ข้อบงชี้ในการฉีดอินซูลิน ชนิดของอินซูลิน การดูดซึมของอินซูลิน วิธีการฉีดอินซูลิน


วิธีการฉีดอินซูลิน

การฉีดอินซูลินนั้น แบ่งการฉีดได้หลายวิธี

  1. การฉีดยาออกฤทธิ์ระยะปานกลาง [intermediate-acting insulin]วันละครั้ง การฉีดวิธีนี้ไม่เพียงพอในผู้ป่วยเบาหวานทั่วไป กล่าวคือระดับยาจะสูงสุดตอนเย็นอาจเกิดภาวะน้ำตาลต่ำได้ ขณะที่ตอนกลางคืนระดับอินซูลินลดต่ำลง อาจเกิดภาวะน้ำตาลสูงได้อาจจะฉีดในตอนเช้า หรือก่อนนอนก็ได้ขึ้นกับว่าน้ำตาลสูงตอนกลางวันหรือสูงตอนเช้า
  1. การฉีดยาอินซูลินแบบ insulin mixture โดยฉีดตอนเช้าซึ่งทำให้คุมระดับน้ำตาลตอนเช้าและกลางวันได้ดี
  2. การฉีดอินซูลิน 2 ครั้งโดยใช้ชนิดออกฤทธิ์ปานกลาง [intermediate-acting insulin] โดยแบ่งฉีดเช้าและเย็น ขนาดยาในตอนเช้าประมาณ 2/3ของขนาดยาทั้งวัน และขนาดยาตอนเย็นประมาณ 1/3
  3. การฉีดยาวันละสองครั้งโดยใช้ insulin mixture โดยฉีดตอนเช้าและเย็น
  4. การฉีดยาวันละ 3-4 ครั้ง [multiple injection] โดยการฉีด Regular insulin ก่อนอาหาร 3มื้อ และฉีด Long-Acting Insulin ก่อนนอน วิธีนี้เรียนแบบธรรมชาติทำให้คุมน้ำตาลได้ดี
  5. การใช้ continuous subcutaneous infusion pump โดยการให้ regular insulin ขนาดต่ำตลอดเวลา และฉีดเพิ่มขึ้นก่อนอาหาร
Insulin Regimens for Achieving Glycemic Control
วิธีการฉีด ก่อนอาหารเช้า ก่อนอาหารเที่ยง ก่อนอาหารเย็น ก่อนนอน
1 intermediate-acting      
2 intermediate-acting+ short acting      
3 intermediate-acting   intermediate-acting  
4 intermediate-acting+ short acting   intermediate-acting+ short acting  
5 short acting short acting short acting long acting
6 infusion pump      
7 intermediate-acting+ short acting   short acting intermediate-acting+
8 intermediate-acting+ short acting short acting short acting intermediate-acting+

การเลือกวิธีฉีดยา

การเลือกชนิดวิธีฉีดขึ้นกับโรคของผู้ป่วยและระดับน้ำตาล

  • ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่หนึ่งควรใช้วิธีที่ 5 คือ การฉีดยาวันละหลายครั้งเนื่องจากการฉีดยาวันละ 1-2 ครั้งไม่สามารถป้องกันโรคแทรกซ้อนได้
  • ผู้ป่วยเบาหวานที่ตั้งครรภ์ควรใช้วิธีที่5ด้วยเช่นกัน
  • ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่สองควรเริ่มต้นใช้วิธีที่ 4 เริ่มด้วยชนิด 70/30ก่อน
  • ผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่เคยได้รับยาเม็ดลดน้ำตาลมาก่อนให้เริ่มด้วยวิธีที่ 1 โดยอาจเริ่มต้นใช้ยาขนาดต่ำ 10 ยูนิต

จะเริ่มฉีดอินซูลินขนาดเท่าใด

กรณีที่อาจเกิดอันตรายจากการให้อินซูลินขนาดสูง เช่นคนแก่ หรือรูปร่างผอมควรเริ่มในขนาดน้อยก่อนคือ 10-20 ยูนิต/วัน โดยทั่วไปเริ่ม 0.6 ยูนิต/ก.ก./วัน

การปรับขนาดของอินซูลิน

ควรปรับขนาดของยาฉีดหลังจากฉีดไปแล้ว 3-7 วัน ควรแนะนำให้ฉีดวันละ 2 ครั้ง ผู้ป่วยควรได้รับการตรวจน้ำตาลในเลือดหรือปัสสาวะก่อนและหลังอาหารแต่ละมื้อเพื่อเป็นการช่วยพิจารณาในการปรับยา

ชนิดของอินซูลิน เวลาที่ฉีด เวลาที่ออกฤทธิ์สูงสุด เวลาที่ควรเจาะเลือด
Short-acting ก่อนอาหาร ระหว่างมื้อนั้นและมื้อถัดไป 1-2 ชม.หลังอาหารมื้อนั้น และก่อนอาหารมื้อถัดไป
Intermediate-acting ก่อนอาหารเช้า ระหว่างมื้อกลางวันและมื้อเย็น ก่อนอาหารเย็น
ก่อนอาหารเย็น ระหว่างเที่ยงคืน และเช้า ก่อนอาหารเช้า
ก่อนนอน ระหว่างตี 4 และเช้า ก่อนอาหารเช้า
Long-acting ก่อนอาหารเช้าหรือก่อนนอน   ก่อนอาหารเช้า

การออกกำลังกาย

โดยทั่วไปไม่ควรฉีดอินซูลินบนอวัยวะที่ใช้ในการออกกำลังกาย เช่น หากท่านจะวิ่งควรเลือกฉีดที่แขน หรือท้อง เนื่องจากบริเวณที่ออกกำลังจะดูดซึมอินซูลินได้ดีเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะน้ำตาลต่ำ

วิธีการเตรียมยาและวิธีฉีดยา

การเลือกเข็มฉีดยา

1 กระบอกฉีดยาและมียาอยู่ในกระบอก ข้อดีสะดวกพกพาติดตัวได้ เข็มมีขนาดเล็กฉีดไม่ค่อยเจ็บ ไม่เปลืองยา ฉีดได้หลายครั้ง แต่ราคายาจะแพงกว่า
1 หัวเข็มสวมกับกระบอกฉีดยาข้อเสียเปลืองยาเนื่องจากยาส่วนหนึ่งคงเหลือในหัวเข็ม เข็มมีขนาดใหญ่ ฉีดเจ็บ
1 หัวเข็มติดกับกระบอกฉีดยา ข้อดีคือเข็มมีขนาดเล็กฉีดไม่เจ็บไม่เปลืองยา

มีทั้งพลาสติกและหลอดแก้ว ปัจจุบันนิยมใช้แบบพลาสติก ซึ่งมีหัวเข็มชนิดเปลี่ยนได้และชนิดหัวเข็มติดกับกระบอกฉีด สามารถใช้ได้หลายครั้ง หลังใช้ให้ครอบปลายเข็มและเก็บไว้ในตู้เย็น

Insulin reaction

ผลแทรกซ้อนจากการฉีดอินซูลินคือภาวะน้ำตาลต่ำ hypoglycemia บางท่านเรียก อินซูลินช็อก ซึ่งอาจจะเกิดจาก ได้รับอินซูลินมากไป หรือรับประทานอาหารน้อยไป หรือออกกำลังกายมากเกินไป ท่านผู้อ่านที่ฉีดอินซูลินควรจะต้องรู้อาการและการรักษาเบื้องต้นและจะต้องพกอาหารว่าง เช่น ขนมปัง หรือน้ำผลไม้ หรือลูกอมติดตัวไว้

ผลข้างเคียงของการฉีดอินซูลิน

  • อาจจะเกิดผื่นคันจากการแพ้อินซูลิน
  • ผิวหนังบริเวณที่ฉีดยาอาจจะเกิดรอยบุ๋มหรือรอยนูนขึ้น
  • อาจจะเกิดอาการใจสั่นเนื่องจากน้ำตาลในเลือดต่ำ
   

การใช้อินซูลิน

ข้อบงชี้ในการฉีดอินซูลิน ชนิดของอินซูลิน การดูดซึมของอินซูลิน การบริหารอินซูลิน การผสมอินซูลินวิธีการฉีดอินซูลิน

หลักการรักษา

การควบคุมอาหาร | การออกกำลังกาย | การรักษาเบาหวานด้วยยา | การใช้อินซูลิน | การประเมินการรักษา | โรคเบาหวานกับสุภาพสตรี | โรคเบาหวานและการท่องเที่ยว | การดูแลเมื่อเวลาป่วย | เบาหวานกับเอสไพริน | การดูแลในช่องปาก | การดูแลผิวหนัง