม่นยำ

• ปฏิกิริยาตอบสนองช้าลง: การสื่อสารระหว่างเซลล์ประสาทที่ช้าลงทำให้การตอบสนองต่อสิ่งรอบข้างช้าไปด้วย ซึ่งอันตรายอย่างยิ่งต่อการขับขี่ยานพาหนะ

• ความจำระยะสั้นบกพร่อง: ในกรณีที่ดื่มหนัก อาจเกิดภาวะ "ภาพตัด" หรือ Blackout ซึ่งเป็นภาวะที่สมองไม่สามารถบันทึกความทรงจำใหม่ๆ ในขณะเมาได้ ทำให้จำเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ได้

ผลกระทบทางกายภาพอื่นๆ

• หลอดเลือดขยายตัว: ทำให้หลายคนรู้สึกอุ่นหรือหน้าแดงหลังดื่ม แต่ความจริงแล้วร่างกายกำลังสูญเสียความร้อนเร็วกว่าปกติ

• กระตุ้นการขับปัสสาวะ: แอลกอฮอล์ยับยั้งฮอร์โมน Vasopressin ซึ่งควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย ทำให้ไตขับน้ำออกทางปัสสาวะมากขึ้น นำไปสู่ ภาวะขาดน้ำ และเป็นสาเหตุหลักของอาการปวดหัว อ่อนเพลียในตอนเช้า หรือที่เรียกว่า อาการเมาค้าง (Hangover)

• ระคายเคืองกระเพาะอาหาร: แอลกอฮอล์กระตุ้นให้กระเพาะหลั่งกรดมากขึ้น อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน หรือแสบท้องได้

---

ภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษเฉียบพลัน: เมื่อการดื่มกลายเป็นเรื่องฉุกเฉิน

ภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ (Alcohol Poisoning) คือภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่เกิดจากการดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมาก และรวดเร็วจนร่างกายไม่สามารถเผาผลาญได้ทัน ทำให้ระดับแอลกอฮอล์ในเลือดสูงขึ้น จนไปกดการทำงานของสมองส่วนที่ควบคุมระบบการหายใจและการเต้นของหัวใจ ซึ่ง อาจทำให้เสียชีวิตได้

ภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ

สัญญาณอันตรายที่ต้องสังเกต 🚨

หากพบเห็นใครมีอาการเหล่านี้หลังดื่มหนัก ต้องเรียกรถพยาบาลทันที (โทร 1669) อย่าปล่อยให้นอนหลับไปเองโดยเด็ดขาด

• สับสนอย่างรุนแรง หรือไม่สามารถปลุกให้ตื่นได้

• อาเจียนไม่หยุด

• ชัก

• หายใจช้าและผิดปกติ (น้อยกว่า 8 ครั้งต่อนาที หรือมีช่วงหยุดหายใจนานกว่า 10 วินาที)

• ผิวหนังเย็นชื้น ซีด หรือมีสีคล้ำอมม่วง

• อุณหภูมิร่างกายต่ำ (Hypothermia)

ต้องทำอย่างไรเมื่อสงสัยว่าเกิดภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ?

1. โทรเรียกรถพยาบาลทันที (1669): นี่คือสิ่งสำคัญที่สุด อย่ารีรอเพราะคิดว่าเดี๋ยวอาการจะดีขึ้นเอง

2. พยายามปลุกให้ผู้ป่วยตื่น: พูดคุยและพยายามให้ผู้ป่วยมีสติอยู่เสมอ

3. จัดท่าพักฟื้น: หากผู้ป่วยยังหายใจแต่ไม่รู้สึกตัว ให้จับนอนตะแคงข้างเพื่อป้องกันการสำลักอาเจียนเข้าปอด

4. อยู่กับผู้ป่วยตลอดเวลา: คอยสังเกตการณ์หายใจจนกว่าทีมแพทย์จะมาถึง

5. ห้ามทำสิ่งเหล่านี้เด็ดขาด:

   • ห้ามปล่อยให้นอนหลับไปเอง: เพราะอาจหยุดหายใจได้

   • ห้ามให้ดื่มกาแฟ: คาเฟอีนจะยิ่งทำให้ร่างกายขาดน้ำมากขึ้น

   • ห้ามบังคับให้อาเจียน: เพราะอาจสำลักได้

   • ห้ามให้อาบน้ำเย็น: เพราะอาจทำให้อุณหภูมิร่างกายต่ำลงจนช็อก

การดื่มอย่างมีความรับผิดชอบโดยการจำกัดปริมาณและดื่มช้าๆ คือวิธีป้องกันที่ดีที่สุด การเข้าใจผลกระทบระยะสั้นของแอลกอฮอล์และตระหนักถึงสัญญาณอันตรายของภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ จะช่วยให้คุณสามารถดูแลตัวเองและคนรอบข้างให้ปลอดภัยจากค่ำคืนแห่งการสังสรรค์ได้

อาการเมาสุรา น้ำตาลในเลือดต่ำจากสุรา

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว