การตรวจการทำงานของตับ


การตรวจสมรรถภาพของตับLiver Function Test

หน้าที่ของตับ

ตับเป็นอวัยวะที่ใหญ่และมีหน้าที่ในการสร้างสารที่มีความสำคัญต่อร่างกายเช่น สารห้ามเลือด น้ำตาล โปรตีน ภูมิคุ้มกัน และยังทำหน้าทีกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย การเจาะเลือดโดยทั่วไปต้องการดูว่าตับมีการอักเสบหรือไม่ แต่แพทย์จะสั่งตรวจการทำงานตับในกรณีตรวจร่างกายประจำปี หรือตรวจในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการตัวเหลืองตาเหลือง หรือ บวม 

เมื่อไรแพทย์จะสั่งเจาะเลือดตรวจการทำงานของตับ

แพทย์จะสั่งตรวจเลือดการทำงานของตับเมื่อมีอาการหรืออาการแสดงว่าเป็นโรคตับ หรือมีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคตับ

อาการแสดงโรคตับอักเสบ 

ดีซ่าน
มือเหลือง
ปัสสาวะเข้ม
  • อ่อนแรง อ่อนเพลีย
  • เบื่ออาหาร ไม่อยากอาหาร
  • ปวดท้อง,แน่นชายโครงข้างขวา ท้องบวมมีน้ำในท้องหรือท้องมาน
  • ภาวะดีซ่าน (Jaundice) คือมีอาการ ตัวเหลือง ตาเหลือง
  • ปัสสาวะสีเข้ม
  • คันที่ผิวหนัง

ผู้ที่มีความเสี่ยงการโรคตับ

  • ผู้ที่มีประวัติหรือมีโอกาสเป็นไวรัสตับอักเสบ
  • ดื่มดื่มสุราหรือเบียร์มาก
  • มีประวัติครอบครัวเป็นโรคตับ
  • เมื่อท่านรับประทานยาที่อาจจะมีผลข้างเคียงทำให้ตับอักเสบ เช่น Statin INH Rifampinหรือสมุนไพร หรือวิตามิน ในปริมาณและขนาดที่อาจจะสามารถทำลายตับได้
  • ภาวะอ้วน น้ำหนักเกิน และ/หรือ เป็นเบาหวาน

การตรวจการทำงานของตับ

ตรวจหาโปรตีนที่สร้างจากตับได้แก่ Total protein

โปรตีนนี้สร้างในตับ มีหลายโรคที่ทำให้ค่าโปรตีนนี้สูงหรือว่าต่ำได้แก่ โรคตับ โรคไต มะเร็ง ขาดอาหารโปรตีนที่ตรวจได้แก่

  1. Globulin เป็นโปรตีนที่สร้างจากตับและเม็ดเลือดขาวทำหน้าที่ต่อสู่กับเชื้อโรค ค่านี้ต่ำอาจจะพบได้ในหลายๆโรค นอกเหนือจากโรคตับ
  2. Albumin เป็นโปรตีนที่สร้างจากตับ หากตับเกิดเสียหายก็ไม่สามารถที่จะสร้างโปรตีนชนิดนี้ทำให้โปรตีนนี้ต่ำเป็นผลให้เกิดอาการบวมที่เท้า และทั่วร่างกายค่าปกติ 3.4 - 5.4 g/dL. เราอาจจะพบว่าค่านี้ต่ำกว่าปกติในภาวะ
  • ท้องมานหรือมีน้ำในท้อง ascites
  • ถูกไฟไหม้ burns (extensive)
  • โรคไตอักเสบ glomerulonephritis
  • โรคตับ เช่นตับอักเสบ ตับแข็ง liver disease ( hepatitis, cirrhosis,)
  • ลำไส้ไม่ดูดซึมอาหาร malabsorption syndromes
  • ขาดอาหาร malnutrition
  • ไตรั่ว nephrotic syndrome
  1. Prothrombin ( factor II ) เป็นโปรตีนที่สร้างในตับทำหน้าที่ทำให้เลือดแข็งตัว การวัดค่าโปรตีนนี้จะวัดระยะเวลาในการแข็งตัวของเลือด โดยปกติใช้เวลา 10-15 นาที หากการแข็งตัวของเลือดใช้เวลานานกว่านี้แสดงว่าตับเกิดการเสียหายหรืออาจจะเกิดจากยาหรือขาดวิตามินเค Prothrombin time
  2. การตรวจ Enzyme จากตับ ได้แก่ ALT และ AST เป็น Enzymeในตับที่ช่วยในการสร้าง aminoacid และโปรตีน หากมีการทำลายหรือการอักเสบของตับจะมีการหลั่ง enzyme ออกจากตับสู่กระแสเลือด Alanine aminotransferase [ALT] หรือ SGPT (serum glutamate pyruvate transaminase) เป็นโปรตีนที่พบมากในตับ และไต พบน้อยในกล้ามเนื้อ หัวใจและตับอ่อน หากตรวจพบว่าระดับ ALT สูงพบได้ในโรค ตับอักเสบ ตับแข็ง

Asparate aminotransferase [AST] หรือ SGOT (serum glutamic-oxaloacetic transaminase) พบในตับ ไต และเนื้อเยื่ออื่น หากตรวจพบว่าระดับ AST สูงพบได้ในโรคหัวใจ โรคตับ ออกกำลังกายมากเกินไป

  • ALT และค่า ASTสูงไม่เกิน 1.5 เท่าอาจจะพบได้ในคนปกติ
  • ALT และค่า ASTอาจจะสูงขึ้นในคนอ้วนทั้งนี้เนื่องจากคนอ้วนจะมีไขมันเกาะที่ตับ เมื่อน้ำหนักลดลงค่าก็จะลดลง

โรคที่ทำให้ค่าทั้งสองสูง

  • ไวรัสตับอักเสบ Viral hepatitis
  • ตับอักเสบจากการดื่มสุรา
  • ตับอักเสบจากยาหรือสมุนไพร
  • ตับอักเสบจากโรคแพ้ภูมิ
  • ไขมันฟอกตับ Fatty liver
  • Inherited liver diseases
  • เนื้องอกในตับ Liver tumors
  • หัวใจวาย Heart failure
  1. Gamma glutamyl transferase
  2. gamma-glutamyl transpeptidase
  3. Alkaline phosphatase[ALP ]
  4. lactic dehydrogenase test
  5. alfa-fetoprotein

การตรวจการทำงานของตับเมื่อมีการอุดกั้นบางส่วนหรือทั้งหมดของทางเดินน้ำดี

เมื่อทางเดินน้ำดีถูกอุดกั้นบางส่วนหรือทั้งหมดจะมีการขึ้นของ enzyme ของตับเช่น

  1. Gamma Glutamic Transpeptidase เป็นโปรตีนที่พบมากในตับหากตรวจพบว่าระดับ Gamma GT สูงพบได้ในโรคตับ ดื่มสุรา นิ่วในถุงน้ำดี คนอ้วน ไขมันพอกตับ
  2. Alkaline phosphatase[ALP ] พบในกระดูก ลำไส้ ไต ตับและรก ค่า ALP จะสูงในภาวะที่ตับถูกทำลายหรือโรคกระดูก หัวใจวาย ไทรอยด์เป็นพิษ การเตรียมตัวการเจาะเลือดแพทย์จะแนะนำให้งดอาหาร 10-12 ชั่วโมง นอกจากนั้นอาจจะจำเป็นต้องหยุดยาที่มีผลต่อ ALP ได้แก่
  • ยาปฏิชีวนะ
  • ยาแก้ปวดกลุ่ม narcotics
  • ยาลดความดันโลหิต methyldopa
  • ยาลดความดันโลหิต propranolol
  • cortisone
  • ยารักษาโรคเกาต์ allopurinol
  • ยาลดความซึมเศร้า tricyclic antidepressants
  • chlorpromazine
  • ยาคุมกำเนิด estrogens and progestins - oral contraceptives
  • ยาแก้อักเสบ anti-inflammatory analgesics - oral
  • ฮอร์โมนเพศชาย male hormones
  • tranquilizers
  • some antiarthritic drugs
  • ยาเบาหวาน antidiabetics - oral

การตรวจ bilirubin เพื่อบอกว่ามีดีซ่านหรือไม่

ค่าปกติ

  • direct bilirubin: 0 to 0.3 mg/dl
  • total bilirubin: 0.3 to 1.9 mg/dl

โรคที่ทำให้เกิดดีซ่านได้แก่

  • ตับอักเสบ
  • ทางเดินน้ำดีถูกอุดกั้น เช่นนิ่ว เนื้องอก
  • Other liver diseases,
  • ตับแข็ง

ค่าปกติของผลเลือดของการตรวจตับ

  • Albumin: 3.4 to 5.4 g/dL
  • ALT: 5-35 IU/L
  • AST: 0-35 IU/L
  • ALP: 30-120 IU/L
  • direct bilirubin: 0 to 0.3 mg/dl
  • total bilirubin: 0.3 to 1.9 mg/dl
  • PT: 9-12 seconds.

โรคต่างๆที่ทำให้ผลเลือดการตรวจตับผิดปกติ

  • ในกรณีที่ค่าเอนไซม์ขึ้นไม่มาก(ไม่เกิน 2เท่าของค่าปกติ)สาเหตุที่พบได้บ่อยคือภาวะไขมันพอกตับ Fatty liver เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวาน และคนอ้วน
  • ตับอักเสบเรื้อรัง เช่นไวรัสตับอักเสบเรื้อรัง ค่าเอนไซม์จะขึ้นไม่มาก
  • ผู้ที่ดื่มสุราเป็นประจำ ค่าเอนไซมืจะขึ้นไม่มาก ความรุนแรงของภาวะดื่มสุราจะต้องใช้การตรวจค่าอื่นในการแปลผล ส่วนภาวะพิษจากสุราค่าเอนไซม์จะขึ้นสูง
  • ยาหลายชนิดจะทำให้ค่าเอนไซม์สูงขึ้น

Albumin | Globulin | Alkaline phosphatase | AST | ALT | Bilirubin | การแข็งตัวของเลือด | Gamma Glutamic Transpeptidase | lactic dehydrogenase test | การตรวจการทำงานของตับ | Thromboplastin | Prothrombin time

ทบทวนวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว

Google
 

เพิ่มเพื่อน