เที่ยวกับเบาหวาน: คู่มือเตรียมตัวฉบับสมบูรณ์ (ยา, อาหาร, การเดินทาง)

การเป็นเบาหวานไม่ใช่อุปสรรคของการเดินทางท่องเที่ยว แต่หัวใจสำคัญที่จะทำให้ทุกการเดินทางราบรื่นและปลอดภัยคือ "การวางแผนและเตรียมตัวล่วงหน้าอย่างดี" บทความนี้ได้รวบรวมทุกขั้นตอนและเคล็ดลับที่จำเป็น ตั้งแต่การวางแผนก่อนเดินทางหลายเดือน จนถึงการดูแลตัวเองเมื่อถึงที่หมาย เพื่อให้คุณมีความสุขกับการท่องเที่ยวได้อย่างเต็มที่

---

ช่วงที่ 1: การเตรียมตัว "ก่อน" เดินทาง (สำคัญที่สุด!)

ควรเริ่มเตรียมการล่วงหน้าอย่างน้อย 1-3 เดือน เพื่อให้มีเวลาจัดการทุกอย่างได้ทัน

1. ปรึกษาแพทย์เจ้าของไข้

• ตรวจสุขภาพ: แจ้งแผนการเดินทางให้แพทย์ทราบ (ประเทศ, ระยะเวลา, กิจกรรม) เพื่อประเมินความพร้อมและรับคำแนะนำ

• ขอเอกสารสำคัญ (ควรเป็นภาษาอังกฤษหากไปต่างประเทศ):

  • ใบรับรองแพทย์: ระบุว่าเป็นเบาหวานและจำเป็นต้องพกยา/อุปกรณ์การแพทย์ติดตัว

  • ใบสั่งยา: ลิสต์รายการยาทั้งหมดที่ใช้ เผื่อกรณีฉุกเฉิน

• วางแผนปรับยา: หากเดินทางข้ามเขตเวลา (Time Zone) ให้ปรึกษาแพทย์เรื่องการปรับเวลาและขนาดอินซูลินล่วงหน้า

2. เตรียมยาและอุปกรณ์ (กฎเหล็ก: ต้องเกินพอ!)

• เตรียมยาและอุปกรณ์ไปอย่างน้อย 2 เท่า ของจำนวนวันที่เดินทาง เพื่อรองรับเหตุฉุกเฉิน เช่น ทำหาย, การเดินทางล่าช้า

• การจัดเก็บสัมภาระ (สำคัญมาก):

  • ยาที่จำเป็นทั้งหมด (อินซูลิน, ยาทาน) และเครื่องตรวจน้ำตาล ต้องเก็บไว้ในกระเป๋าถือขึ้นเครื่อง (Carry-on) เท่านั้น ห้ามโหลดใต้ท้องเครื่องเด็ดขาด เพราะเสี่ยงต่อการสูญหายและอุณหภูมิที่เย็นจัดอาจทำให้ยาเสื่อมสภาพ

  • อุปกรณ์สำรองอื่นๆ ที่ไม่จำเป็นเร่งด่วน (เช่น แอลกอฮอล์แพด, เข็มเจาะเลือดสำรองจำนวนมาก) สามารถแบ่งใส่กระเป๋าโหลดใต้ท้องเครื่องได้ เพื่อกระจายความเสี่ยง

• การเก็บรักษาอินซูลิน: ใช้กระเป๋าเก็บความเย็นสำหรับยา (Cooling wallet) และหลีกเลี่ยงการวางไว้ในที่ที่โดนแดดโดยตรงหรือร้อนจัด

3. ศึกษาข้อมูลและเตรียมตัว

• ข้อมูลสายการบิน: ตรวจสอบกฎของสายการบินเกี่ยวกับการนำอุปกรณ์การแพทย์ขึ้นเครื่อง และแจ้งสายการบินล่วงหน้าว่าเป็นผู้ป่วยเบาหวาน

• ข้อมูลจุดหมายปลายทาง: ศึกษาเรื่องอาหาร, สภาพอากาศ, และหาข้อมูลโรงพยาบาลหรือคลินิกที่อยู่ใกล้ที่พัก

• ฝึกพูดประโยคสำคัญ: "ฉันเป็นเบาหวาน", "ขอน้ำหวาน/น้ำส้มด่วน" ในภาษาท้องถิ่นของประเทศที่จะไป

---

ช่วงที่ 2: "ระหว่าง" การเดินทาง (เครื่องบิน, รถยนต์, รถไฟ)

1. การผ่านด่านตรวจความปลอดภัย

• แจ้งเจ้าหน้าที่ว่ามีอุปกรณ์ทางการแพทย์สำหรับเบาหวานและยื่นใบรับรองแพทย์

• ผู้ใช้ Insulin Pump/CGM: ควรศึกษาคำแนะนำจากผู้ผลิต บางรุ่นอาจไม่ควรผ่านเครื่อง X-ray และสามารถขอให้เจ้าหน้าที่ตรวจด้วยวิธีอื่นได้

2. การดูแลบนเครื่องบิน

• อาหาร: แจ้งสายการบินล่วงหน้าเพื่อขออาหารพิเศษ แต่ควรเตรียมอาหารว่างสำรองไว้เสมอ อย่าฉีดอินซูลินก่อนเห็นอาหารมาเสิร์ฟ

• อินซูลิน: ขณะอยู่บนเครื่องบิน ไม่ต้องฉีดลมเข้าขวดอินซูลิน เพราะความกดอากาศที่เปลี่ยนแปลงอาจทำให้ขวดเสียหายได้

• ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ

---

ช่วงที่ 3: "เมื่อถึง" ที่หมาย

1. ตรวจวัดระดับน้ำตาลให้บ่อยขึ้น

กิจวัตรที่เปลี่ยนไป ทั้งเวลาอาหารและกิจกรรม ล้วนส่งผลต่อระดับน้ำตาล ในช่วง 2-3 วันแรกควรตรวจวัดระดับน้ำตาลบ่อยกว่าปกติเพื่อปรับตัว

2. การจัดการเรื่องอาหารและกิจกรรม

• ระมัดระวังอาหารที่ไม่คุ้นเคย และพยายามประมาณคาร์โบไฮเดรต

• ห้ามดื่มน้ำประปา หรือน้ำแข็งที่ทำจากน้ำประปา ให้ดื่มน้ำบรรจุขวดหรือน้ำต้มสุก

• หากมีกิจกรรมที่ต้องเดินเยอะกว่าปกติ ให้เตรียมอาหารว่างสำหรับภาวะน้ำตาลต่ำไว้เสมอ

3. การดูแลสุขภาพเท้า

• สวมรองเท้าที่ใส่สบายและเคยชิน ห้ามใส่รองเท้าใหม่ไปเที่ยว

• ตรวจดูเท้าของตนเองทุกวัน เพื่อหารอยแผล รอยแดง หรือตุ่มพอง และรีบทำความสะอาดหากมีบาดแผล

การวางแผนที่ดีคือหัวใจสำคัญที่ช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานสามารถท่องเที่ยวได้อย่างมีความสุขและปลอดภัย ขอให้สนุกกับการเดินทางครับ!

 

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว