สีปัสสาวะบอกอะไรกับเรา

สีปัสสาวะของคนปกติจะมีสีเหลืองอ่อน จนถึงเหลืองเข็มใสไม่ขุ่น สีเหลืองเกิดจากเกิดจากสาร Urochrome ในปัสสาวะ

หลายท่านมาพบแพทย์เพราะสีของปัสสาวะเปลี่ยน

นอกจากการสังเกตสีปัสสาวะแล้ว ยังต้องสังเกตว่ามีอาการ หรือการเปลี่ยนแปลงอย่างอื่นด้วย เช่น

อาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้

ปัสสาวะคนปกติ

ปัสสาวะขาวขุ่น

ปัสสาวะสีแดงหรือชมภู

ปัสสาวะมี Hemoglobin

ปัสสาวะที่มี Methylene blue

ปัสสาวะบ่อยขึ้นหรือไม่
ปวดแสบขัดเวลาปัสสาวะหรือไม่
ปวดเอวหรือท้องน้อยหรือไม่
ชนิดของอาหารที่รับประทาน
ยาที่รับประทาน

การสังเกตสีของปัสสาวะทำได้ง่ายๆ โดยผู้ชายให้สังเกตสีเมื่อปัสสาวะเริ่มออก หรือสังเกตสีของน้ำในชักโครก ส่วนผู้หญิงสังเกตที่ชักโครก และกระดาษที่ใช้ซับปัสสาวะ ความผิดปกติของสีปัสสาวะที่พบได้

สีขาวแต่ขุ่น

ปัสสาวะขาวแต่ขุ่นมักจะพบในผู้ที่ดื่มนมเป็นปริมาณมากเกิดจากผลึกของ phosphate สาเหตุที่พบบ่อยอีกสาเหตุหนึ่ง คือการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ เช่น กรวยไตอักเสบ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ หรือเกิดจากมีน้ำเหลืองในปัสสาวะที่เรียกว่า Chyuria

ปัสสาวะออกมาเป็นสีอมแดง

ผู้มีปัสสาวะสีแดงมักจะรีบมาพบแพทย์สาเหตุที่สำคัญคือ

มีเลือดออกทางเดินปัสสาวะ เช่น นิ่ว เนื้องอก การติดเชื้อทางเดินระบบปัสสาวะ เมื่อเรานำปัสสาวะไปส่องกล้องจะพบเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ
มี Hemoglobin ในปัสสาวะ ปกติ Hemoglobin จะอยู่ในเม็ดเลือดแดงซึ่งไม่สามารถผ่านเข้ามาในปัสสาวะ การตรวจพบ Hemoglobin โดยที่ไม่มีเม็ดเลือดแดงในปัสสาวะ หมายถึงเม็ดเลือดแดงมีการแตกตัว Hemolysis ทำให้ Hemoglobin ผ่านไตลงมาในปัสสาวะ อีกวิธีหนึ่งที่ทำให้ทราบว่ามีการแตกของเม็ดเลือดแดง คือ การเจาะเลือด และนำไปปั่นเอาน้ำเหลืองมาดู จะพบว่าน้ำเหลืองเป็นสีชมภู
มี Myoglobin ในปัสสาวะ ปกติ Myoglobin จะพบในกล้ามเนื้อ หากกล้ามเนื้อมีการทำลายเช่น โรค Rhabdomyolysis จะทำให้มีสาร Myoglobin ในปัสสาวะซึ่งจะทำให้เกิดสีแดง เมื่อนำปัสสาวะไปส่องกล้องไม่พบเม็ดเลือดแดง และน้ำเหลืองในเลือดก็ใส
สีแดงของปัสสาวะเกิดจากอาหารที่รับประทาน เช่น Blackberries และ beets เนื่องจากมีสาร anthrocyanin
ยาที่ทำให้ปัสสาวะสีแดงได้แก่ phenytoin, phenothiazines

ปัสสาวะเป็นสีน้ำตาลออกทางดำ

เกิดจากปัสสาวะมี Myoglobin หรือมี Hemoglobin ในปัสสาวะทำให้ปัสสาวะออกสน้ำตาลไปทางดำ ภาวะที่พบได้บ่อยคือ ภาวะเม็ดเลือดแดงแตกโดยเฉพาะจากยา Quinine ที่ใช้รักษาโรคมาลาเรีย หรือผู้ที่เป็นโรคเลือด G6PD Deficiency เมื่อได้ยาที่แพ้จะเกิดเม็ดเลือดแดงแตก นอกจากนั้นยังเกิดจากการรับประทานถั่วในปริมาณที่มาก หรือจากยา L-dopa methyldopa,chloraquine, primaquine, furazolidone, metronidazole, nitrofurantoin, cascara/senna laxatives, methocarbamol, and sorbitol

ปัสสาวะมีสีส้ม

ผู้ที่มีปัสสาวะสีส้มส่วนใหญ่เกิดจากยาและอาหารได้แก่ phenazopyridine (Pyridium)ซึ่งเป็นยารักษาอาการปัสสาวะขัด ยารักษาวัณโรค Rifampin, phenacetin, sulfasalazine, Vitamin C, riboflavin,และ carrots

ปัสสาวะเป็นสีน้ำเงิน

ผู้ที่มีปัสสาวะสีเขียวหรือน้ำเงินมักจะเกิดจากยา ยาที่พบบ่อยได้แก่ Methylene blue ใช้รักษาอาการปัสสาวะขัด นอกจากนั้นยังมียาอีกหลายชนิด เช่น Amitriptyline, indomethacin, resorcinol, triamterine, cimetidine, phenergan,และ multivitamins

เรียบเรียงวันที่

โดย นายแพทย์ ประพันธ์ ปลื้มภาณุภัทร อายุรแพทย์,แพทย์เวชศาสตร์ครอบครัว